W ostatnich latach dokonał się znaczący zwrot w sposobie postrzegania neuroróżnorodności w kontekście pracy. Pracodawcy przestają traktować zaburzenia autystyczne jako ograniczenie i wadę przyszłego pracownika – wręcz przeciwnie, osoby znajdujące się w spektrum są coraz częściej postrzegane, jako niezwykle wartościowi fachowcy, którzy pozytywnie wpływają na efektywność zespołów z różnych branży. W związku z tym dzisiaj przyjrzymy się bliżej neuroróżnorodności oraz korzyściom, jakie z perspektywy biznesu może przynieść zatrudnianie osób w spektrum zaburzeń autystycznych.
Neuroróżnorodność i zaburzenia autystyczne od podszewki
Zaburzenia ze spektrum autyzmu (niegdyś nazywane autyzmem, który obecnie stanowi termin przestarzały) wiążą się z występowaniem różnic w zakresie zdolności komunikacyjnych, procesów przyswajania wiedzy i zachowania, przy czym ich stopień zaawansowania i forma mogą różnić się w zależności od konkretnego przypadku. Osoby z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, jak wszyscy, wykazują szeroki zakres zalet, zdolności, potrzeb i problemów. Przykładowo, niektóre osoby z autyzmem są w stanie komunikować się werbalnie, mają normalny lub ponadprzeciętny iloraz inteligencji i prowadzą niezależne życie – takie jednostki zwyczajowo nazywane są wysokofunkcjonalnymi. Jednak warto dodać, że obecnie odchodzi się od tego terminu, a także uznawania zaburzeń autystycznych jako choroby. A wszystko to za sprawą popularności idei neuroróżnorodności.
Słowo neuroróżnorodność odnosi się do zróżnicowania sposobu funkcjonowania i obcowania ze światem zewnętrznym w kontekście zaburzeń ze spektrum autyzmu, a także innych zaburzeń neurologicznych lub rozwojowych, takich jak ADHD. Ruch neuroróżnorodności pojawił się w latach 90. XX wieku i ma na celu poprawę poziomu akceptacji i integracji społecznej wszystkich ludzi, przy jednoczesnym uwzględnieniu różnic neurologicznych.
Podobne artykuły
Uczeni z Harvard Health twierdzą, że:
Neuroróżnorodność opisuje ideę, zgodnie z którą ludzie doświadczają i wchodzą w interakcje z otaczającym ich światem na wiele różnych sposobów. Nie ma jednego „właściwego” sposobu myślenia, uczenia się i zachowania, a różnice nie powinny być postrzegane jako defekty.
Z kolei John Elder Robison, rezydent naukowy i współprzewodniczący grupy roboczej ds. neuroróżnorodności w College of William & Mary pisze:
Neuroróżnorodność to koncepcja, zgodnie z którą różnice neurologiczne, takie jak zaburzenia ze spektrum autyzmu i ADHD, są wynikiem normalnej, naturalnej zmienności ludzkiego genomu. Istotnie, wiele osób, które akceptują koncepcję neuroróżnorodności, wierzy, że ludzie z odmiennościami nie muszą być leczeni, a raczej potrzebują pomocy w przystosowaniu się
– Harvard Business Review.
Dana teoria zakłada, że zróżnicowanie ludzkiego poznania jest normalne, a niektóre stany sklasyfikowane jako zaburzenia psychiczne stanowią różnice i dysfunkcje, które niekoniecznie mają charakter patologiczny. Co więcej, w miarę rozwoju badań na ten temat okazuje się, że zaburzenia autystyczne nie tylko nie muszą być przeszkodą w normalnym życiu, ale w wielu przypadkach okazują się motorem sukcesu zawodowego.
Czym objawiają się zaburzenia ze spektrum autyzmu?
Osoby w spektrum autyzmu często wykazują pewne charakterystyczne cechy, które mogą stanowić zarówno atut, jak i minus w kontekście biznesowym. Należą do nich między innymi zdolność do intensywnego skupienia się na szczegółach, nadzwyczajne zdolności koncentracji, myślenie analityczne, uczciwość, skrupulatność oraz lojalność, a także trudności z wyrażaniem emocji i komunikacji.
Oto niektóre symptomy zaburzenia ze spektrum autyzmu, które mogą być zarówno atutem, jak i przeszkodą w życiu zawodowym:
- trudności z wyrażaniem emocji,
- trudności w komunikacji z otoczeniem,
- trudności w nawiązywaniu kontaktu wzrokowego,
- ograniczenia w rozumieniu komunikacji niewerbalnej,
- trudności w dostosowaniu zachowania do danej sytuacji,
- brak zainteresowania rówieśnikami i otoczeniem,
- przywiązanie do rutyny,
- trudności w planowaniu działań,
- stres i negatywne emocje na zmiany w obowiązującym wcześniej schemacie działań,
- schematyczne myślenie,
- zaburzenia rozwoju intelektualnego lub ponadprzeciętna inteligencja,
- szczególne przywiązanie do niektórych przedmiotów,
- problemy sensoryczne (np. nadwrażliwość dotykowa, nadwrażliwość na dźwięki),
- wzmożona reaktywność na bodźce.
Jak osoby w spektrum autyzmu radzą sobie w pracy?
David Friedman, założyciel firmy AutonomyWorks, zajmującej się aktywizacją zawodową osób w spektrum autyzmu na łamach Forbes, twierdzi, że:
Na dzień dzisiejszy ponad 80% osób w spektrum autyzmu pozostaje bez pracy lub pracuje na stanowiskach wymagających niskich kwalifikacji, co nie pozwala w pełni wykorzystać ich talentu. Wysokie stopy bezrobocia znacząco wpływają na życie tych osób i zwykle skutkują niewystarczającymi zasobami finansowymi oraz ograniczonymi możliwościami mieszkaniowymi lub edukacyjnymi. Warunki te zmuszają wielu dorosłych w spektrum do polegania na programach rządowych lub rodzinie w celu zaspokojenia podstawowych potrzeb. Poza kosztami ekonomicznymi warunki te wpływają negatywnie na ich samoocenę i poczucie celu.
To prawda. Osoby w spektrum są rzadziej zatrudniane, jednak nie z uwagi na swoje braki, a raczej stereotypy społeczne. Z badania przeprowadzonego wśród firm z listy Fortune 500 wynika, że podczas gdy 90% respondentów odpowiedziało twierdząco na pytanie o zatrudnianie kandydatów z niepełnosprawnością fizyczną lub upośledzeniem słuchu, tylko 20% przystało na zatrudnianie osób z poważnymi zaburzeniami umysłowymi. Warto jednak zaznaczyć, że ta sytuacja zmienia się w miarę upowszechnienia się wiedzy na temat zaburzeń tego typu, oraz badań wskazujących na dobre wyniki specjalistów znajdujących się w spektrum.
W dzisiejszych czasach osoby w spektrum autyzmu stanowią coraz bardziej pożądanych pracowników. Ich zdolność do dogłębnego analizowania problemów, koncentracji na szczegółach oraz wrażliwości na schematy może prowadzić do innowacyjnych rozwiązań i zwiększonej efektywności operacyjnej, a nawet przewidywania trendów rynkowych. Badania potwierdzają, że firmy, które promują neurodywersyfikację w miejscu pracy, odnoszą korzyści w postaci zwiększonej innowacyjności, zadowolenia pracowników oraz wzrostu wydajności.
Co sprawia, że osoby w spektrum autyzmu są doskonałymi pracownikami?
Podobnie jak osoby neurotypowe (ludzie znajdujący się poza spektrum zaburzeń tego typu), osoby w spektrum autyzmu posiadają rozmaite zainteresowania, zdolności i umiejętności, a kluczem do sukcesu w kwestii aktywizacji zawodowej jest odpowiednie dopasowanie ich talentów i preferencji do specyfiki danego zawodu, czy branży. Osoby w spektrum często wykazują unikalne cechy, które mogą być niezwykle cenne w kontekście biznesowym. Oto najważniejsze z nich.
Zwiększona produktywność
W studium przypadku przeprowadzonym przez JPMorgan Chase stwierdzono, że specjaliści objęci inicjatywą Autyzm w Pracy popełniali mniej błędów i byli od 90% do 140% bardziej produktywni niż pracownicy neurotypowi. Natomiast z raportu Deloitte wynika, co następuje:
Wyniki badań sugerują, że zespoły z neurodywergentnymi specjalistami na określonych stanowiskach mogą być o 30% bardziej produktywne niż te bez nich.
Dzieje się tak najprawdopodobniej ze względu na unikalne umiejętności i zdolności poznawcze pracowników w spektrum, które pozwalają im rozwiązywać problemy i podchodzić do zadań w inny sposób niż neurotypowi członkowie ich zespołów.
Nadzwyczajny poziom koncentracji
Osoby z zaburzeniami autystycznymi nie tylko charakteryzują się zaawansowaną umiejętnością długotrwałego skupienia uwagi, ale także mają skłonność do hiperkoncentracji na interesujących je obszarach. To sprawia, że świetnie radzą sobie w branżach technicznych oraz sferze IT.
Zdolność do gromadzenia i łatwego odwoływania się do wiedzy faktograficznej
W badaniu opublikowanym na łamach Neuroscience and Biobehavioral Reviews wykazano, że jeden obszar pracy mózgu może kompensować liczne i zróżnicowane braki występujące przy zaburzeniach ze spektrum autyzmu. Mowa o tak zwanej pamięci deklaratywnej, czyli typie pamięci długotrwałej, która obejmuje świadome przypominanie sobie faktów i wydarzeń. W rezultacie osoby w spektrum częściej podchodzą logicznie i obiektywnie do sytuacji, co może być pomocne z biznesowego punktu widzenia.
Dbałość o szczegóły i myślenie wizualne
Osoby w tym spektrum potrafią szybko dostrzec elementy, które przeoczyć mogą neurotypowi, zapewniając firmom nadzwyczajną dokładność i przodowanie w skomplikowanej pracy. Ich skrupulatność i dbałość o szczegóły mogą przyczynić się do osiągnięcia wysokich wyników w złożonych, ale nużących zadaniach, co wykorzystuje, między innymi, Australijski Departament Obrony, który opracowuje program zatrudnienia osób w spektrum do poprawy jakości cyberbezpieczeństwa państwa
Zdolności techniczne
Osobom skoncentrowanym na szczegółach często łatwiej przychodzi opanowanie umiejętności technicznych. Z jednego z badań przeprowadzonych przez firmę rekrutacyjną Auticon wynika, że rozpowszechnienie zaburzeń autystycznych w branży technologicznej szacuje się na około 2-3%, czyli znacznie więcej niż w populacji ogólnej, dla której wskaźnik ten wynosi 1%. Z kolei w toku innego badania, zrealizowanego przez organizację Specialisterne, stwierdzono, że osoby w spektrum autyzmu szczególnie dobrze nadają się do pełnienia niektórych stanowisk w branży technologicznej. Chodzi tu między innymi o testowanie oprogramowania i kontrolę jakości. Specjaliści Specialisterne ustalili, że osoby w spektrum autyzmu popełniają aż cztery razy mniej błędów niż neurotypowi fachowcy, zajmujący analogiczne stanowiska.
Czołowi przedsiębiorcy i liderzy biznesu w spektrum autyzmu
Steve Silberman w swojej książce „NeuroTribes” wskazuje, że częstotliwość występowania osób znajdujących się w spektrum autyzmu jest szczególnie wysoka w takich miejscach, jak Dolina Krzemowa. On i jego współpracownicy wysunęli hipotezę, że wielu „wyrzutków społecznych” i „kujonów” z tej branży mogło znajdować się w spektrum, choć nie zostało zdiagnozowanych. W rzeczywistości w historii biznesu znajdujemy szereg wybitnych postaci, które są uznawane za osoby ze spektrum autyzmu.
Ingvar Kamprad – założyciel marki IKEA
Ingvar Kamprad, znany głównie jako założyciel szwedzkiego giganta IKEA, to postać, która zrewolucjonizowała oblicze branży meblarskiej na całym świecie. Kamprad założył markę IKEA w 1943 r. jako firmę zajmującą się głównie sprzedażą wysyłkową, która oferowała różnorodne artykuły gospodarstwa domowego. Był osobą w spektrum autyzmu, dyslektykiem, a na dodatek zdiagnozowano u niego ADHD. Jednak te osobliwości wcale nie przeszkadzały mu w biznesie. Co więcej, to właśnie jego trudności z zapamiętywaniem kodów produktów doprowadziły do stworzenia słynnych kreatywnych nazw mebli – męskie imiona lub nazwy wysp. Ingvar Kamprad nie tylko zbudował imperium biznesowe od podstaw, ale także wprowadził nowatorskie podejście do handlu detalicznego. Jego skrupulatność, perfekcjonizm i zdolność do identyfikowania i wykorzystywania niszowych rynkowych trendów sprawiły, że IKEA stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i dochodowych marek na całym świecie. Co ciekawe, nawet jako milioner Kampard poruszał się po Sztokholmie środkami komunikacji miejskiej, a decydując się na poruszaniu się liniami lotniczymi wybiera klasę ekonomiczną.
Bill Gates – autor rewolucji technologicznej
Billa Gatesa nikomu przedstawiać nie trzeba. Współzałożyciel Microsoftu to ikona przemysłu technologicznego, którego wpływ na światowy rozwój jest niepodważalny. Jego droga do sukcesu była wyboista i pełna wyzwań, ale dzięki niezwykłej inteligencji, wytrwałości i wizjonerskiemu podejściu, Gates stał się jednym z najbardziej wpływowych przedsiębiorców w historii.
Wielu ekspertów uważa, że podwaliną jego sukcesu były objawy zaburzeń autystycznych, a dokładniej mówiąc, zespołu Aspergera. Chociaż brak jest ostatecznej diagnozy, istnieje wiele czynników, które sugerują, że Gates może znajdować się w spektrum. Jednym z nich jest jego sposób mówienia. Przedsiębiorca przemawia monotonnym tonem i ma trudności z nawiązywaniem kontaktu wzrokowego. Wydaje się również mieć kłopot ze zrozumieniem uczuć i reakcji innych ludzi, co jest powszechne wśród osób w spektrum autyzmu. Ponadto, znany jest z obsesyjnej dbałości o szczegóły i nadzwyczajnego skupienia na swojej pracy. To właśnie te cechy były fundamentem jego imperium.
Satoshi Tajiri – człowiek, który podarował nam Pokemony
Nazwanie Pokemonów światowym fenomenem to niedopowiedzenie. Pokemony odmieniły oblicze całego pokolenia dzięki licznym grom, serialom telewizyjnym, mangowym adaptacjom, zabawkom, kartom i wielu innym. Satoshi Tajiri, twórca fenomenu Pokemon, to postać, której pomysłowość i wyobraźnia przekroczyły granice przemysłu gier komputerowych i zarazem, jedna z najbardziej znanych osób w spektrum autyzmu.
Jego historia jest przykładem na to, jak determinacja i pasja mogą prowadzić do osiągnięcia niezwykłych sukcesów. Tajiri nie tylko stworzył jedną z najbardziej legendarnych marek w historii gier, ale także zmienił sposób, w jaki ludzie obcują ze światem wirtualnym. W jednym z wywiadów Satoshi wyznał, że osoby w spektrum autyzmu często traktują kolekcjonowanie jako hobby, a on chciał, aby gry dawały dzieciom taką samą radość, jaką on miał podczas zbierania owadów do swojej kolekcji.
Steve Jobs – monopolista technologiczny
Steve Jobs, legenda światowego biznesu i założyciel marki Apple, to postać, której wpływ na przemysł technologiczny trudno przecenić. Jego wizja, kreatywność i umiejętność identyfikacji schematów, sprawiły, że firma Apple stała się symbolem innowacji i jakości. Dzięki niezłomnej woli, Jobs stał się monopolistą rynku technologicznego i pozostawił po sobie trwały ślad w historii. I chociaż Steve Jobs nigdy nie przyznał się do diagnozy stwierdzającej u niego zaburzenia ze spektrum autyzmu, wielu ekspertów uważa taki stan rzeczy za oczywistość. Wynika to z faktu, że przejawiał wiele cech typowych dla zaburzeń autystycznych, takich jak szczególne zainteresowania i perfekcjonizm, a także trudności w zakresie interakcji społecznych.
Podsumowanie
Niektóre cechy charakterystyczne neurodywergencji mogą być szczególnie pożądane w kontekście prowadzenia działalności biznesowej. Chodzi, między innymi, o zdolność do dogłębnego skupienia się na powierzonych zadaniach, która może prowadzić do zwiększonej produktywności, umiejętność rozpoznawania wzorców, kreatywność, oraz zaangażowanie. Z kolei inne, takie jak trudności w nawiązywaniu kontaktów, czy wrażliwość na bodźce, mogą stanowić przeszkodę dla sukcesu w innych branżach. Rozumienie i akceptacja tych kwestii nie tylko przyczynia się do kreowania bardziej inkluzywnego środowiska pracy, ale także stanowi strategiczną przewagę dla organizacji, które potrafią wykorzystać potencjał różnorodności w celu osiągnięcia przewagi rynkowej.
fot. Bartosz Krupa/TVN
Chcesz zobaczyć, jak osoby ze spektrum autyzmu sprawdzają się w roli dziennikarzy?
Zapraszamy na platformę Player.pl, gdzie możesz obejrzeć program „Autentyczni”, prowadzonym przez Macieja Stuhra. Jego gośćmi są m.in. Robert Makłowicz, Natalia Kukulska i Mata. Co poza tym znajdziesz na tej aplikacji?
✅ Nowości kinowe
✅ Interesujące reality show
✅ Aktualne informacje z Polski i ze Świata
✅ Kultowe seriale
✅ Produkcje z najlepszymi aktorami na świecie
