Globalny podatek minimalny coraz bliżej

Globalny podatek minimalny to temat, o którym niedługo powinno być bardzo głośno. W dniu 25 kwietnia 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji zamieszczono projekt o opodatkowaniu wyrównawczym jednostek składowych grup międzynarodowych i krajowych. Ustawa ta implementuje dyrektywę Rady (UE) 2022/2523 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zapewnienia globalnego minimalnego poziomu opodatkowania międzynarodowych grup przedsiębiorstw oraz dużych grup krajowych w Unii Europejskiej. Celem tej inicjatywy jest walka z nieuczciwymi korporacjami międzynarodowymi, ale ginie on w projekcie ustawy, który ma (nie licząc aktów wykonawczych i europejskich!) ponad 150 stron. Ten artykuł stanowi wprowadzenie do tematu globalnego podatku minimalnego – postaram się w nim wyjaśnić, z czym mamy do czynienia.

BEPS 2.0

Najpierw trochę historii. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) to międzynarodowe forum, w ramach którego współpracują wysoko rozwinięte państwa z całego świata. OECD w 2013 r. rozpoczęło projekt BEPS, czyli największą od stulecia reformę międzynarodowego prawa podatkowego. Jej celem jest walka z międzynarodowymi korporacjami, które przenoszą zyski do państw, w których nie będą musiały płacić podatków albo będą to podatki bardzo niskie. Efektem prac było stworzenie zbioru zasad walki ze wskazanym wyżej zjawiskiem.

Polska wraz z większością państw świata przystąpiła 8 października 2021 r. do Oświadczenia w sprawie dwufilarowego rozwiązania pozwalającego sprostać wyzwaniom podatkowym wynikającym z cyfryzacji gospodarki. Jest to kluczowy element Projektu do spraw przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i przenoszeniu zysku 2.0, nazywanego w skrócie BEPS 2.0.

W dalszej kolejności państwa OECD zatwierdziły w dniu 14 grudnia 2021 r. Wyzwania podatkowe wynikające z cyfryzacji gospodarki – modelowe globalne zasady przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania (filar drugi). Zasady opisane w powyższym dokumencie oraz powiązane z nimi wytyczne nazywamy ogólnie Zasadami GloBE. Równolegle do prac OECD toczyły się prace w ramach Unii Europejskiej. Ich efektem jest przyjęcie dyrektywy wskazanej we wstępie do artykułu, którą nazywa się także Dyrektywą GloBE.

Jaki jest cel wprowadzania nowych przepisów?

Jak już wspomniałem, omawiana ustawa ma służyć walce z nieuczciwymi firmami, które manipulują podstawą opodatkowania na poziomie międzynarodowym. W ocenie skutków regulacji do ustawy wprost wskazano, że jej celem jest ustanowienie minimalnego poziomu opodatkowania działalności gospodarczej na całym świecie. Pośrednio cały projekt BEPS 2.0 ma także walczyć z:

• rywalizacją podatkową pomiędzy krajami, polegającą na walce przy pomocy jak najniższych stawek podatkowych;
• agresywną optymalizacją podatkową;
• pogłębianiem różnic pomiędzy państwami rozwiniętymi i rozwijającymi się, wynikającymi z manipulacji stawkami podatkowymi w celu przyciągnięcia firm do danego kraju;
• ogólnym spadkiem opodatkowania przedsiębiorstw międzynarodowych na całym świecie.

Trzy podatki pod jedną nazwą

Pobieżna analiza ustawy wskazuje, że globalny podatek minimalny to tak naprawdę trzy różne podatki. Sama idea mechanizmu jest relatywnie prosta. Spełniające ustawowe kryteria przedsiębiorstwa będą co rok podlegały sprawdzeniu w zakresie tego, czy spełniają wymóg minimalnego efektywnego poziomu opodatkowania, który ustalono na 15%. Jeśli w określonej jurysdykcji efektywny poziom będzie niższy, na takiego przedsiębiorcę nałożony zostanie odpowiedni podatek wyrównawczy.

Na globalny podatek minimalny składają się trzy elementy:

• globalny podatek wyrównawczy;
• krajowy podatek wyrównawczy;
• podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków.

Globalny podatek wyrównawczy przypomina funkcjonujący także w Polsce sposób opodatkowania zagranicznych jednostek kontrolowanych. Będzie nakładany przede wszystkim na jednostkę dominującą najwyższego szczebla w grupie kapitałowej. Podatek będzie dotyczył nisko opodatkowanych jednostek zależnych w innych jurysdykcjach niż ta, w której znajduje się jednostka dominująca. Podatek dotyczy zarówno grup międzynarodowych, jak i grup operujących tylko w Polsce.

Krajowy podatek wyrównawczy różni się od globalnego podatku wyrównawczego tym, że mogą go ściągać państwa, gdzie ulokowane są nisko opodatkowane podmioty grupy kapitałowej. W tym wypadku nie decyduje zatem położenie jednostki dominującej. Tutaj także w grę mogą wchodzić zarówno grupy kapitałowe międzynarodowe, jak i polskie.

Podatek od niedostatecznie opodatkowanych zysków będzie natomiast działał w sposób następujący:

• dotyczy podatku należnego od jednostki dominującej w grupie kapitałowej;
• obowiązek zapłaty będzie nakładany na inne jednostki z grupy kapitałowej;
• warunkiem jest sytuacja, gdy dana jednostka istnieje w jurysdykcji państwa nakładającego podatek, a jednostka dominująca działa w jurysdykcji, w której nie ma globalnego podatku wyrównawczego.

Kogo będzie dotyczył nowy podatek

Jak wynika z przepisów, omówione wyżej zasady będą dotyczyły podmiotów wchodzących w skład grupy międzynarodowej lub krajowej, jeśli w co najmniej dwóch z poprzednich czterech lat podatkowych osiągnęły minimalny przychód grupowy, czyli roczny przychód grupy wykazywany w skonsolidowanym sprawozdaniu na poziomie minimum 750 000 000 euro.

Grupa międzynarodowa to grupa, w której co najmniej jeden podmiot lub stały zakład są zlokalizowane poza Polską. Jeśli wszystkie podmioty mieszczą się w Polsce, będzie to grupa krajowa.

Ustawa nie znajdzie natomiast zastosowania między innymi do:

• podmiotów rządowych;
• organizacji międzynarodowych;
• organizacji non-profit;
• wybranych funduszy inwestycyjnych i podmiotów inwestujących w nieruchomości;
• jednostek, których właścicielami w odpowiedniej wysokości są podmioty wskazane wyżej.

Według szacunków projektodawcy podatek ma dotyczyć ponad 2 tysięcy grup, na które składa się około 7 tysięcy jednostek mających siedzibę na terytorium Polski.

Czy fakturowanie to dla Ciebie strata czasu?

Program Faktura.pl sprawi, że fakturowanie zajmie Ci mniej, niż 30 sekund. Przez pierwszy miesiąc darmowego korzystania z aplikacji zobaczysz, jak jej funkcje uproszczą Ci życie. Oto zalety korzystania z Faktura.pl:

✅ Automatyczne wystawianie faktur cyklicznych
✅ Wysyłka dokumentów z poziomu aplikacji
✅ Program zintegrowany z Krajowym Systemem e-Faktur
✅ Możliwość księgowania swoich kosztów za pomocą kilku kliknięć
✅ Natychmiastowa płatność przy pomocy przycisku „Kliknij, aby opłacić fakturę” umieszczonego na dokumencie
✅ Funkcja magazynu z możliwością zintegrowania z Allegro

Opinie w sprawie opodatkowania wyrównawczego

Z uwagi na wysoki stopień skomplikowania nowych przepisów, projekt przewiduje także wprowadzenie nowego rodzaju interpretacji podatkowej – opinii w sprawie opodatkowania wyrównawczego. Opinia ma być wydawana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na wniosek zainteresowanego podmiotu. Skutki dla ochrony praw podatnika mają być tożsame z interpretacją indywidualną prawa podatkowego.

Ustawodawca przewiduje większą opłatę za opinię niż za wydanie interpretacji indywidualnej. Dodatkowo utworzona ma zostać Rada do Spraw Opodatkowania Wyrównawczego, która ma wspierać organ wydający opinie. Czas na wydanie opinii będzie dłuższy, a jej obowiązywanie ograniczone w czasie.

Skutki wprowadzonej regulacji

Oczywistym jest, że skutki omawianej regulacji dotkną przede wszystkim dużych przedsiębiorców. Będą oni zmuszeni m.in. do wyliczania i zapłaty podatków wyrównawczych oraz raportowania związanych z nimi informacji. Zmiany zapewne wymuszą daleko idące modyfikacje procedur podatkowych stosowanych w przedsiębiorstwach, co będzie wiązało się z określonymi, niemałymi kosztami.

Przy uwzględnieniu cen z tego roku, szacunkowe wpływy do budżetu państwa przez okres 10 lat od wejścia w życie ustawy to niemal 24 miliardy złotych, przy wydatkach na poziomie 370 milionów złotych. Nie jest to zatrważając kwota, biorąc pod uwagę wielkość budżetu Polski.

Podstawowym skutkiem regulacji będzie próba zniwelowania różnic w opodatkowaniu, które często decydowały o wyborze kraju, w jakim miała być prowadzona działalność gospodarcza. Pojawiły się już głosy, że spłaszczenie różnic w opodatkowaniu negatywnie wpłynie na atrakcyjność Polski na arenie międzynarodowej. Nasz kraj walczy bowiem o inwestycje między innymi przy pomocy specjalnych ulg podatkowych. Choć argument wydaje się dobry, na dziś nie możemy z całą pewnością stwierdzić, czy ujednolicenie zasad minimalnego opodatkowania negatywnie wpłynie na stan naszej gospodarki.

 

Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Alarm podatkowy”