Ile kosztowałoby spełnienie obietnic?

Wybory prezydenckie zbliżają się wielkimi krokami, a kandydaci tradycyjnie prześcigają się w obietnicach, których realizacja mogłaby (gdyby w ogóle prezydent posiadał takie kompetencje) znacząco obciążyć finanse publiczne. W niniejszym artykule przeanalizujemy koszty związane z organizacją wyborów, kampaniami wyborczymi oraz potencjalnymi wydatkami wynikającymi z realizacji programów poszczególnych kandydatów.

Wybory prezydenckie 2025

Pierwsza tura wyborów prezydenckich odbędzie się 18 maja 2025 roku. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska ponad 50% głosów, druga tura zostanie przeprowadzona 1 czerwca.

Ile kosztują wybory prezydenckie?

Organizacja wyborów prezydenckich w 2025 roku będzie kosztować budżet państwa rekordowe 552,6 mln zł, co stanowi znaczący wzrost w porównaniu do 319,7 mln zł wydanych w 2020 roku. Wzrost kosztów wynika z inflacji, konieczności zapewnienia bezpieczeństwa sanitarnego oraz modernizacji infrastruktury wyborczej. Wydatki obejmują m.in. druk kart do głosowania, wynagrodzenia dla członków komisji, logistykę oraz zabezpieczenia informatyczne.

---

---

Ile kosztują kampanie wyborcze?

Kampanie wyborcze kandydatów również generują znaczne koszty, więc i tu liczy się pieniądz. Jak za Napoleonem cytował Sławomir Mentzen, prosząc o datki:

Kampania jest jak wojna, a na wojnie najbardziej potrzebne są trzy rzeczy – pieniądze, pieniądze i jeszcze raz pieniądze.

Wydatki te są finansowane z subwencji partyjnych, darowizn (które nie mogą przekroczyć 69 tysięcy 990 złotych, z uwagi na ryzyko zbyt dużego wpływu majętnych na kandydata) oraz środków ich komitetów.

Kandydat popierany przez PiS, Karol Nawrocki, zgromadził datki od biznesmenów z sektora budowlanego i energetycznego (m.in. prezesa Elektrociepłowni Zagłębie Dąbrowskie) oraz niemal 70 000 zł od czołowych polityków PiS – byłego premiera Mateusza Morawieckiego i senatora Grzegorza Biereckiego – a 11 000 zł dołożył europoseł Daniel Obajtek

Koalicja Obywatelska Rafała Trzaskowskiego pozyskała środki od deweloperów, wśród których wymienia się m.in. ABP Investments i Real Development Group – wpłacali oni od 20 000 zł do maksymalnie 69 990 zł, a tę najwyższą kwotę przekazali także współwłaściciele CD Projekt (autorzy serii „Wiedźmin”), właściciele Dawtony, Grupy Pracuj oraz Monnari Trade.

Z kolei Sławomir Mentzen prowadzi wielką zbiórkę na swoją fundację, dzięki czemu nie obowiązują go limity kwot, a także ograniczenia dotyczące narodowości i miejsce zamieszkania darczyńców (zgodnie z prawem na kampanię mogą wpłacać wyłącznie Polacy mieszkający w Polsce).  A jednak jego komitet otrzymał 69 990 zł od osób związanych z firmami TFC Global (fitness), Sikorki 19 i Sikorki 21 (nieruchomości) oraz Sante (branża spożywcza).

Szymon Hołownia, startujący z listy Polski 2050, zyskał 14 000 zł od lubelskiego dewelopera Interbud Lublin S.A. oraz po 5 000 zł od posłów Polski 2050 Mirosława Suchonia, Wioletty Tomczak, Ewy Schädler i Ewy Szymanowskiej, a dodatkowo 10 000 zł przekazał mu europoseł PSL Adam Jarubas. Natomiast Magdalena Biejat zarejestrowała jak dotąd jedynie dwie wpłaty łącznie na 14 000 zł.

Kandydaci na prezydenta i ich najważniejsze postulaty

Zanim przejdziemy do kosztów przybliżmy sobie profile kandydatów.

Adrian Zandberg

Wizja:

1. Atomowa Polska – piętnastoletni plan budowy ośmiu bloków jądrowych po 1,5 GW każdy, gwarantujących stabilność energetyczną, bezpieczeństwo i konkurencyjność gospodarki.
2. Pakt dla zdrowia – partia Adriana Zandberga chce przeznaczyć 8% PKB na ochronę zdrowia, pod patronatem Prezydenta. Koniec „podwójnych praktyk” lekarskich – każdy lekarz albo w państwowej placówce, albo prowadzi prywatną praktykę. Walka z korupcją i budowa nowych fabryk leków dla zapewnienia suwerenności farmaceutycznej.
3. Współpraca obronna ze Skandynawią i krajami Europy Środkowo-Wschodniej. Inwestycje w rodzimy przemysł zbrojeniowy i uniezależnienie się od importu sprzętu.
4. Strategiczne wsparcie dla przemysłu chemicznego, farmaceutycznego, hutniczego i high-tech.
5. Walka z korupcją – likwidacja rad nadzorczych w spółkach samorządowych i zakaz partyjnych nominacji. Transparentność finansowania partii i kampanii wyborczych.
6. Wolność osobista i słowa – pełna ochrona wolności wypowiedzi, także w sieci, kontrola algorytmów platform społecznościowych.Prawo do prywatności i zakaz masowej inwigilacji.
7. Równość i prawa kobiet, jawność płac, walka z dyskryminacją i przemocą domową oraz seksualną. Dostęp do antykoncepcji i bezpiecznej, legalnej aborcji do 12. tygodnia ciąży. Równe prawo do ślubu i wychowywania dzieci dla par LGBT, penalizacja przestępstw z nienawiści homofobicznej i transfobicznej.
8. Godne płace i stabilne zatrudnienie – płaca minimalna ≥ ⅔ średniej krajowej (~5 600 zł brutto). Eliminacja umów „śmieciowych” – urlop, ubezpieczenie, stabilność dla wszystkich pracowników. Ułatwienia dla związków zawodowych i prawo do sporu zbiorowego.
9. Sprawiedliwe podatki – obniżka podatków dla większości społeczeństwa, uszczelnienie systemu, likwidacja liniowego CIT, wyższe podatki dla zagranicznych wielkich przedsiębiorstw.

Magdalena Biejat

Wizja:

1. Rynek z silnym państwem – ochrona słabszych, prosta progresja podatkowa (także firm), realna walka z patologiami, obrona praw pracowniczych, wsparcie dla budżetówki, ograniczenie rat kredytowych i ochrona przed nadużyciami bankowymi.
2. Odpowiedzialne planowanie długofalowe – kolej dużych prędkości, elektrownie atomowe, nowoczesne sieci energetyczne i OZE jako koło zamachowe gospodarki, inwestycje w AI i technologie wschodzące, współpraca państwa, biznesu i uczelni.
3. Bezpieczeństwo – szeroko pojęte – od bezpieczeństwa socjalnego (dach nad głową, dostęp do lekarza) przez odporność na kryzys klimatyczny (transformacja energetyczna, walka z suszą, bezpieczeństwo żywnościowe), po obronność – silna armia, rozwój krajowego przemysłu obronnego, strategia zakupów, zabezpieczenie łańcuchów dostaw, współpraca w NATO i UE, ochrona infrastruktury fizycznej i cybernetycznej, systemy ewakuacji i schronienia.
4. Aktywna rola Polski w UE i NATO, reforma Unii dla lepszego zarządzania, solidarność międzynarodowa, przestrzeganie prawa międzynarodowego, prawo do azylu z procedurami bezpieczeństwa.
5. Wolność i prawo do decydowania o własnym losie – dostępna i legalna aborcja do 12. Tygodnia, wolność słowa pod kontrolą transparentnych algorytmów mediów społecznościowych.
6. Konstytucyjna równość wobec prawa – związki partnerskie i małżeńska równość, wyrównanie płac kobiet i mężczyzn, równy dostęp do usług (żłobki, kolej, opieka medyczna) – koniec „Polski A i B”.
7. Uporządkowanie ustroju po latach chaosu – przywrócenie autorytetu TK, SN i KRS, świeckie państwo – przeniesienie religii ze szkół, zniesienie ulg dla Kościoła, skrócenie postępowań sądowych, rozwiązanie problemu zadłużenia alimentacyjnego.

Szymon Hołownia

Wizja:

1. Poparcie dla rozwoju odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz budowy morskich farm wiatrowych i fotowoltaiki.
2. Sprzeciw wobec dalszej eksploatacji węgla. Naciska na dekarbonizację i efektywność sieci przesyłowych.
3. Zwiększenie nakładów na badania i rozwój (R&D) w uczelniach i ośrodkach naukowych.
4. Wprowadzenie nowoczesnych programów kształcenia zawodowego ściśle powiązanych z potrzebami rynku pracy.
5. Wsparcie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) poprzez uproszczenie przepisów, obniżkę podatków dla innowatorów oraz fundusze pożyczkowe dla startupów.
6. Budowa partnerstw publiczno-prywatnych w dużych projektach infrastrukturalnych.
7. Zwiększenie wydatków na obronność do 2,5–3 % PKB, modernizacja Sił Zbrojnych RP i rozwój krajowego przemysłu obronnego.
8. Programy rewitalizacji małych miast i wsi, wsparcie seniorów oraz polityka prorodzinna.

Rafał Trzaskowski

Wizja:

1. Nie dla polityzacji obronności, Rada Bezpieczeństwa Narodowego co 60 dni, 5% PKB, Centrum „Druga Misja” dla weteranów, co najmniej 50% wydatków w polskim przemyśle zbrojeniowym.
2. Patriotyzm gospodarczy (promocja MŚP, uproszczenie prawa, wsparcie innowacji), ochrona rolników, inwestycje w OZE i uniezależnienie energetyczne.
3. Ograniczenie 800+ dla obywateli Ukrainy do pracujących, liberalizacja aborcji i wsparcie in vitro, zero tolerancji dla przestępczości, równość dostępu do usług publicznych.
4. Prezydencki Fundusz Inwestycyjny 2 mld zł/rok dla regionów, transparentne konsultacje, modernizacja szkół, szpitali, transportu i tworzenie miejsc pracy.

Karol Nawrocki

Wizja:

1. 5% PKB na armię, 300 000 żołnierzy-ochotników, „Konstytucja Bezpieczeństwa RP”, niezgoda na udział żołnierzy w wojnie na Ukrainie, wypowiedzenie Paktu Migracyjnego, rozbudowa systemu zarządzania kryzysowego w gminach.
2. Tania energia z węgla (rachunki w dół o 33%), zielone certyfikaty zamiast dopłat do samochodów elektrycznych, wypowiedzenie Zielonego Ładu.
3. Obniżenie VAT z 23% do 22%, 0% PIT dla rodzin z dwójką i większą liczbą dzieci, likwidacja podatku Belki, uproszczenie rozliczeń PIT/ZUS/składki zdrowotnej, konstytucyjna ochrona przed podatkiem katastralnym i od spadków.
4. Centrum Obsługi Pacjenta, waloryzacja emerytur o co najmniej 150 zł powyżej inflacji, priorytet dla Polaków w edukacji i służbie zdrowia, ochrona przed „ideologią gender”.
5. Programy „Wielka Czwórka Rozwoju” (CPK, atom, porty, strefy inwestycyjne), „Inwestycje na co dzień” w każdej gminie, fundusz technologii przełomowych (5 mld zł rocznie), konstytucyjna gwarancja dziedziczenia bez podatku, „Budżetowy pancerz” przeciw wyłudzeniom VAT.

Joanna Senyszyn

Wizja:

1. Więcej środków na edukację i ochronę zdrowia,
2. Pełna integracja europejska, wspólna polityka obronna,
3. Wprowadzenie euro w Polsce,
4. Niższa składka zdrowotna dla zaszczepionych,
5. Wsparcie LGBT+,
6. Likwidacja Senatu,
7. Rozdział Kościoła od państwa i zniesienie przywilejów podatkowych Kościoła.

Grzegorz Braun

Wizja:

• 1. Wyjście Polski z UE i wypowiedzenie Zielonego Ładu,
  2. Narodowe przebudzenie i obrona tradycji katolickiej
  3. Ochrona dzieci przed „dewiacjami”, ale nie przemocą,
  4. Nie dla wysyłania polskich żołnierzy na Ukrainę,
  5. Rewizja historyczna (Jedwabne),
  6. Likwidacja PIT, CIT, PCC, ZUS,
  7. Ustawa o obcych agentach,
  8. Wielokierunkowa polityka zagraniczna, z uwzględnieniem Wschodu,
  9. Moratorium imigracyjne,
  10. Likwidacja sporów wokół monopoli państwowych,
  11. Ujawnienie aneksu o WSI,
  12. Zakaz sprzedaży polskiej ziemi.

Krzysztof Stanowski

Wizja:

• Brak wizji i określonych poglądów.

Artur Bartoszewicz

Wizja:

7 strategicznych programów (2025–2040):

• 1. SI (750 mld PLN)
  2. Atom (500 mld)
  3. Porty i koleje dużych prędkości (10 750 mld)
  4. Trans-Europejski Port Lotniczy Baranów (150 mld)
  5. Program obronny (10 000 mld)
  6. Program kosmiczny (250 mld)
  7. Farmacja i żywność (100 mld)

Marek Jakubiak

Wizja:

1. Powszechny obowiązek wstępnej służby wojskowej (3–6 miesięcy) dla wszystkich obywateli, celem budowy zdolności mobilizacyjnych.
2. Wzmocnienie roli tradycyjnej rodziny, zachęty demograficzne przez ulgi podatkowe dla rodzin wielodzietnych.
3. Sprzeciw wobec liberalizacji prawa aborcyjnego.
4. Twardy sprzeciw wobec przyjścia na euro; ochrona polskiego złotego jako gwarancji niezależności monetarnej.
5. Likwidacja zbędnych regulacji i ograniczeń dla przedsiębiorców i pracodawców.
6. Ochrona polskiego rynku przed zalewem taniego importu, zwłaszcza rolno-spożywczego.
7. Utrzymanie węgla jako elementu miksu energetycznego, rozwój technologii czystego spalania węgla i niskoemisyjnego wydobycia.
8. Ograniczenie wpływu zagranicznych korporacji na polską gospodarkę.

Marek Woch

Wizja:

1. Program „Zdrowa Polska” – samorządowa służba zdrowia, jednolity system składkowy, rozszerzona refundacja leków dla seniorów, cyfryzacja ochrony zdrowia.
2. Decentralizacja, „urynkowienie”, podniesienie prestiżu zawodu nauczyciela, trymestry.
3. Wsparcie dla rodzin, domowe przedszkola, dopłaty do wynajmu.
4. Obniżenie podatków, rozwój MŚP, dobrowolny ZUS, zerowy PIT, uproszczone procedury sądowe dla firm.
5. Rolnictwo i ekologia – lokalne przetwórnie, system kaucyjny, retencja wód, monitoring rzek.
6. Energetyka – OZE, energia jądrowa, wodór, magazyny energii.
7. Bezpłatna komunikacja, zintegrowane rozkłady, finansowanie lokalne, „tiry na tory”.
8. Wzmocnienie samorządów, konstytucyjne gwarancje, wybory proporcjonalne, delokalizacja urzędów.

Sławomir Mentzen

Wizja:

• Sprzeciw wobec dalszej integracji UE, prymat Konstytucji, złoty, prawo weta w UE.
• Odrzucenie Zielonego Ładu, rozwój energetyki jądrowej (SMR).
• Ograniczenie wolności osobistej – m.in. nie dla legalnej aborcji.
• Wzmożenie produkcji broni i amunicji, szkolenie rezerwistów, depolityzacja Wojska Polskiego, modernizacja armii.
• Szczelna ochrona przed nielegalną imigracją, obrona tradycyjnej rodziny.
• Likwidacja podatku Belki, spadków i PCC, najprostszy system podatkowy w UE, dobrowolny ZUS, zasada UE+0 dla dyrektyw.
• Legalizacja hazardu, dostęp do broni, koniec przymusowych szczepień.

Maciej Maciak

Wizja:

• Kandydat otwarcie prorosyjski i proputinowski. Główne postulaty – dialog międzynarodowy, unikanie eskalacji konfliktów, niezależność medialna.

Koszty realizacji obietnic wyborczych

Choć każda kampania prezydencka pełna jest wielkich deklaracji, to niewiele mówi się o tym, czy prezydent ma kompetencje do ich realizacji, oraz ile ich realizacja rzeczywiście kosztuje. A liczby nie pozostawiają złudzeń. Mimo że słowa nic nie kosztują, ich skutki dla gospodarki mogłyby być katastrofalne.

Gdyby spełnić wszystkie zapowiedzi Sławomira Mentzena, deficyt budżetowy Polski wzrósłby aż o 143 miliardy złotych – to więcej niż roczny budżet całego systemu ochrony zdrowia. Zdaniem Michała Piękosia z portalu Strefa Biznesu, postulaty polityka Konfederacji można skwitować absurdalnym „podatki precz, pieniądze jakoś będą”. W programie Mentzena mowa jest m.in. o likwidacji podatku Belki, wprowadzeniu liniowego PIT, zwiększeniu kwoty wolnej od podatku czy powrocie do starej składki zdrowotnej – wszystko to bez wskazania trwałych źródeł finansowania.

Program Karola Nawrockiego, wspieranego przez Prawo i Sprawiedliwość, powiększyłby dziurę budżetową o 85 miliardów złotych. Nawet relatywnie „umiarkowane” postulaty Rafała Trzaskowskiego kosztowałyby budżet państwa dodatkowe 35 miliardów. Trzaskowski z kolei stawia na inwestycje – np. prezydencki fundusz inwestycyjny wart 2 miliardy złotych, czyli ponad sześć razy więcej niż roczny budżet kancelarii prezydenta. Realizacja tych planów, choć politycznie nośna, ekonomicznie oznaczałaby wyraźne rozszczelnienie systemu finansów publicznych. Tym bardziej, że – jak zauważają eksperci – prezydent w Polsce nie ma samodzielnych kompetencji fiskalnych, a więc i ograniczoną możliwość realnego wdrażania wielu z tych pomysłów bez współpracy z rządem i parlamentem.

Na co można by przeznaczyć te pieniądze, aby wesprzeć przedsiębiorców?

Na początek warto podkreślić, że prezydent nie posiada kompetencji, aby zrealizować żadnego w przedstawionych postulatów – jego rola sprowadza się do podpisu ustawy budżetowej lub skorzystania z prawa weta i skierowania ustawy do Trybunału Konstytucyjnego. Jednak w celach analitycznych warto zastanowić się, na co można by wykorzystać takie środki, aby wesprzeć polskich przedsiębiorców. Zamiast tracić miliardy złotych na krótkowzroczne, populistyczne obietnice wyborcze, które pogłębiają deficyt budżetowy, publiczne środki mogłyby być wykorzystywane jako impuls rozwojowy dla gospodarki – przede wszystkim dla przedsiębiorców, innowatorów, ludzi pracy i technologii.

Weźmy 143 miliardy złotych – koszt programu Sławomira Mentzena – to środki, które mogłyby zasilić krajowy fundusz modernizacji infrastruktury transportowej, ułatwiając logistykę dla firm i zwiększając konkurencyjność eksportu. Z kolei 85 miliardów złotych, które miałyby pokryć postulaty Karola Nawrockiego, to wystarczająca kwota, by dokonać prawdziwej rewolucji w edukacji: podnieść jakość kształcenia zawodowego, zintegrować naukę z potrzebami rynku pracy i zbudować sieć szkół wspierających talenty technologiczne i przedsiębiorcze. Program Rafała Trzaskowskiego, szacowany na 35 miliardów złotych, mógłby zostać przełożony na realne wsparcie sektora MŚP: obniżenie składek ZUS dla mikrofirm, stworzenie funduszy inwestycyjnych wspierających innowacje oraz wprowadzenie systemowych szkoleń zawodowych odpowiadających aktualnym potrzebom rynku.

Inną perspektywą jest strategiczna współpraca przedsiębiorców ze związkami zawodowymi – wzorowana na modelu duńskim lub niemieckim, gdzie silne związki negocjują warunki płacowe i ubezpieczeniowe przy pełnej elastyczności rynku pracy, oraz na niemieckiej współodpowiedzialności, w której pracownicze rady nadzorcze mają realny wpływ na decyzje dotyczące zatrudnienia i inwestycji.

Nowoczesne państwo nie jest rozdawcą jałmużny, ale strategicznym partnerem wspierającym rozwój. Inwestycje w infrastrukturę, cyfryzację, energetykę odnawialną i edukację przekładają się na długofalowy wzrost eksportu, konkurencyjności i poprawę bezpieczeństwa ekonomiczne kraju. Dlatego warto zastanowić się: Czy naprawdę stać nas na to, by marnować potencjał przedsiębiorczy Polaków w imię krótkoterminowych zysków politycznych?

Ogromne koszty

Wybory prezydenckie w 2025 roku wiążą się z ogromnymi kosztami, zarówno bezpośrednimi, jak i pośrednimi. W związku z tym wyborcy powinni świadomie podejmować decyzje, analizując nie tylko programy i biografie kandydatów, ale również realne możliwości ich realizacji i wpływ na finanse publiczne. Tylko odpowiedzialne podejście do wyborów może zapewnić stabilny rozwój kraju i dobrobyt jego obywateli.