Rozliczenia roczne 2024: Ulga na złe długi PIT, CIT i VAT – remedium na zatory płatnicze, czy haczyk ustawodawcy?

Ulga na złe długi jest mechanizmem podatkowym, który umożliwia podatnikom skorygowanie należnego podatku dochodowego (PIT, CIT) oraz podatku od towarów i usług (VAT) w sytuacji, gdy kontrahent nie uregulował zobowiązań w określonym terminie. Rozwiązanie to może poprawić płynność finansową przedsiębiorstwa i znacznie ograniczyć negatywne skutki braku zapłaty faktury przez kontrahenta. Niestety, nie zawsze będzie miało ono zastosowanie. Przedsiębiorco, nie korzystasz z ulgi na złe długi? Sprawdź, czy możesz odzyskać część swoich pieniędzy w PIT za 2024 rok!

Warunki stosowania ulgi w PIT i CIT

Zgodnie z art. 18f ustawy o CIT i art. 26i ustawy o PIT, podatnik może pomniejszyć podstawę opodatkowania o wartość nieuregulowanych należności, jeśli spełnione są następujące warunki:

1. Upływ 90 dni od terminu płatności – ulga przysługuje, jeśli dłużnik nie uregulował zobowiązania w ciągu 90 dni od terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
2. Status podatkowy stron – ulga dotyczy wyłącznie transakcji między podmiotami podlegającymi opodatkowaniu PIT lub CIT w Polsce.
3. Brak uregulowania zobowiązania przez dłużnika  lub zbycia wierzytelności przez wierzyciela.
4. Termin skorzystania z ulgi – ulgę można zastosować w zeznaniu rocznym PIT lub CIT za dany rok podatkowy, o ile do dnia złożenia zeznania podatkowego wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

5. Brak postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego lub likwidacyjnego dłużnika – przedsiębiorca może skorzystać z ulgi, jeżeli
   dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji.
6. Wykazanie wierzytelności, do których zastosowano ulgę na złe długi w deklaracji rocznej.

Transakcje, do których nie można zastosować ulgi w PIT i CIT

1. Transakcje między podmiotami powiązanymi – w niektórych sytuacjach ulga nie ma zastosowania, jeśli wierzyciel i dłużnik są podmiotami powiązanymi kapitałowo lub osobowo.
2. Transakcje w obrocie B2C (przedsiębiorca-konsument).
3. Transakcje z podmiotami zagranicznymi –  ulga ma zastosowanie do transakcji handlowych zawartych w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W niektórych przypadkach, jeśli zagraniczny dłużnik posiada zakład podatkowy w Polsce i podlega polskim przepisom podatkowym, istnieje możliwość skorzystania z ulgi – wymaga to jednak szczegółowej analizy podatkowej.
4. Transakcje starsze niż 2 lata – ulgę można zastosować jedynie, gdy od daty wystawienia faktury (rachunku) lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa. W przypadku gdy rok kalendarzowy, w którym wystawiono fakturę (rachunek), jest inny niż rok kalendarzowy, w którym zawarto umowę – gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

---

---

Jak wykazać ulgę w deklaracji rocznej?

PIT

Podatnik, korzystający z ulgi na złe długi ma obowiązek wykazania dokonanych pomniejszeń przychodów w zeznaniu rocznym PIT-36, PIT-36L lub PIT-28 . Służy do tego załącznik PIT/WZ (do PIT-36 lub PIT-36L) lub PIT/WZR (do PIT-28), który zawiera szczegółowe informacje dotyczące m.in. danych dłużnika i wierzytelności. Jeżeli dłużnik ureguluje zobowiązanie objęte ulgą w kolejnym roku, podatnik musi dokonać korekty zwiększającej przychody w tym okresie rozliczeniowym.

CIT

Analogicznie postępuje podatnik CIT. W załączniku CIT/WZ do zeznania rocznego CIT-8 wykazuje dane dłużnika i wierzytelności, do której zastosował ulgę na złe długi. W przypadku uregulowania wierzytelności w kolejnym roku podatkowym, zwiększeniu ulegną przychody podatkowe tego okresu.

Ulga na złe długi już w zaliczkach na podatki dochodowe?

Od 2020 roku obowiązują przepisy umożliwiające uwzględnienie ulgi na złe długi w zaliczkach na podatek dochodowy (art. 18f ustawy o CIT i art. 26i ustawy o PIT). Oznacza to, że podatnicy mogą korygować podstawę opodatkowania już na etapie obliczania zaliczki na podatek dochodowy. Możliwość uwzględnienia ulgi na złe długi już na etapie zaliczek wynika z art. 25 ust. 19 ustawy o CIT oraz art. 44 ust. 17 ustawy o PIT. Warto pamiętać jednak o tym, że wierzyciel może dokonać zmniejszenia  przychodu z tytułu ulgi na złe długi w zaliczce, jeżeli do dnia terminu płatności zaliczki, wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

Warunki stosowania ulgi w VAT

Zgodnie z art. 89a, podatnik, który nie otrzymał płatności za należność, może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towaru lub świadczenia usług na terytorium kraju, jeśli spełnione są łącznie poniższe warunki:

1. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną –wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
2. Brak zapłaty do dnia złożenia deklaracji podatkowej – wierzyciel ma prawo do skorzystania z ulgi na złe długi o ile do dnia złożenia przez niego deklaracji podatkowej za okres, w którym wierzytelność przeterminowała się powyżej 90 dni od terminu płatności,  nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
3. Status podatnika VAT – na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, wierzyciel jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT czynny.
4. Czas na skorzystanie z ulgi – korekta może zostać dokonana jeżeli od końca roku, w którym została wystawiona faktura dokumentująca wierzytelność nie upłynęły 3 lata.
5. Wykazanie korekty w deklaracji podatkowej – wierzyciel jest zobowiązany do poinformowania o korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego. Dokonuje tego w odpowiedniej pozycji deklaracji podatkowej, w której dokonuje tej korekty.
6. Wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym albo wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką – w obrocie B2C (przedsiębiorca-konsument, osoba nieprowadząca działalności gospodarczej).
7. Obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania i podatku należnego w momencie otrzymania zapłaty lub zbycia wierzytelności objętej ulgą na złe długi.

Jak wykazać ulgę na złe długi w JPK_VAT?

Prawidłowego wykazania ulgi na złe długi w deklaracji VAT dokonuje się poprzez:

• korektę podatku należnego w części ewidencyjnej pliku JPK_VAT – należy ująć korektę w kolumnie : Korekta podstawy opodatkowania, o której mowa w art.89a ust. 1 lub 4.
• wykazanie korekty podstawy opodatkowania i podatku należnego w części deklaracyjnej JPK_VAT –  w pozycjach 67 i 68.

Ulga na złe długi w praktyce!

Przedsiębiorco, zadajesz sobie pytanie ile w praktyce możesz odzyskać przy pomocy ulg na złe długi? Przeanalizujmy to na przykładach!

Przykład 1: Ulga na złe długi w PIT

Pani Anna, prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, korzysta ze zwolnienia z VAT. 12 września 2024 wystawiła fakturze firmie ABC sp. z o.o. na kwotę 10 000 PLN za usługi edukacyjne. Termin płatności wynosił 7 dni, jednak firma B nie uregulowała należności aż do końca 2024 roku. Pani Anna pomniejszyła podstawę opodatkowania PIT o 10 000 PLN w zaliczce za IV kwartał 2024. O ile klient nie zapłaci przeterminowanej faktury do dnia złożenia przez nią PIT-36 za 2024 rok, pani Anna jest zobowiązana do dołączenia do swojego zeznania rocznego załącznika PIT/WZ i wykazania w nim wierzytelności od ABC sp. z o.o. Jeśli klient ureguluje zobowiązanie do momentu złożenia deklaracji rocznej, pani Anna musi dopłacić należny podatek w PIT za rok 2024.

Przykład 2:  Ulga na złe długi w VAT i CIT jednocześnie

Firma CDE sp. z o.o.  sprzedała firmie DEF sp. z o.o.  usługi doradcze o wartości 100 000 PLN netto + 23 000 PLN VAT, udokumentowane fakturą VAT, której termin płatności upłynął 15 października 2024 roku. Obie strony transakcji są czynnymi podatnikami VAT na terenie Polski, nieobjęte postępowaniami restrukturyzacyjnymi, upadłościowymi ani w trakcie likwidacji. Do momentu publikacji tego artykułu, faktura była w dalszym ciągu nie opłacona? Czy CDE sp. z o.o. może skorzystać z ulgi na złe długi w CIT i VAT, aby ograniczyć negatywne skutki finansowe tej sytuacji?

CIT

W styczniu 2025 roku zobowiązanie będzie przeterminowane powyżej 90 dni od terminu płatności. Jeżeli do dnia 20 lutego 2025 roku (terminu płatności zaliczki na CIT za 01/24), spółka CDE nie otrzyma płatności za ww. fakturę, może skorzystać z ulgi na złe długi w podatku dochodowym (art. 25 ust.21 ustawy o CIT). W efekcie, spółka CDE zapłaci niższą zaliczkę na podatek dochodowy za styczeń 2025.

VAT

Jeżeli CDE sp. z o.o. nie otrzyma płatności za przeterminowaną fakturę do 25 lutego 2025 roku, będzie mogła skorygować podstawę opodatkowania o 23 000 PLN w pliku JPK_V7 za styczeń 2025. Tym samym, zapłaci niższy podatek VAT za styczeń 2025 roku lub będzie mogła się ubiegać o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym.

 Ulga na złe długi – remedium na zatory płatnicze?

Odpowiedź nie jest prosta. Z jednej strony może być to skuteczne narzędzie w walce o poprawę płynności finansowej. W wyniku zastosowania korekt w podatkach dochodowych i VAT, wierzyciel może „odzyskać” część pieniędzy z niezapłaconych faktur poprzez obniżenie bieżących zobowiązań podatkowych. W praktyce są to pieniądze, które wierzyciel już wcześniej odprowadził do budżetu. Niemniej jednak, możliwość zastosowania ulg na złe długi ogranicza ryzyko biznesowe związane z niewypłacalnością klientów i pozwala przeciwdziałaniu efektowi domina – „klient mi nie płaci, więc nie mam z czego płacić dostawcom”.

Z drugiej jednak strony, warto zwrócić uwagę na ograniczenia w stosowaniu ulgi na złe długi oraz na czas, w którym realnie można odzyskać część „swoich” pieniędzy. W wielu przypadkach zastosowanie ulgi na złe długi bywa niemożliwe np. w podatkach dochodowych- jeżeli dłużnik zostanie postawiony w stan likwidacji. Problematycznym może być także czas odzyskiwania pieniędzy z ulgi na złe długi w VAT. Jeżeli w wyniku korekty podstawy opodatkowania, naliczony podatek VAT (od zakupów) przekroczy należny podatek VAT (od sprzedaży), podatnik może wystąpić o zwrot nadwyżki w deklaracji VAT. Właściwy urząd skarbowy ma 60 dni na dokonanie zwrotu. Biorąc pod uwagę, że do skorzystania z ulgi na złe długi kwalifikują się tylko i wyłącznie należności przeterminowane powyżej 90 dni od terminu płatności, podatnik w najlepszym wypadku odzyska część swoich pieniędzy, wynikających z nieopłaconej faktury, po około 6 miesiącach od  terminu płatności. Czy taki mechanizm ma szanse być realnym wsparciem w zatorach płatniczych?

Z pewnością świadome korzystanie z ulg na złe długi może przynieść korzyści podatkowe, ale wymaga również staranności w dokumentacji i bieżącego monitorowania należności.