Firmy rodzinne zyskają na nowych przepisach – wielkie zmiany w spadkach i darowiznach

Rząd zapowiada kolejną rewolucję w przepisach podatkowych – tym razem zmiany obejmą ustawę o podatku od spadków i darowizn. Ich celem jest uproszczenie procedur, zmniejszenie biurokracji i wsparcie firm rodzinnych w procesie dziedziczenia majątku. Jakie zmiany czekają przedsiębiorców i na co powinni się przygotować? Przeanalizowaliśmy kluczowe założenia tej nowelizacji i sprawdziliśmy, co polscy przedsiębiorcy mogą na tym zyskać.

Projekt ustawy UDER19 – kluczowe informacje i planowane zmiany

W świecie podatków przedsiębiorcy przyzwyczaili się raczej do rosnących obciążeń i nowych obowiązków, niż do korzystnych zmian. Tym razem rząd planuje zmiany, które mają na celu nie dokręcanie śruby, ale realne uproszczenie procedur związanych z dziedziczeniem majątku firmowego.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn, oznaczony jako UDER19, to część szerszego planu deregulacyjnego „Polska. Rok przełomu” na 2025 rok. Celem projektu jest ograniczenie formalności i zmniejszenie barier administracyjnych związanych z przekazywaniem majątku firmowego nabytego w drodze spadku lub darowizny od najbliższych krewnych. Nowe przepisy mają wejść w życie w II kwartale 2025 roku.

Przepisy mają ułatwić sukcesję w firmach rodzinnych, skrócić czas niezbędny do przeprowadzenia procedur związanych z przekazaniem przedsiębiorstwa i zredukować formalności. Dla przedsiębiorców to szansa na uniknięcie biurokratycznych barier i szybsze dysponowanie majątkiem firmowym po śmierci właściciela.

Nowe regulacje mają wprowadzić m.in. zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego przy sprzedaży lub obciążeniu odziedziczonego majątku, uprościć zasady przekazywania przedsiębiorstw oraz zapewnić zwolnienia z podatku od spadków dla spadkobierców firm.

---

---

Ułatwienia w przekazywaniu przedsiębiorstwa w spadku – instytucja zarządcy sukcesyjnego

Jednym z najważniejszych rozwiązań wprowadzonych w ramach nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn jest instytucja zarządcy sukcesyjnego. Narzędzie to ma na celu zabezpieczenie działalności przedsiębiorstwa w okresie przejściowym – od momentu śmierci właściciela do formalnego przejęcia firmy przez spadkobierców.

W przypadku śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej (JDG), działalność firmy mogła dotychczas zostać nagle przerwana. Oznaczało to zamrożenie kont bankowych, utratę kontrahentów i niemożność kontynuowania zawartych umów. Brak osoby uprawnionej do zarządzania firmą mógł prowadzić do chaosu organizacyjnego, utraty klientów i spadku wartości przedsiębiorstwa.

Zarządca sukcesyjny to osoba wyznaczona przez właściciela jeszcze za jego życia lub przez spadkobierców po jego śmierci. Dzięki temu przedsiębiorstwo może funkcjonować bez zakłóceń, a spadkobiercy zyskują czas na formalne uregulowanie kwestii prawnych związanych z dziedziczeniem majątku firmowego.

Zarządca sukcesyjny ma uprawnienia do:

• zawierania umów i reprezentowania firmy przed kontrahentami,
• zarządzania majątkiem firmy, w tym kontami bankowymi i aktywami,
• spłaty zobowiązań i regulowania należności,
• kontynuowania działalności gospodarczej do czasu formalnego przekazania jej spadkobiercom.

Wprowadzenie instytucji zarządcy sukcesyjnego niesie ze sobą szereg korzyści dla przedsiębiorców. Przede wszystkim pozwala na zachowanie ciągłości działalności gospodarczej, dzięki czemu firma nie traci kontrahentów ani płynności finansowej. Dodatkowo umożliwia zabezpieczenie wartości przedsiębiorstwa poprzez uniknięcie przestojów i strat, które mogłyby wyniknąć z nagłej śmierci właściciela. Co więcej, spadkobiercy zyskują czas na uregulowanie formalności spadkowych, nie będąc zmuszonymi do   natychmiastowego przejmowania odpowiedzialności za firmę. To daje im przestrzeń na uporządkowanie spraw majątkowych i zaplanowanie dalszej strategii zarządzania przedsiębiorstwem.

Dzięki wprowadzeniu instytucji zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorcy mają możliwość zabezpieczenia swojej firmy na wypadek nieprzewidzianych okoliczności, a rodziny przedsiębiorców – ochrony wartości majątku firmowego. To rozwiązanie może okazać się kluczowe dla firm rodzinnych, które chcą uniknąć chaosu związanego z nagłą zmianą właściciela.

Zniesienie obowiązku zaświadczeń przy sprzedaży odziedziczonego majątku

Kolejną zmianą, oczekiwaną przez przedsiębiorców, jest rezygnacja z obowiązku uzyskiwania zaświadczenia z urzędu skarbowego przy sprzedaży majątku nabytego w drodze spadku lub darowizny. Dotychczas każda transakcja związana z przekazaniem majątku firmowego wymagała uzyskania zaświadczenia potwierdzającego zwolnienie z podatku od spadków i darowizn, co niejednokrotnie przedłużało proces sprzedaży i generowało dodatkowe koszty.

Zgodnie z projektem nowelizacji, przedsiębiorcy będą mogli swobodnie dysponować odziedziczonym majątkiem bez konieczności przedstawiania zaświadczeń. Wystarczy, że zgłoszenie darowizny lub spadku zostało dokonane w terminie 6 miesięcy od dnia nabycia. Dzięki temu sprzedaż np. nieruchomości, pojazdów firmowych czy sprzętu produkcyjnego nie będzie już uzależniona od uzyskania dokumentu z urzędu skarbowego.

Nowe przepisy mają na celu uproszczenie i przyspieszenie procesu obrotu odziedziczonym majątkiem, co może być szczególnie korzystne dla przedsiębiorstw rodzinnych, które przechodzą proces sukcesji. W przypadku firm, które odziedziczyły majątek o znacznej wartości, brak konieczności oczekiwania na zaświadczenie może oznaczać szybszą realizację transakcji i natychmiastowe pozyskanie kapitału na dalszy rozwój działalności.

Dla firm działających w sektorach wymagających szybkiej reakcji na zmiany rynkowe, nowe przepisy mogą okazać się dużym wsparciem. Umożliwiają bowiem szybkie zbycie majątku bez ryzyka sankcji podatkowych, pod warunkiem, że darowizna lub spadek zostały wcześniej zgłoszone do urzędu skarbowego. 

Zwolnienie z podatku od spadków dla spadkobierców przedsiębiorstwa

Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn przewiduje również zwolnienie z podatku dla spadkobierców przedsiębiorstw. Zgodnie z nowymi przepisami, osoby dziedziczące przedsiębiorstwo – zarówno spadkobiercy ustawowi, jak i zapisobiercy windykacyjni – są zwolnione z obowiązku zapłaty podatku od spadków i darowizn w odniesieniu do odziedziczonego majątku firmowego.

Dotychczas, w przypadku śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej lub wspólnika spółki, przejęcie majątku firmowego wiązało się z koniecznością uiszczenia podatku, co mogło stanowić poważne obciążenie finansowe dla spadkobierców. Dla wielu rodzin, które nagle znalazły się w sytuacji konieczności przejęcia przedsiębiorstwa, zapłata podatku oznaczała znaczny problem – szczególnie, jeśli firma nie generowała jeszcze wystarczających przychodów, aby pokryć takie zobowiązanie.

Nowe przepisy eliminują tę barierę, umożliwiając płynniejsze przejęcie majątku firmowego bez konieczności uiszczania podatku. Dzięki temu, spadkobiercy mogą w pełni skupić się na kontynuowaniu działalności gospodarczej, a środki finansowe, które musieliby przeznaczyć na zapłatę podatku, mogą zainwestować w rozwój przedsiębiorstwa.

Co więcej, zwolnienie z podatku obejmuje również zapisobierców windykacyjnych, czyli osoby, które na mocy testamentu otrzymują określone składniki majątku firmowego, takie jak nieruchomości, pojazdy, sprzęt czy udziały w spółkach. To oznacza, że przedsiębiorstwo jako całość lub jego wybrane aktywa mogą zostać przekazane konkretnym osobom bez konieczności uiszczania dodatkowych opłat podatkowych.

W praktyce nowe przepisy mogą stanowić istotne wsparcie dla firm rodzinnych, które często stają przed wyzwaniem nagłej sukcesji. Zwolnienie z podatku od spadków pozwala bowiem na płynne przejęcie majątku firmowego bez ryzyka utraty płynności finansowej. Dla wielu przedsiębiorstw to realna szansa na utrzymanie ciągłości działalności i uniknięcie sprzedaży majątku wyłącznie w celu pokrycia zobowiązań podatkowych.

Ostatecznie, rozwiązanie to wpisuje się w szerszą strategię legislacyjną, której celem jest wsparcie sukcesji w firmach rodzinnych i zabezpieczenie dorobku pokoleń. Dzięki niemu przedsiębiorcy mogą mieć pewność, że ich majątek zostanie przekazany następcom bez nadmiernych obciążeń finansowych, co stwarza lepsze warunki do dalszego rozwoju firmy.

Czy to krok w stronę przyjaznego otoczenia prawno-podatkowego dla biznesu?

Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn to kolejny krok rządu w kierunku uproszczenia procedur podatkowych i wsparcia przedsiębiorców. Proponowane zmiany mogą znacząco wpłynąć na proces sukcesji majątku firmowego, zwłaszcza w firmach rodzinnych, które chcą przekazać swoje aktywa kolejnym pokoleniom bez zbędnych formalności.

Zniesienie obowiązku uzyskiwania zaświadczeń podatkowych przy sprzedaży odziedziczonego majątku oraz możliwość jednorazowego rozliczenia świadczeń powtarzających się to konkretne ułatwienia, które mogą ograniczyć koszty administracyjne i przyspieszyć realizację transakcji.

Dla przedsiębiorców, którzy planują sukcesję lub chcą szybko dysponować odziedziczonym majątkiem, nowe przepisy mogą okazać się korzystnym rozwiązaniem. Jednak, aby w pełni skorzystać z wprowadzonych ułatwień, konieczne będzie zachowanie szczególnej staranności w zakresie zgłaszania darowizn i spadków do urzędu skarbowego.

Nowelizacja to również sygnał, że rząd dostrzega potrzebę uproszczenia przepisów podatkowych i stworzenia bardziej przyjaznego otoczenia dla firm. Czy jednak proponowane zmiany wystarczą, by rzeczywiście poprawić sytuację przedsiębiorców? Czas pokaże. Tymczasem firmy powinny już teraz przygotować się do wdrożenia nowych procedur, aby jak najlepiej wykorzystać nadchodzące ułatwienia.

Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Alarm podatkowy”