Jeżeli jesteś przedsiębiorcą, ZUS z pewnością jest jedną z najbardziej nielubianych przez Ciebie instytucji. Zakład Ubezpieczeń Społecznych traktujemy jako kolejnego i to dość surowego poborcę podatkowego, który zabiera nam nasze pieniądze, a przy tym daje niewiele w zamian. Jeżeli jestem przy podatkach, za takowy można uznać składkę zdrowotną, zwłaszcza od początku 2022 roku, kiedy wprowadzono tzw. Polski Ład. Składka zdrowotna zamieniła się wówczas w wysoki podatek. Nie dość, że jest obowiązkowa, dodatkowo wymaga składania miesięcznych deklaracji do ZUS-u, a to nie koniec. Obowiązkowe jest również roczne rozliczenie składki zdrowotnej i w tym artykule podpowiem, jak złożyć taki dokument, ponieważ taki obowiązek pojawił się po raz pierwszy.
Składka zdrowotna dla firm od 1 stycznia 2022 roku
Zanim podpowiem, czym jest, kto ma obowiązek i do kiedy wysłać roczne rozliczenie składki zdrowotnej, najpierw muszę odnieść się krótko do samej składki po wprowadzeniu przepisów Polskiego Ładu. Wspomniałem, że składka zdrowotna jest obecnie podatkiem i trzymam się tej tezy. Zgodnie z obecnym stanem prawnym przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą płacą składkę zdrowotną w różnej wysokości, w zależności zależnej od formy opodatkowania oraz przychodów z działalności, tj.:
- Zasady ogólne (skala podatkowa) – składka zdrowotna w wysokości 9% miesięcznego dochodu, ale nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia (np. 900 zł przy miesięcznym dochodzie w wysokości 10 000 zł).
- Podatek liniowy – składka zdrowotna w wysokości 4,9% miesięcznego dochodu, ale nie mniej niż 9% minimalnego wynagrodzenia (np. 490 zł przy miesięcznym dochodzie w wysokości 10 000 zł).
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – wysokość składki zależy od przychodów oraz przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale poprzedniego roku (w 2023 roku jest to: przychody do 60 000 zł – 376,16 zł, od 60 000 do 300 000 zł – 626,93 zł, powyżej 300 000 zł – 1128,48 zł).
W teorii polski system służby zdrowia opiera się na zasadzie solidaryzmu, gdzie biedniejsi płacą mniej, bogatsi – więcej. Rekordzista miesięcznie płaci na Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) 100 000 zł. Taki system można byłoby zrozumieć, gdyby nie byłby on chaotyczny i niesprawiedliwy. Mimo, że wysokość składek rośnie, nie idzie za tym jakość usług. Co ciekawe, przy identycznych dochodach jedni muszą płacić więcej, inni na NFZ wpłacają grosze, a kolejni nie dokładają się do państwowej służby zdrowia.
Kto ma obowiązek złożyć roczne rozliczenie składki zdrowotnej?
W 2023 roku przedsiębiorcy prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą i płatnicy składek, a więc osoby opłacające składki na własne ubezpieczenie, po raz pierwszy muszą złożyć roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Złożenie zeznania służy ustaleniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za dany rok na podstawie osiągniętych dochodów (skala podatkowa, podatek liniowy) lub przychodów (ryczałt od przychodów ewidencjonowanych).
Masz taki obowiązek, jeżeli prowadzisz biznes i rozliczasz się z fiskusem w jednej z trzech poniższych form opodatkowania:
- skala podatkowa (na zasadach ogólnych),
- podatek liniowy,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Nie masz takiego obowiązku, jeżeli:
- rozliczasz się z wykorzystaniem karty podatkowej,
- jesteś twórcą lub artystą,
- jesteś wspólnikiem spółki komandytowej, jednoosobowej spółki z o.o. czy osobą współpracującą.
Jak przekazać roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022 rok?
Roczne rozliczenie składki zdrowotnej musisz przekazać do 22 maja 2023 roku w deklaracji za kwiecień 2023 roku. Posłuży do tego formularz ZUS DRA lub ZUS RCA, tj.:
- deklaracja ZUS DRA (blok XII) – jeżeli jako płatnik prowadzisz jednoosobową działalność gospodarczą,
- deklaracja ZUS RCA (blok III.F) – jeżeli jako płatnik opłacasz składki za inne osoby (pracownicy, zleceniobiorcy).
Nowe wzory dokumentów ZUS DRA i ZUS RCA obowiązują od 1 maja 2023 roku. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dostosował programy Płatnik i ePłatnik do nowych wzorów dokumentów oraz udostępnił w nich funkcje umożliwiające roczne rozliczenie składki zdrowotnej. Użytkownicy faktura.pl nie muszą się martwić o dostępność nowych wzorów, ponieważ będą mieli możliwość skorzystania z dokumentów zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Jeżeli chcesz złożyć dokumenty korygujące wysokość składki zdrowotnej za 2022 rok, możesz to zrobić nie później niż 30 czerwca 2023 roku lub wcześniej do dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.
Nadpłata lub niedopłata w rozliczeniu składki zdrowotnej
Po złożeniu rocznego rozliczenia składki zdrowotnej może okazać się, że jako płatnik masz nadpłatę lub niedopłatę:
- Nadpłata (składka zdrowotna niższa od sumy zapłaconych składek w ciągu roku) – ZUS utworzy wniosek o zwrot nadpłaty na Twoim profilu płatnika na PUE ZUS. Wystarczy, że zweryfikujesz, podpiszesz i odeślesz dokument do 1 czerwca 2023 roku. Zwrot nadpłaty otrzymasz na rachunek bankowy przypisany do Twojego konta w serwisie płatnika do 1 sierpnia 2023 roku. W przypadku zadłużenia nadpłata zostanie rozliczona na poczet zaległości.
- Niedopłata (składka zdrowotna wyższa od sumy zapłaconych składek w ciągu roku) – musisz uregulować różnicę do 22 maja 2023 roku, a więc w terminie płatności składki za kwiecień 2023 roku. Taka sytuacja może dotyczyć zwłaszcza ryczałtowców. W tym przypadku przekroczenie progu przychodowego nawet o złotówkę może dla przedsiębiorcy oznaczać konieczność dopłaty nawet kilku tysięcy złotych. Jednak do dopłaty zostanie zmuszonych także wielu przedsiębiorców rozliczających się na zasadach skali podatkowej i podatkiem liniowym.
Złożenie rozliczenia rocznej składki zdrowotnej nie jest więc niczym trudnym i skomplikowanym. Wypełnienie dokumentów jest proste, ale to kolejny obowiązek na barkach osób prowadzących działalność gospodarczą. Co więcej, w przypadku niedopłaty wielu przedsiębiorców odczuje niemiłe zaskoczenie. Jeżeli można o takiej mówić w tym kontekście, w komfortowej sytuacji są przedsiębiorcy korzystający z usług księgowych, za których taki dokument wypełni i wyśle księgowy. Pamiętaj, że możesz skorzystać z oferty prowadzenia księgowości ze specjalistami aplikacji faktura.pl. Jeżeli samodzielnie przygotowujesz dokumenty, możesz skorzystać z materiałów udostępnionych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
