Obowiązkiem płacenia abonamentu RTV objęte są wszystkie gospodarstwa domowe, posiadające odbiornik radiowy i/lub telewizyjny. W praktyce wywiązuje się z niego jednak tylko niecałe 35% użytkowników. Dlaczego? Powodem są trudności w egzekwowaniu zadłużeń, a co za tym idzie brak poczucia obowiązku po stronie użytkowników. Środki, pochodzące z abonamentu, które mają stanowić gwarancję stabilności finansowej mediów publicznych – przy tak niskim poziomie wpływów – nie spełniają swojego zadania. W odpowiedzi na ten, nierozwiązany od dziesięcioleci problem – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego proponuje przejście na finansowanie mediów z budżetu państwa. 
Kto musi, a kto nie musi dziś płacić abonamentu RTV
Odbiornik, za który należy opłacać abonament to taki, który umożliwia odbiór programu w momencie jego nadawania, a zatem pobierający sygnał (radio samochodowe, choć używane poza gospodarstwem domowym również wchodzi w jego skład). Przykładowo, jeśli w gospodarstwie domowym telewizora używa się tylko do odtwarzania już nagranych treści – nie podlega ono abonamentowi. W grupie gospodarstw, korzystających z sygnału również występują pewne wyjątki. Z opłacania abonamentu RTV zwolnieni są:
- użytkownicy powyżej 75. roku życia,
- użytkownicy z grupą inwalidzką I stopnia,
- użytkownicy powyżej 60. roku życia, pobierający emeryturę niższą niż 50% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w danym okresie,
- użytkownicy, będący weteranami wojennymi lub wojskowymi, posiadający grupę inwalidzką.
Wysokość abonamentu w 2024 roku wynosi:
Podobne artykuły
- 8,70 zł za odbiornik radiowy miesięcznie,
- 27,30 za odbiornik telewizyjny lub radiowy i telewizyjny miesięcznie (osoby opłacające abonament za telewizję nie są już zobowiązane do opłacania dodatkowo abonamentu za radio).
Abonenci, którzy zdecydowali się na opłacenie należności za cały z rok z góry do 25 stycznia otrzymali 10% zniżkę.
Milionowe egzekucje wśród uchylających się od opłaty abonamentu
Poborcą opłat za abonament RTV w Polsce jest Poczta Polska, a dokładnie Centrum Obsługi Finansowej Poczty Polskiej. To ten organ odpowiada również za kontrolę rejestracji odbiorników oraz uiszczanie opłat abonamentowych. Wg polskiego prawa obowiązek abonamentowy pojawia się bowiem w momencie zarejestrowania radia lub telewizora. Kontrole polegają na wizytach domowych. Wykrycie używania niezarejestrowanego sprzętu skutkuje karą w wysokości trzydziestokrotności miesięcznej opłaty, obowiązującej w dniu kontroli. To jednak nie wszystko – poza karą, użytkownik jest również zobowiązany do uregulowania całej powstałej zaległości. Rekordowe zajęcie w 2023 roku wyniosło aż 187 tys. zł. Przyłapanym pechowcem był mieszkaniec województwa pomorskiego. W 2023 roku w wyniku kontroli Urząd Skarbowy wyegzekwował od Polaków ponad 22 miliony złotych z tytułu niepłaconego abonamentu RTV.
Liczby wskazują, że kontrole są konieczne. Szacuje się, że ponad 96% wszystkich gospodarstw domowych w Polsce jest wyposażonych w odbiorniki telewizyjne. Gdyby każde z nich opłacało abonament – roczny wpływ z jego tytuły wynosiłby ok. 3,3 mld zł. Środki otrzymane z tego tytułu w 2022 roku wyniosły natomiast niecałe 830 tys. zł. Dysproporcja jest zatem ogromna. Przeprowadzane kontrole skutkują poprawą tej statystyki, jednak wciąż jest to kropla w morzu puli środków, które nie zostają wyegzekwowane. Właśnie dlatego Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wystąpiło z projektem zastąpienia abonamentu RTV finansowaniem mediów z budżetu państwa.
Czytaj także: Poczta Polska może Cię skontrolować. Wszystko o abonamencie RTV
Nowy pomysł na finansowanie mediów publicznych
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego zaproponowało przejście na finansowanie mediów publicznych z budżetu państwa. Według założeń minimalny wpływ miałby wynosić 0.09% PKB rocznie. Dzięki stałemu i pewnemu finansowaniu możliwe byłoby zmniejszenie liczby reklam wyświetlanych w telewizji publicznej.
W kwestii mediów prywatnych, propozycja Ministerstwa zakłada złagodzenie przepisów, dotyczących przyznawania im koncesji na nadawanie, które zgodnie z aktualnymi przepisami są bardzo restrykcyjne. Celem tego ruchu jest zwiększenie pluralizmu w polskich mediach. Projekt został poddany konsultacjom, które zakończą się pod koniec września tego roku. Powstanie projektu konkretnej ustawy zaplanowano na listopad-grudzień.
Nie wyklucza się, że po pierwszym etapie finansowania mediów bezpośrednio z budżetu państwa, kolejnym będzie wprowadzenie składki audiowizualnej. W przeciwieństwie do abonamentu RTV ma być ona pobierana nie od gospodarstw domowych, korzystających z sygnału radio-telewizyjnego, ale od każdej osoby, osiągającej przychody. Jej szacowana wysokość to 8,30 zł miesięcznie, co w ogólnym rozrachunku oznacza kwotę niższą niż abonament RTV w przeliczeniu na osobę. Przykładowo: w gospodarstwie domowym, składającym się z dwóch osób pracujących, łączny koszt wyniesie 16,60zł, czyli o 10,70 zł mniej niż aktualna wysokość abonamentu. Wg wstępnych założeń projektu, proponowane rozwiązanie byłoby znacznie mniej korzystne dla organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw, które płaciłyby odpowiednio pięć i dwadzieścia razy więcej niż dotychczas.
Propozycja MKiDN zakłada, że tak jak w przypadku abonamentu, tak i z opłacania składki pewne grupy zostałyby zwolnione. Miałyby to być m.in. osoby z dysfunkcjami narządu słuchu i wzroku, osoby których dochód jest niższy niż kwota minimalnego wynagrodzenia w danym okresie, a także renciści. To dość liberalne założenie, np. w porównaniu z Wielką Brytanią, gdzie osoby niewidome mogą jedynie wnioskować o 50-procentową zniżkę na abonament.
Misja mediów publicznych – co to oznacza?
Celem środków przekazywanych na media publiczne, niezależnie od drogi pozyskiwania, jest wspieranie ich misji. Warto jest rozwinąć, co konkretnie kryje się za tym pojęciem aby wiedzieć na co przeznaczane mają być docelowo pieniądze z nowej składki. Wg ustawy o radiofonii i telewizji z 29 grudnia 1992 roku elementami, składającymi się na misję mediów publicznych są:
- Tworzenie i rozpowszechnianie programów lokalnych, ogólnokrajowych oraz przeznaczonych dla odbiorców za granicą,
- Budowa i eksploatacja radiowych oraz telewizyjnych stacji nadawczych i przekaźnikowych,
- Prowadzenie badań i prac nad nowymi sposobami rozpowszechniania programów,
- Promocja korzystania z nowych technik rozpowszechniania,
- Działalność produkcyjna oraz koprodukcyjna, a także nabywanie praw do licencji na produkcje,
- Działania prowadzące do zapewnienia dostępności programów dla osób z niepełnosprawnościami wzroku i słuchu,
- Edukacja medialna,
- Upowszechnianie wiedzy o języku polskim i polskiej kulturze,
- Wspieranie działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej oraz w zakresie sportu.
Czy fakturowanie to dla Ciebie strata czasu?
Program Faktura.pl sprawi, że fakturowanie zajmie Ci mniej, niż 30 sekund. Przez pierwszy miesiąc darmowego korzystania z aplikacji zobaczysz, jak jej funkcje uproszczą Ci życie. Oto zalety korzystania z Faktura.pl:
✅ Automatyczne wystawianie faktur cyklicznych
✅ Wysyłka dokumentów z poziomu aplikacji
✅ Program zintegrowany z Krajowym Systemem e-Faktur
✅ Możliwość księgowania swoich kosztów za pomocą kilku kliknięć
✅ Natychmiastowa płatność przy pomocy przycisku „Kliknij, aby opłacić fakturę” umieszczonego na dokumencie
✅ Funkcja magazynu z możliwością zintegrowania z Allegro
Czy nowe rozwiązanie będzie skuteczniejsze?
To, że w Polsce abonament RTV jest nieskuteczny – wiadomo od dawna. Propozycja nowego rozwiązania może jednak wzbudzić spore kontrowersje. Coraz więcej osób korzysta bowiem z odbiorników do oglądania wyłącznie treści nagranych, przede wszystkim – portali streamingowych. Z tej perspektywy, rozwiązanie wydaje się archaiczne i nieodpowiadające aktualnym realiom. Czy projekt trafi do dalszych prac w obecnym kształcie? – okaże się już za kilka miesięcy.
