Od wielu lat obserwuję, jak coraz więcej osób staje przed wyborem: zostać na etacie czy przejść na działalność gospodarczą i współpracować w modelu B2B. Decyzja ta w ogromnej mierze dotyczy kwestii finansowych, ale nie można zapominać także o bezpieczeństwie prawnym i socjalnym. Poniżej dzielę się doświadczeniem, które zdobyłem wspierając setki osób w zakładaniu i prowadzeniu firm od 2017 roku.
Największe finansowe różnice między etatem a B2B
Z perspektywy finansowej podstawowa różnica sprowadza się do sposobu opodatkowania i poziomu swobody w zarządzaniu kosztami.
Etat – stabilnie, ale z ograniczeniami
Na etacie sytuacja podatkowa jest stosunkowo prosta: pracodawca pełni rolę płatnika i co miesiąc odprowadza wszystkie obowiązkowe składki oraz zaliczki na podatek dochodowy. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie „na rękę”, czyli już po potrąceniach.
Podobne artykuły
Problem pojawia się, gdy zarobki przekroczą próg podatkowy. W Polsce pierwszy próg podatkowy obejmuje dochody do 120 000 zł rocznie, opodatkowane stawką 12%. Każda złotówka zarobiona powyżej tej kwoty jest już obciążona stawką 32%. Oznacza to, że osoby z wysokimi dochodami realnie oddają fiskusowi większą część dodatkowych pieniędzy, co wyraźnie zmniejsza motywację do zwiększania wynagrodzenia na etacie.
Możliwości optymalizacji podatków na etacie
Opcje są ograniczone, ale kilka rozwiązań istnieje:
- Wspólne rozliczenie ze współmałżonkiem – jeśli współmałżonek nie pracuje albo zarabia bardzo mało, można w ten sposób obniżyć efektywną stawkę podatkową. Dochody obu osób są sumowane, a następnie dzielone na pół i dopiero od tej kwoty liczony jest podatek. Dzięki temu część dochodu może „zmieścić się” w niższym progu.
- Ulgi na dzieci – w przypadku rodzin wielodzietnych ulgi potrafią być znaczące i realnie zmniejszają obciążenie podatkowe. Dla przykładu, rodzice trójki dzieci mogą skorzystać z odliczeń wynoszących kilka tysięcy złotych rocznie.
- Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) i PPE – choć nie są typową ulgą podatkową, uczestnictwo w programach oszczędnościowych współfinansowanych przez pracodawcę i państwo pozwala na odkładanie dodatkowych pieniędzy w sposób korzystny podatkowo.
- Koszty uzyskania przychodu – w przypadku pracowników są one ryczałtowe i niskie (najczęściej 250 zł miesięcznie), ale przy pracy w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania można je nieco podwyższyć. To jednak wciąż niewielki wpływ na ostateczne rozliczenie.
Ograniczenia etatu
Mimo tych narzędzi pole manewru jest niewielkie. Pracownik na etacie nie ma możliwości swobodnego zaliczania realnych wydatków w koszty, nie może odliczać sprzętu, szkoleń czy podróży służbowych tak, jak przedsiębiorca. Wszystkie podatki i składki są „z góry” potrącane z pensji i pozostaje niewiele przestrzeni do własnej optymalizacji.
W praktyce oznacza to, że osoby z wysokimi zarobkami na etacie znacznie szybciej odczuwają ciężar fiskalny, a ich realny dochód netto rośnie wolniej niż w przypadku współpracy B2B.
B2B – większa swoboda i niższe obciążenia
Model współpracy B2B daje przedsiębiorcy dużą swobodę wyboru sposobu opodatkowania i rozliczania kosztów, co bezpośrednio wpływa na wysokość podatku i finalny dochód „na rękę”.
Formy opodatkowania działalności gospodarczej (B2B)
| Forma opodatkowania | Stawki podatku | Charakterystyka | Kiedy się opłaca? | Wady / ograniczenia |
| Skala podatkowa | 12% do 120 000 zł rocznie, 32% powyżej 120 000 zł |
Takie same progi jak na etacie. Pozwala korzystać z ulg i wspólnego rozliczenia z małżonkiem. | Dla osób z niższymi dochodami (poniżej progu 120 000 zł) lub korzystających z ulg rodzinnych. | Po przekroczeniu drugiego progu staje się mało korzystna – 32% podatku. |
| Podatek liniowy | Stała stawka 19% (niezależnie od dochodu) | Najpopularniejsza forma dla osób dobrze zarabiających. Prosty system, bez progów. | Najbardziej opłacalny dla osób z wysokimi zarobkami, które na etacie wpadałyby w 32% podatek. | Brak prawa do wspólnego rozliczenia z małżonkiem i większości ulg podatkowych. |
| Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych | Zależne od rodzaju działalności, np.: – 8,5% (usługi niektóre), – 12% (IT, marketing, doradztwo), – 15% lub 17% (inne branże) |
Podatek płacony od przychodu, bez możliwości odliczania kosztów. Prosty system. | Dla osób, które mają niskie koszty własne, np. IT, konsulting, freelancing. | Brak prawa do odliczania kosztów. Stawki zależne od PKD i rodzaju działalności. |
Koszty uzyskania przychodu – kluczowy atut JDG
W przeciwieństwie do pracownika na etacie, przedsiębiorca może obniżyć dochód o realne koszty prowadzenia firmy. Do kosztów można zaliczyć m.in.:
- sprzęt komputerowy i telefon,
- oprogramowanie i licencje,
- usługi księgowe i doradcze,
- szkolenia, kursy i konferencje,
- samochód (leasing, paliwo, serwis),
- część wydatków na mieszkanie, jeśli pełni funkcję biura.
To sprawia, że realny podatek jest często niższy niż nominalne 19%. Przy dobrze prowadzonej optymalizacji przedsiębiorca może obniżyć podstawę opodatkowania o kilka lub kilkanaście tysięcy złotych rocznie.
ZUS na B2B
Kolejnym elementem są składki ZUS. Przedsiębiorca może korzystać z ulg:
- Ulga na start (przez pierwsze 6 miesięcy – brak składek społecznych, tylko zdrowotna),
- Preferencyjny ZUS (przez kolejne 24 miesiące – niższe składki społeczne),
- Mały ZUS Plus (dla firm o niskich przychodach).
Dzięki temu, zwłaszcza w pierwszych latach, obciążenie ZUS jest znacznie niższe niż na etacie, gdzie składki odprowadzane są od całej pensji brutto.
Realny efekt netto
Łącząc powyższe mechanizmy:
- brak 32% podatku,
- możliwość wrzucania kosztów,
- niższe składki ZUS,
przedsiębiorca przy dochodzie rzędu 20 000 zł miesięcznie może zostawić sobie w kieszeni od 3 000 do nawet 5 000 zł miesięcznie więcej niż pracownik etatowy.
