Ostateczny termin na zwrot nadpłaty składek zdrowotnych za rok 2022, wynikających z rozliczenia rocznego, upływa 3 sierpnia. Niestety, dla niektórych przedsiębiorców będzie on oznaczał wyższy podatek dochodowy, składkę zdrowotną, a nawet obowiązek korekt deklaracji złożonych za rok 2022. Sprawdź, co Cię czeka!
Rozliczenie roczne składki zdrowotnej
Polski Ład, wprowadzając składkę zdrowotną zależną od przychodów lub dochodów osób prowadzących działalność gospodarczą, ustanowił także instytucję rozliczenia rocznego składek zdrowotnych. Jej celem jest wyrównanie kwoty należnych składek zdrowotnych za rok poprzedni do konkretnego procentu (9% dla osób rozliczających podatek dochodowy na zasadach ogólnych a 4,9% – liniowo) osiągniętego przez przedsiębiorców dochodu lub, w przypadku ryczałtowców, do iloczynu liczby miesięcy podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne i kwoty miesięcznej składki zdrowotnej przypadającej na przedział osiągniętych przez nich przychodów w danym roku. Pierwsze rozliczenie roczne składek zdrowotnych (za rok 2022), przedsiębiorcy złożyli wraz z dokumentem DRA za kwiecień 2023 w terminie do 22 maja 2023 r. Jeżeli z dokumentu wynikała niedopłata, należało ją uregulować wraz z należnymi składkami za kwiecień 2023 r. W przypadku nadpłaty składek zdrowotnych za rok 2022 i braku zaległości w opłacaniu składek, przedsiębiorca mógł ubiegać się o zwrot na rachunek bankowy. Do 5 czerwca 2023 r. za pośrednictwem platformy ZUS PUE lub osobiście w oddziale ZUS, mógł złożyć wniosek o zwrot nadpłaty wynikającej z rozliczenia rocznego (RZS-R). Pieniądze powinien mieć na koncie do 3 sierpnia 2023 r. W przypadku niezłożenia wniosku o zwrot nadpłaty wynikającej z rozliczenia rocznego w określonym terminie i braku zaległości w opłacaniu składek, zgodnie z informacją rzecznika ZUS, nadpłacona kwota zostanie rozliczona na koncie płatnika składek do końca 2023 roku.
Zwrot składek NIE ZAWSZE neutralny podatkowo!
W zależności od sposobu opłacania podatku dochodowego przez przedsiębiorcę w latach 2022 i 2023, zwrot nadpłaconych składek zdrowotnych może wywołać odmienne skutki, wpływające na wysokość podatku dochodowego i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Sposób prezentacji tych skutków w księgach oraz w zeznaniu podatkowym podatnika budzi wiele kontrowersji wśród doradców podatkowych oraz wiele wątpliwości wśród prowadzących działalność gospodarczą i księgowych.
Podobne artykuły
Zasady ogólne
O ile przedsiębiorca, w roku 2022 i 2023, opłaca podatek dochodowy na zasadach ogólnych, to zgodnie z art. 23 ust 1 pkt 58 ustawy o PIT, nie ma prawa do zaliczenia zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne do kosztów uzyskania przychodu lub, zgodnie z art. 26 ust 13a ww. ustawy, do odliczenia ich od podstawy opodatkowania. Dlatego, w myśl art. 14 ust 3 pkt 3a ustawy o PIT, zwrócona kwota nadpłaconych składek nie będzie stanowiła przychodu u przedsiębiorcy rozliczającego się na zasadach ogólnych, a tym samym nie wpłynie na wysokość zaliczki na podatek dochodowy oraz na wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne. Kwestia zwrotów wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodu została poruszona m.in. przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 10 marca 2022 r. (0114-KDIP3-2.4011.1107.2021.3.MG), w której organ, odnosząc się do art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o PIT stwierdził:
Powyższy przepis wyłącza z przychodów z działalności gospodarczej kwoty zwrócone podatnikowi na pokrycie wydatków, które nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tej działalności. Odnosząc się szczegółowo do tego unormowania, należy wskazać, że „zwrot” w języku powszechnym oznacza oddanie, zwrócenie czegoś.
Podatek liniowy
Podatnicy opłacający podatek dochodowy liniowo mają prawo do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne (art. 23 ust 1 pkt 58 ustawy o PIT) lub odliczenia ich od podstawy opodatkowania (art. 26 ust 13a ustawy o PIT) do wysokości limitu wskazanego w ustawie ( w roku 2022 – 8700 PLN). Kwestia wykazania zwrotu nadpłaconych składek zdrowotnych u „liniowców” budzi największe wątpliwości . Główną przyczyną niejasności jest kwestia, czy w związku ze zwrotem nadpłaty składek zdrowotnych, wynikających z rozliczenia rocznego i zaliczonych w poprzednim roku do kosztów uzyskania przychodów, powstaje u przedsiębiorcy przychód w bieżącym roku. Zgodnie z art. 14 ust 3 pkt 3a ustawy o PIT, do przychodów z działalności gospodarczej nie zalicza się zwróconych innych wydatków niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
Jednocześnie, posługując się zasadami wnioskowania a contrario, z treści art. 14 ust. 3 pkt 3a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, mając ponadto na względzie art. 14 ust. 1, można wyprowadzić zasadę, że zwrócone wydatki zaliczone do kosztów uzyskania przychodów, stanowią przychody podatnika.
(0114-KDIP3-2.4011.1107.2021.3.MG).
Z powyższego wynika, że przedsiębiorca powinien rozpoznać przychód z działalności gospodarczej w związku ze zwrotem nadpłaty składek zdrowotnych wynikających z rozliczenia rocznego, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu. Jednakże, Ministerstwo Finansów, w odpowiedzi na pytania dziennikarzy (identyfikator 547494 – eureka.mf.gov.pl), zajęło odmienne stanowisko. Należy nie tyle rozpoznawać przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej, co zmniejszać (w dacie otrzymania zwrotu nadpłaconych składek) koszty uzyskania przychodów.
Zgodnie z art. 22 ust. 7c ustawy o PIT, korekty dokonuje się na bieżąco, jeżeli korekta kosztów nie była spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, w pozostałych przypadkach – wstecznie poprzez korektę zeznania PIT-36L za 2022 r
Tak więc, zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów, przedsiębiorca, który w 2022 zaliczał zapłacone składki zdrowotne do kosztów uzyskania przychodów, w momencie otrzymania zwrotu powinien dokonać korekty kosztów uzyskania przychodów w roku 2023.
Korekty dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych zaliczona do kosztów podatkowych mieści się w tej nadpłacie.
Oznacza to, że jeśli zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej obejmował tylko i wyłącznie nadwyżkę ponad ustawowy limit składek możliwych do zaliczenia w koszty uzyskania przychodu (w 2022 r – ponad 8700 PLN), podatnik opłacający podatek dochodowy liniowo nie musi dokonywać korekty kosztów w 2023 roku.
Przykład:
Pani Ania w 2022 r prowadziła działalność gospodarczą i opłacała podatek dochodowy liniowo. Suma zapłaconych przez nią składek zdrowotnych za rok 2022 wynosiła 10 700 PLN. Zapłacone składki na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2022 zaliczyła do kosztów uzyskania przychodu do limitu 8700 PLN. Z rozliczenia rocznego składki zdrowotnej za rok 2022 wynikała nadpłata składek w wysokości 1100 PLN. Pani Ania nie miała zaległości w opłacaniu składek ZUS i złożyła w terminie wniosek o zwrot nadpłaconych składek wynikających z rozliczenia rocznego. Czy w związku z otrzymanym zwrotem nadpłaty składek zdrowotnych za rok 2022 powinna dokonać korekty kosztów roku 2023?
Nie, Pani Ania zaliczyła do kosztów uzyskania przychodów w roku 2022 kwotę 8700 PLN z tytułu zapłaconych składek zdrowotnych. Suma zapłaconych składek wynosiła 10 700 PLN, z czego kwota 2000 PLN nie została zaliczona do kosztów uzyskania przychodów roku 2022. W związku z powyższym, zwrot nadpłaty wynikającej z rozliczenia rocznego za rok 2022 w wysokości 1100 PLN nie przekroczył kwoty składek niezaliczonych do kosztów uzyskania przychodów. Pani Ania nie musi dokonywać korekty kosztów w roku 2023 związku z otrzymaniem zwrotu nadpłaty składki zdrowotnej za rok 2022.
W sytuacji, gdy podatnik nie poniósł kosztów w roku 2023 wcale lub w wysokości pozwalającej na dokonanie korekty kosztów uzyskania przychodów związanej ze zwrotem nadpłaconej składki zdrowotnej, zgodnie z informacją uzyskaną za pośrednictwem Krajowej Informacji Skarbowej , należy zastosować art. 27 ust 7d ustawy o PIT i zwiększyć przychody o kwotę nadpłaty składki zdrowotnej za rok 2022 , zaliczonej uprzednio do kosztów uzyskania przychodów.
O ile, w 2022 roku, podatnik dokonywał odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych od dochodu na podstawie art. 26 ust 13a, to zgodnie z treścią odpowiedzi udzielonej przez Ministerstwo Finansów, powinien w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, doliczyć odpowiednio kwoty poprzednio odliczone (art. 45 ust 3a ustawy o PIT). Doliczenia dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych odliczonych od podstawy obliczenia podatku mieści się w tej nadpłacie. Analogicznie, jak w przypadku zaliczania zapłaconych składek zdrowotnych do kosztów uzyskania przychodów, o ile podatnik zapłacił więcej składek zdrowotnych niż wynosił limit odliczenia w roku 2022 (8700 PLN), a zwrot nadpłaconych składek nie przekracza różnicy pomiędzy sumą zapłaconych składek zdrowotnych a limitem ich odliczenia, nie musi dokonywać doliczenia w zeznaniu rocznym PIT-36L za rok 2023.
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Przedsiębiorca opłacający podatek w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może, zgodnie z art. 11 ust 1a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, odliczać od podstawy opodatkowania 50% zapłaconych w danym roku podatkowym składek zdrowotnych, jeżeli nie zostały one zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. Natomiast, zgodnie z art. 21 ust 2a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, jeżeli podatnik, obliczając podatek należny, dokonał odliczeń od przychodu lub ryczałtu, a następnie otrzymał zwrot odliczonych kwot (w całości lub w części), w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym otrzymał ten zwrot, dolicza odpowiednio kwoty poprzednio odliczone. Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Finansów we wcześniej przytaczanej informacji dla dziennikarzy, przedsiębiorca będzie zobowiązany do doliczenia zwrotu nadpłaconych składek zdrowotnych za rok 2022, w którym opłacał podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, w zeznaniu PIT-28 za rok 2023 w kwocie, w jakiej zostały odliczone od przychodu (co do zasady 50% zwrotu).
Zmiana sposobu rozliczania w 2023? UWAŻAJ na skutki zwrotu w PIT i ZUS!
Zwrot nadpłaty składki zdrowotnej wynikający z rozliczenia rocznego w połączeniu ze zmianą sposobu opodatkowania w roku 2023 w stosunku do roku 2022 może wywołać niekorzystne skutki w PIT i ZUS. Niestety, w większości przypadków, w przepisach nie ma jednoznacznej odpowiedzi, jak podatnik powinien ująć zwrot wynikający z rozliczenia rocznego składki zdrowotnej w swoich rozliczeniach. Zgodnie z informacjami podawanymi przez Ministerstwo Finansów oraz Krajową Informację Skarbową, u niektórych skutki rozliczenia rocznego pojawią się w zaliczce na podatek dochodowy i składce zdrowotnej wynikającej DRA za okres, w którym otrzymali zwrot. Inni przedsiębiorcy odczują skutki zwrotu nadpłaconej składki zdrowotnej za rok 2022 dopiero w rozliczeniach rocznych 2023. Poniższa tabela, obrazująca potencjalne skutki zwrotu nadpłaconych składek zdrowotnych w PIT i ZUS przy zmianie formy opłacania podatku dochodowego, została przygotowana na bazie przepisów ustawy o PIT i zryczałtowanym podatku dochodowym, informacji telefonicznej z Krajowej Informacji Skarbowej odpowiedzi Ministerstwa Finansów na zapytania dziennikarzy (identyfikator 547494 – eureka.mf.gov.pl) oraz oficjalnych informacji ze strony internetowej ZUS.
Zwrot nadpłaty składek po zlikwidowaniu działalności – obowiązek korekt!
Otrzymanie zwrotu nadpłaconej składki zdrowotnej wynikającej z rozliczenia rocznego po zlikwidowaniu działalności gospodarczej również może wywołać skutki podatkowe i dodatkowe obowiązki sprawozdawcze. O ile przedsiębiorca w ostatnim okresie przed zamknięciem działalności gospodarczej opłacał podatek na zasadach ogólnych może spać spokojnie – zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej wynikającej składki zdrowotnej nie wywoła u nich żadnych skutków podatkowych i obowiązków złożenia korekt deklaracji dokładnie tak, jak w przypadku aktywnych przedsiębiorców. Niestety, o ile ostatnią formą opłacania przed likwidacją działalności gospodarczej był ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub podatek liniowy, podatnik będzie zobowiązany do zmniejszenia kosztów lub odliczenia od dochodu lub przychodu (w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych odliczonych w 2022 roku od podstawy obliczenia podatku lub zaliczonych do kosztów uzyskania przychodu mieści się w otrzymanej kwocie zwrotu ) w ostatnim okresie rozliczeniowym przed likwidacją pozarolniczej działalności gospodarczej ( art. 22 ust 7f ustawy o PIT, art. 11 ust 13 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym). W wielu przypadkach będzie to oznaczało obowiązek korekty zeznania rocznego PIT-28 lub PIT-36L za rok 2022 i dopłatę podatku dochodowego. W przypadku podatników opłacających, przed likwidacją działalności gospodarczej, podatek liniowo może to oznaczać także korektę rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za rok 2022 w związku ze zmianą wysokości dochodu i dopłatę składek zdrowotnych za rok 2022. Zgodnie z informacją ze strony internetowej ZUS :
W sytuacji gdy będziesz korygować w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe w zakresie osiągniętego przychodu lub dochodu za dany rok, powinieneś skorygować także roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne, które wykazałeś w dokumentach ZUS DRA/ZUS RCA za kwiecień danego roku. Korektę dokumentów za kwiecień z rocznym rozliczeniem możesz złożyć w ciągu 5 lat od dnia, w którym upłynął termin na ich opłacenie.
Podsumowanie
Rozliczenie roczne składki zdrowotnej za rok 2022 już na etapie przygotowywania i wysyłki deklaracji rozliczeniowej za kwiecień 2023 spędzało sen z powiek przedsiębiorcom i księgowym. Niestety, ze względu na niejasności i brak jednoznacznych przepisów, niewiele zmieniło się na etapie ujmowania wynikających z niego niedopłat i nadpłat w rozliczeniach podatkowych przedsiębiorców. W niektórych przypadkach, podatkowe i składkowe skutki otrzymanego zwrotu mogą okazać się niekorzystne dla podatnika a także powodować obowiązek korekty złożonych uprzednio deklaracji podatkowych i deklaracji rozliczeniowych ZUS.
