Unia Europejska dała Chorwacji zielone światło na przyjęcie euro jako swojej waluty i dołączenie do strefy Schengen od 1 stycznia 2023 roku. Kraj dołączy do 19 innych państw członkowskich UE, które używają tej waluty. Przyjęcie waluty następuje z dniem 1 stycznia 2023 roku, czyniąc Chorwację kolejnym krajem, który przystąpił do strefy euro – ostatnim państwem była Litwa, która przyjęła tę walutę w 2015 roku.
Chorwacja jako najmłodszy członek Unii Europejskiej przyjęła euro jako swoją walutę z dniem 1 stycznia 2023 roku. Posunięcie to przeniosło naród liczący około 4 milionów obywateli do rdzenia UE, ułatwiając i obniżając płatności oraz zapewniając systemowi finansowemu siatkę bezpieczeństwa na wypadek przyszłych kryzysów. Kraj, którego gospodarka jest w dużym stopniu uzależniona od zagranicznych turystów, dołącza także do strefy Schengen, umożliwiając Chorwatom łatwiejsze podróżowanie po całej Europie.
Dlaczego Chorwacja przyjęła euro?
Chorwacja zaczęła dążyć do przyjęcia wspólnej waluty, gdy tylko uzyskała akcesję do UE w 2013 r. Posunięcie to ma częściowo na celu scementowanie sojuszu z Zachodem po około pół wieku rządów komunistycznych po drugiej wojnie światowej.
Czy ekonomicznie to dobre posunięcie dla Chorwacji?
Kraj ten w większym stopniu niż jakikolwiek inny kraj UE opiera się na turystach, którzy generują jedną piątą produktu krajowego brutto i znacznie łatwiej spędzają wakacje, gdy nie muszą zmagać się z kursami walut. Tymczasem większość prywatnych i korporacyjnych depozytów bankowych w Chorwacji jest deponowana w euro, podobnie jak ponad dwie trzecie długu o łącznej wartości około 520 miliardów kun (74 miliardy dolarów). Członkostwo w strefie euro może obniżyć stopy procentowe, poprawić ratingi kredytowe i uczynić Chorwację bardziej atrakcyjną dla inwestorów, jak twierdzi między innymi prezes banku centralnego, Boris Vujcic.
Zalety przyjęcia euro w Chorwacji
Przyjęcie euro formalizuje część działalności gospodarczej, która jest już prowadzona przy użyciu wspólnej waluty — od sprzedaży mieszkań i samochodów po wynajem krótkoterminowy dla wczasowiczów. Według banku centralnego obniża koszty wymiany walut poza turystyką o około 1,2 miliarda kun rocznie. Chorwacja uzyskuje dostęp do płynności EBC i potencjalnego finansowania ratunkowego z Europejskiego Mechanizmu Stabilności w okresach kryzysu. Ponieważ problemy Grecji są teraz w dużej mierze widoczne, gdy patrzymy wstecz na ich decyzje, szeroko powszechne było poparcie dla przejścia na euro w Chorwacji. Prawie wszystkie partie polityczne poparły ten ruch.
Minusy przyjęcia euro w Chorwacji
Jeśli chodzi o politykę pieniężną, Chorwacja nie ma wiele do stracenia, oddając kontrolę EBC. Przyjęcie euro przez Chorwację będzie kosztować lokalne banki około 1 miliarda kun rocznie w postaci utraconych opłat za przewalutowanie, ale zmiana zmniejsza ryzyko walutowe i poprawia stabilność, według krajowego stowarzyszenia banków. Oczekuje się również, że euro będzie kosztować banki 80-100 mln euro jednorazowych wydatków na dostosowanie ich usług informatycznych i sieci bankomatów.
Jakie przeszkody napotkała Chorwacja?
Państwa członkowskie UE wyraziły ostateczną zgodę na przystąpienie Chorwacji do euro 12 lipca, po innych krajach z Europy Wschodniej, Estonii, Łotwie, Litwie, Słowacji i Słowenii, które weszły do wspólnej waluty. Inflacja okazała się największym wyzwaniem w czasie wojny na Ukrainie, która doprowadziła do gwałtownego wzrostu cen energii i innych towarów. Jest to problem, który dotyka wszystkich: tempo inflacji w strefie euro spadło w listopadzie, według najnowszych danych, ale ceny konsumpcyjne nadal wzrosły o 10,1% w porównaniu z rokiem poprzednim.
Od przyszłego roku będzie to oznaczać, że tylko siedem krajów UE nadal będzie używać własnej waluty. Będą to: Polska, Szwecja, Bułgaria, Dania, Rumunia, Czechy i Węgry.
Jak wyglądają nowe monety Chorwacji?
Na monetach widnieje mapa Chorwacji oraz motyw narodowej szachownicy. Monety mają też wizerunki kuny, czyli łasicy i przedstawiają wynalazcę Nikolę Teslę, etnicznego Serba urodzonego w dzisiejszym chorwackim mieście Smiljan.
Które inne kraje chcą przyjąć europejską walutę?
Jednym z takich krajów jest Bułgaria, która ma w planach wejście do strefy euro. Obecnie jednak kraj przesunął swój harmonogram wejścia do strefy euro o rok, do 2024 roku, po tym jak został przyjęty do poczekalni strefy euro znanej jako ERM-2 w 2020 roku. W tym samym czasie dołączyła tam również Chorwacja. Rumunia również wyraziła chęć przejścia na europejską walutę. Jednak pomimo zobowiązania do przyłączenia się, największe kraje regionu nie spieszą się z przyjęciem euro. Dla przykładu Polska przypisuje swoją zdolność do przetrwania światowego kryzysu finansowego z 2008 roku bez recesji, dzięki utrzymaniu niezależnej polityki pieniężnej.
Jakie korzyści miałaby Polska z przyjęcia euro?
Pomimo wielu negatywnych opinii i twardego elektoratu będącego przeciwko przyjęciu euro przez Polskę, należy obiektywnie przedstawić kilka zalet takiego rozwiązania. W hipotetycznej sytuacji, gdyby Polska przyjęła euro, uzyskałaby kilka korzyści:
- zniknęłyby koszty wymiany walut oraz ryzyko związane z gwałtowną zmianą kursu złotego do euro,
- spadłyby stopy procentowe, co stanowiłoby dobrą wiadomość dla osób i firm zaciągających kredyty,
- Polacy mogliby liczyć na łatwiejsze podróżowanie i porównywalne ceny, bez konieczności przeliczania waluty,
- możliwą korzyścią w długofalowej perspektywie byłoby ożywienie wymiany handlowej pomiędzy krajami, wzrosty inwestycji w Polsce oraz zwiększenie ekonomicznej wiarygodności naszego kraju na arenie międzynarodowej.
Oczywiście, tak samo jak w Chorwacji, tak i w Polsce przyjęcie euro wiązałoby się z kosztami, które są negatywną stroną projektu. Wraz w przyjęciem europejskiej waluty, Polska utraciłaby niezależną politykę pieniężną, która nagle byłaby prowadzona przez Europejski Bank Centralny. Koszty wprowadzenia euro obciążyłyby również administrację publiczną, Narodowy Bank Polski, przedsiębiorców oraz sektor bankowy. Nie można zatem pominąć faktu, że do przyjęcia euro kraj musi się bardzo dobrze przygotować, aby jak najbardziej zminimalizować negatywne skutki jego przyjęcia, np. nieuczciwe praktyki cenowe.
Podsumowanie
Przyjmując euro, Chorwacja ma nadzieję zyskać większe bezpieczeństwo finansowe i poprawić standard życia swoich obywateli. Chorwacja odniesie również gospodarcze korzyści z bliższych powiązań finansowych z innymi członkami strefy wspólnej waluty i Europejskim Bankiem Centralnym. Dla odwiedzających Chorwację z państw strefy euro, będzie to również oznaczało brak konieczności wymiany pieniędzy. Sami Chorwaci przejawiają podobne obawy względem przyjęcia euro, co Polacy – czyli drastycznego wzrostu cen, który jeszcze bardziej mógłby się na nich odbić w dobie szalejącej inflacji. Choć mieszkańcy są nieufni, ekonomiści uważają, że euro zdoła uchronić chorwacką gospodarkę zmagającą się z wysoką inflacją i kryzysem energetycznym.
