Blokada środków na koncie to nieprzyjemna sytuacja, szczególnie w chwili planowanego ważnego zakupu, gdy spotyka nas znienacka. W sytuacji, gdy masz przeterminowane długi, musisz być jednak świadomy tego, że Twoje środki na koncie mogą zostać zablokowane z dnia na dzień. Co warto wiedzieć o blokadzie środków i czy istnieje rozwiązanie tej sytuacji? Zachęcamy do zapoznania się z garścią informacji, które przygotowaliśmy na ten temat.
Kiedy myślimy o zadłużeniu, dla większości z nas pierwszym skojarzeniem są ogromne kwoty, dochodzące nierzadko do dziesiątek tysięcy złotych. Jednak okazuje się, że nawet dużo mniejsze długi mogą spowodować problem, jakim jest blokada środków na koncie. Nieopłacony, wystawiony wcześniej mandat czy niezapłacenie podatku VAT mogą doprowadzić do zablokowania środków na koncie bankowym.
Czym jest blokada środków na koncie?
Zazwyczaj mówi się, że „bank zablokował mi konto”, choć tak naprawdę bank tylko realizuje decyzje podjęte wcześniej przez inne podmioty.
Powszechnie używany termin, jakim jest blokada środków na koncie bankowym, jest nieco mylący. Nie jest blokowany bowiem cały rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy, a zgromadzone na nim środki, w wysokości nagromadzonego zobowiązania.
Prawo bankowe wyjaśnia, że blokada środków może zostać nałożona na:
- rachunek oszczędnościowo-rozliczeniowy,
- konto oszczędnościowe,
- rachunek związany z prowadzoną działalnością gospodarczą,
- lokatę.
Odrębne przepisy określają, jaka część pieniędzy jest chroniona przed blokadą oraz które świadczenia są całkowicie wolne od zajęcia.
Kto może zablokować środki na koncie bankowym?
Rodzaj zadłużenia może w pewnym stopniu zadecydować o tym, kto zablokuje środki na Twoim rachunku bankowym. Dlaczego tak się dzieje? Dla przykładu: inny będzie powód zajęcia konta przez prokuratora (w tym przypadku zwykle środki na koncie są blokowane w wyniku podejrzenia przestępstwa), a inny, gdy nastąpi to w wyniku działań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W przypadku zalegania z płatnością za mandat, środki na koncie mogą zostać zajęte przez Urząd Skarbowy z tytułu egzekucji administracyjnej, który może również potrącić z odpisu podatkowego należną kwotę wraz z odsetkami.
Zgodnie z prawem i w pełni legalnie prawo do zajęcia konta ma:
- Urząd Skarbowy
- Właściwe organy jednostek samorządowych,
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
- Krajowa Administracyjna Skarbowa,
- Komornik działający na zlecenie Sądu, który zajmuje konto w przypadku nieopłacania przez dłużnika rat kredytu gotówkowego lub innych zobowiązań finansowych.
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz Kodeks Postępowania Cywilnego stanowią podstawę prawną na zajęcie środków. Powołując się na przepisy zawarte w powyższych, możliwe jest zajęcie rachunku osoby, wobec której postępowanie administracyjne albo komornicze jest w toku.
Konta bankowe są zajmowane przez dane instytucje, jednak nie są nimi same banki. Bank przeprowadza zajęcie rachunku wyłącznie na wniosek organu, który zajmuje się postępowaniem egzekucyjnym. Jeśli chcesz odblokować środki na swoim koncie, załatwienie tej sprawy osobiście w placówce banku lub telefonicznie poprzez infolinię niestety nic nie da. W tym przypadku konieczny będzie kontakt z komornikiem lub urzędem oraz uregulowanie zaległej płatności bądź indywidualne porozumienie co do sposobu jej uiszczenia.
Urząd Skarbowy lub komornik może zdjąć blokadę z konta bankowego tylko wtedy, gdy dany organ wyśle dokumenty, które potwierdzą, że można zwolnić dany rachunek.
Konieczne jest dopilnowanie tej czynności. Samo uregulowanie zaległych należności nie spowoduje usunięcia blokady na koncie bankowym, dokonanej przez ZUS lub inny organ prawny. Bank musi być poinformowany o tym przez odpowiednią osobę prawną, która wydała polecenie blokady – inaczej mówiąc, nie odbędzie się to na Twój wniosek, tylko na wniosek egzekutora.
Kto zawiadamia o zajęciu konta?
O tym, że środki na Twoim rachunku bankowym zostały zablokowane, dowiesz się od komornika, Urzędu Skarbowego lub innego organu, który przeprowadził postępowanie. W tej sytuacji zawsze należy pilnować, aby adres do korespondencji był aktualny – wszystkie informacje o wszczęciu odpowiedniego postępowania będą na niego wysłane.
Niestety bank nie musi Cię poinformować o tym, że zajęto Twój rachunek.
Czego bank nie może zrobić w przypadku zajęcia środków na koncie?
Choć pozornie może Ci się wydawać, że bank ma nieograniczone możliwości, jeśli chodzi o blokady środków na rachunkach bankowych, to jesteś w dużym błędzie. Istnieją bowiem takie sytuacje, w których zablokowanie środków na koncie jest nielegalne. Poznaj je:
- Prowizja za realizację tytułu egzekucyjnego
Na mocy prawa bank nie może pobierać prowizji za realizację tytułu egzekucyjnego. To postępowanie wpisano do rejestru klauzul niedozwolonych. Mówi o nim prawomocny wyrok Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Inaczej jest jednak w sytuacji, gdy chodzi o rachunek firmowy.
- Kwota wolna od zajęcia
W polskim prawie istnieje pojęcie kwoty wolnej od zajęcia. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe zgromadzone na różnych rachunkach środki (np. na lokatach, koncie oszczędnościowym) „są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego, w każdym miesiącu kalendarzowym, w którym obowiązuje zajęcie, do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę”.
- Zajęcie całego rachunku z powodu egzekucji komorniczej, a nie tylko zasądzonej kwoty
Gdy zajęty został cały rachunek, nie można było skorzystać z przysługującej prawnie kwoty wolnej. Zgodnie z ustaleniami Komisji Nadzoru Finansowego takie zachowanie banków jest krytyczne, jednak w niektórych przypadkach odmowa wypłaty kwoty wolnej od zajęcia przez bank ma pewne uzasadnienie. Błędy popełniane przez bank wynikają zazwyczaj z tego, że kwotę wolną od zajęcia ustala się w trakcie postępowania. Nie ma tu znaczenia, w ilu bankach oraz ile kont ma dłużnik – bank również nie dysponuje takimi informacjami. W związku z tą sytuacją powstają problemy logistyczne. Niezależne od siebie banki, w których osoba z zadłużeniem ma konta, mogłyby wypłacić jej wielokrotność kwoty wolnej od zajęcia, a to z pewnością utrudniłoby egzekucję długu. Jeśli jednak Urząd Skarbowy lub inny organ finansowy powiadomi bank, może on odmówić wypłacenia tej kwoty.
- Alimenty
Zgodnie z prawem zawartym w artykule Kodeksu Postępowania Cywilnego, świadczenia alimentacyjne, pielęgnacyjne, rodzinne, porodowe czy dla sierot nie mogą podlegać egzekucji. W przypadku zajęcia kwoty, która pochodzi z wymienionego wcześniej świadczenia, należy przedstawić zaświadczenie potwierdzające pochodzenie danych środków do organu egzekucyjnego.
Komornik zablokował moje konto – co robić?
W przypadku alimentów już ustaliliśmy, że zgodnie z ustawą są one zwolnione spod egzekucji, jednak w chwili, gdy trafiają na konto, tracą swój charakter. Należy wiedzieć, że komornika nie zobowiązuje żadna podstawa prawna, zgodnie z którą mógłby on ustalić pochodzenie pieniędzy na rachunku osoby z zadłużeniem. Jak zapewne można się domyślić, może dojść do sytuacji, w której komornik zajmie zarówno wynagrodzenie, jak i alimenty. Co w takiej sytuacji można zrobić?
W sytuacji, gdy na konto wpływają alimenty z Funduszu Alimentacyjnego z MOPS-u rozwiązanie jest akurat proste. Środki te są zwolnione na mocy ustawy. Sprawa się trochę komplikuje, gdy na konto bankowe trafiają alimenty od byłego męża lub żony. Identyfikacja po tytule przelewu nie rozwiązuje problemu. Aby móc wypłacić te środki, będzie konieczne wystawienie zaświadczenia od organu egzekucyjnego.
Jak rozwiązać ten problem, gdy środki pochodzą z jeszcze innych źródeł? Gdy komornik blokuje konto bankowe, najpierw musi przedstawić odpowiednie zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej. Takiej informacji nie musi wysyłać jednak bank, stąd może się zdarzyć, że blokada konta zaskoczy z dnia na dzień.
Jako obywatele mamy jednak prawo wnieść skargę na czynność lub zaniechanie komornika. Można to zrobić poprzez sąd, należy jednak pamiętać o 7-dniowym terminie od dnia popełnienia przez komornika zaniechania.
Blokada środków na koncie – ile trwa?
Niestety blokada środków na koncie trwa do momentu spłaty przez dłużnika całego zadłużenia wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi. Tutaj już w zależności od wysokości kwoty – środki na koncie mogą zostać zablokowane na kilka lub kilkanaście miesięcy.
Blokada konta jest najdłuższa w przypadku podejrzenia przestępstwa. Zostanie zdjęta w momencie udowodnienia niewinności osoby podejrzanej. Tu już zapewne można się domyślić, że takie sprawy potrafią ciągnąć się nawet latami. W większości przypadków, jak np. zaległości wobec Urzędu Skarbowego, środki są zwalniane od razu po uregulowaniu należności.
Co w przypadku zablokowania konta bankowego? Jak można je odblokować? Tu sprawa nie jest tak prosta i sama spłata zaległych należności nie wystarczy. Organ prawny, który wszczął postępowanie egzekucyjne, musi powiadomić bank, że dłużnik uregulował całą należność, oraz dać zielone światło na odblokowanie rachunku. Gdy bank otrzyma stosowne dokumenty, wtedy podejmuje decyzję o odblokowaniu rachunku. Cały proces trwa najczęściej kilkanaście dni.
Zablokowanie środków na koncie a inflacja – jak nie wpaść w długi?
Nie ma co ukrywać – ten rok będzie bardzo trudny dla domowych budżetów. Wydatki na zakupy rosną, a zarobki nie nadążają. Wzrost cen jest nieprzewidywalny, a w każdego z nas uderza w innym stopniu oraz z inną siłą – nietrudno się domyślić, że inflacja najmocniej uderza w najuboższych. Jak dbać o płynność finansową w tych niepewnych czasach oraz nie doprowadzić do powstania długów, które mogłyby skończyć się zajęciem konta przez np. komornika?
Oszczędności
Mimo tego, że spada wartość nabywcza pieniądza, nie warto pozbywać się oszczędności bankowych. Gromadzenie środków pomoże zapewnić płynność finansową i zabezpieczy nasz budżet domowy przed nieprzewidzianymi wydatkami.
Monitorowanie bieżących wydatków
Z powodu rosnących lawinowo cen, konieczne jest monitorowanie wydatków bardziej uważnie niż dotychczas. Warto wiedzieć, jaki jest stan naszego portfela, aby nie okazało się, że w połowie miesiąca brakuje nam pieniędzy. W tej sytuacji staraj się dostosować wydatki do budżetu – ustal dzienne lub tygodniowe limity wydatków i staraj się ich znacząco nie przekraczać.
Poduszka finansowa – fundusz na nieprzewidziane wydatki
Domowy budżet mogą nadwyrężyć niespodziewane sytuacje, np. nagły ból zęba i konieczność odwiedzenia dentysty czy wymiana uszkodzonej pralki. Jeśli nie dysponujemy odpowiednią sumą, pojawia się problem. Bez poduszki finansowej „na czarną godzinę” niestety możemy narazić się na stworzenie nowego zadłużenia.
W związku z galopującą inflacją, która prowadzi do lawinowych podwyżek cen, obserwowane są już pierwsze drobne kradzieże. Takich sytuacji będzie więcej i będą motywowane ubożejącym społeczeństwem, które będzie stać na coraz mniej rzeczy – rośnie cena nie tylko za żywność, rosną rachunki, paliwo. To też doskonały czas dla parabanków oraz innych podmiotów – ludzie będą częściej brali chwilówki oraz pożyczki, aby wystarczyło im środków na bieżące potrzeby. W związku z tą sytuacją należy być ostrożnym, aby nie pogorszyć swojej sytuacji finansowej i nie popaść w długi, których nie będziemy w stanie później spłacić i doprowadzą do zablokowania środków na rachunku bankowym. Możemy się spodziewać, że w najbliższym czasie egzekucji komorniczych będzie więcej, w związku z niewypłacalnością osób z zadłużeniem w obliczu obecnych problemów, na które jesteśmy narażeni.
Blokada środków na koncie – co warto jeszcze wiedzieć?
Warto zaznaczyć, że nie wszystkie środki na koncie mogą zostać zablokowane. Dotyczy to środków, które pochodzą ze świadczeń z pomocy społecznej czy świadczeń z rządowego programu Rodzina 500+ – te nie podlegają egzekucji. Komornik jednak nie wie, skąd pochodzą dane środki – zgodnie z prawem nie ma dostępu do takich informacji. Aby uniknąć ich zajęcia, należy udać się do gminnego lub miejskiego ośrodka pomocy społecznej, który to powinien wydać stosowne zaświadczenie.
Nagle straciłeś dostęp do własnych środków? Przede wszystkim zachowaj spokój. Wyjaśnienie tej sytuacji powinieneś otrzymać w ciągu kilku dni. Musisz również wiedzieć, że bank nie może zająć wszystkich Twoich oszczędności – istnieje coś takiego jak kwota wolna od zajęcia, dzięki której będziesz mógł opłacić rachunki czy kupić żywność. Powód nałożenia blokady decyduje o tym, kiedy środki zostaną odblokowane. W przypadku zadłużenia uzyskasz dostęp dopiero po jego spłacie.
