Co ma wspólnego Roman Polański, Edward Mazur, Bill Gates, Martha Stewart, i Krzysztof Rutkowski? Poza niezaprzeczalnym sukcesem w swoim fachu, jak pewnie się domyślasz, na wszystkich nich ciążą wyroki. Jedni zostali skazani za czyny bardziej wynaturzone, inni nieco mniej spektakularne, ale wszystkie są niezmiernie interesujące.
Jakie afery gospodarcze najbardziej wstrząsnęły Polską w ciągu ostatnich dwóch dekad? Syn, którego polskiego milionera odsiedział wyrok za sprzedaż i przemyt narkotyków? Jakie światowe gwiazdy mają za sobą kryminalną przeszłość? Czy zła reputacja zaprzepaściła ich karierę, czy może jak to bywa z bogatymi ludźmi sukcesu, szybko zapomniano o ich winach? Dzisiaj przygotowaliśmy dla Ciebie najciekawsze historie kryminalne polskiego i zagranicznego biznesu.
Kultura wykluczenia a sprawiedliwe procesy możnych tego świata
Kiedyś, bogactwo i sława mogło uratować Cię przed konsekwencjami kryminalnych czynów. Weźmy za przykład Romana Polańskiego. Zaledwie w 1977 roku Roman Polański został oskarżony o gwałt i odurzenie trzynastoletniej dziewczynki, a następnie przyznał się do winy.
Szesnastego grudnia 1977 udał się do więzienia, gdzie spędził 42 dni, a na wieści o tym, że sąd zamierza przedłużyć wyrok o kolejne 48 dni, uciekł ze Stanów Zjednoczonych i spokojnie kontynuował swoją karierę w Szwajcarii, dopóki w 2009 roku został zatrzymany w Zurychu. Gwałt na 13-letniej dziewczynce nie był jedynym, o który oskarżany był Polański – jego ofiarami miały być także: wówczas szesnastoletnia Charlotte Lewis, piętnastoletnia Renate Langer, oraz Valentine Monnier zeznała, kiedy miała 18 lat, została pobita i wykorzystana seksualnie przez reżysera.
Jak dotąd oskarżony skazany za gwałty na nieletnich, pobicia, lubieżne czyny, oraz ucieczkę przed organami ścigania mężczyzna, spędził w więzieniu 42 dni, ponieważ polskie sądy uznały ekstradycję za „niedopuszczalną”. Polański z powodzeniem kontynuował swoją działalność reżyserską, a wartość jego majątku na 2022 rok wynosi 50 milionów dolarów.
A teraz zastanówmy się, jak ta sprawa wyglądałaby dziś. Wydaje się, że zasadnym założenie, że obecnie wzięty reżyser po uznaniu winnym gwałtu, nie kontynuowałby w spokoju swojej kariery, a nawet gdyby chciał, to odwróciliby się od niego producenci i reklamodawcy.
Kultura wykluczenia lub unieważnienia (ang. Cancel culture) ma wielu przeciwników, którzy swój sprzeciw argumentują brukaniem dobrego imienia możnych tego świata, jednak to właśnie dzięki temu ruchowi w dzisiejszych czasach odnoszący sukcesy przestępcy nie czują się bezkarni. I to dzięki niej, mamy tak wiele do omówienia w tym artykule.
Najbogatsi biznesmeni i celebryci za kratkami
Kto jeszcze z polskiego i zagranicznego show-biznesu dołączył Polańskiego na ścieżce przestępczej? Poniżej znajdziesz kilka nieco mniej mrocznych historii celebrytów, którzy byli na bakier z prawem.
Bil Gates
Bil Gates mało komu kojarzy się z półświatkiem przestępczym, a jednak jeden z najbogatszych ludzi świata był zatrzymany trzykrotnie. Nie były to jednak szczególnie poważne zbrodnie.
Powyższe zdjęcie przedstawia młodego Gatesa w policyjnym areszcie w Albuquerque w Nowym Meksyku. Zgodnie doniesieniami Associated Press z 1998 roku, ta sama fotografia znalazła się na okładce magazynu Brill’s Content jako część artykułu o niezwykle skutecznym mechanizmie PR Microsoftu. Jak czytamy dalej, w 1977 roku Bill Gates został po raz drugi aresztowany za to samo przewinienie – przekroczenie prędkości, niezatrzymanie się na znaku stopu i jazdę bez prawa jazdy. Miało to miejsce na długo przed wielką karierą Billa i założeniem firmy Microsoft oraz zrewolucjonizowaniem przez niego świata technologii.
Michał Niemczycki
Ze światowego show-biznesu wracamy do ojczyzny. Michał Niemczycki to syn jednego z najbogatszych Polaków, Zbigniewa Niemczyckiego – właściciela Curtis Group działającej m.in. w branży farmaceutycznej, lotniczej, RTV i hotelarskiej.
Źródło: Onet.pl
Majątek Zbigniewa Niemczyckiego szacuje się na ok 1.8 mld zł, a Katarzyny na 1.1 mld zł (informacje na rok 2017). Warto też wspomnieć, że oprócz majętnych rodziców Niemczycki ma również rozpoznawalną żonę, Annę Czartoryską, która jest wziętą aktorką. Mimo to wybrał drogę przestępczą. Podczas studiów w Stanach Zjednoczonych, kiedy to miał przygotować się do przejęcia firm ojca, wówczas 25-letni Niemczycki trafił do stanowego więzienia w Zachodniej Wirginii za handel i przemyt narkotyków. Wyrok częściowo odsiedział, a teraz prowadzi Instagrama, rozwija rodzinne firmy i jest częstym gościem na polskich salonach. Michał Niemczycki również próbował swoich sił rozkręcając aplikację lojalnościową Freebee, jednak ten interes poniósł fiasko i firma upadła. Ten biznes był zapamiętany głównie z głośnym skandalem związanym z niewypłacaniem wynagrodzeń pracownikom oraz nieprawidłowościami podatkowymi.
Martha Stewart
Martha Stewart to amerykańska bizneswoman polskiego pochodzenia, konferansjerka i pisarka, która, chociaż zaczynała jako maklerka giełdowa, sławę i fortunę zdobyła dzięki poradom dotyczącym prowadzenia domu. Niegdyś jedna z najbogatszych i najbardziej wpływowych kobiet w Stanach Zjednoczonych, a obecnie wstająca z kolan była skazana.
Jej kariera załamała się na początku nowego milenium za sprawą głośnego procesu sądowego. W 2003 roku Stewart została postawiona w stan oskarżenia w związku z dziewięcioma zarzutami, w tym z dotyczącymi oszustw w obrocie papierami wartościowymi i utrudniania pracy wymiaru sprawiedliwości.
W marcu 2004 roku została uznana za winną spisku w celu utrudniania pracy, utrudnianiu postępowania agencyjnego oraz składaniu fałszywych zeznań śledczym federalnym i skazana na odbycie pięciomiesięcznej kary w federalnym zakładzie karnym, oraz dwuletniego okresu zwolnienia pod nadzorem elektronicznym.
Z uwagi na bardzo łagodny wyrok w stosunku do zarzucanych jej czynów, opinia publiczna nie przeszła do porządku dziennego w kwestii tej sprawy i milionerka stała się obiektem ostracyzmu społecznego.
Na dzień przed ogłoszeniem jej winy w 2004 roku, majątek Stewart był wart około 420 milionów dolarów, natomiast już dzień później jej wartość netto spadła do około 335 milionów dolarów. Mimo to wszyscy szybko zapomnieli o tej sprawie, a wartość jej majątku na 2022 rok wynosi już 400 milionów dolarów.
Edward Mazur
Edward Mazur to polski przedsiębiorca, który w latach 60 wyemigrował do USA, gdzie do lat dziewięćdziesiątych działał jako tajny współpracownik SB i II Departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL pod pseudonimem „Szczęśliwy” oraz „Glad”.
W 1989 roku założył spółkę Bakoma razem z polskim senatorem i politykiem Zbigniewem Komorowskim, której akcje sprzedał później koncernowi Danone za 130 mln złotych. Zgodnie z doniesieniami „Rzeczpospolitej” Mazur miał pośredniczyć w zaciągnięciu przez FOZZ kilkumilionowego kredytu dolarowego w firmie Demarex, ale sędzia Andrzej Kryże przypisywał mu bardziej aktywny udział w aferze FOZZ. Jednak na tym nie kończą się kontrowersje związane z polskim przedsiębiorcą.
Mazur łączony jest także z aferą prywatyzacyjną Orlenu, a także kontrowersyjną spółką stworzoną z Komorowskim oraz rosyjską firmą Avtoexport. Założył na eksterytorialnych terenach rosyjskich w Warszawie spółkę Abexim, która zajmowała się serwisowaniem pojazdów Wojskowych Służb Informacyjnych, a po przywróceniu mu obywatelstwa lobbował za mało opłacalnym kupnem myśliwców F-16.
Mimo wątpliwej reputacji Edward Mazur pierwsze kłopoty z wymiarem sprawiedliwości zaczęły się dopiero w 2002 roku, kiedy to płatny morderca Artur Zirajewski oskarżył go o zlecenie zabójstwa Komendanta Głównego Policji nadinsp. Marka Papały. Mazur miał zapłacić za morderstwo 40 000 dolarów.
Pomimo tak poważnych zarzutów Mazur został zwolniony z aresztu przed upływem 48 godzin bez przesłuchania oraz postawienia zarzutów. Tego samego dnia pojawił się na przyjęciu czołowych polskich polityków w Łazienkach Królewskich w Warszawie, a następnie uciekł do Stanów Zjednoczonych.
Sprawa Mazura rozwiązała się dopiero za wielką wodą. W 2006 roku Edward Mazur został zatrzymany przez FBI pod zarzutem zlecenia zabójstwa nadinspektora Policji Marka Papały. Z uwagi na jego majątek oraz duże prawdopodobieństwo ucieczki sąd orzekł, że Mazur nie może wyjść z więzienia z kaucją. Po odsiedzeniu dziewięciu miesięcy Robert Mazur został zwolniony z aresztu, a nowy sędzia odmówił jego ekstradycji do RP. W sierpniu 2014 roku zarzuty zostały wycofane przez Polskę.
Afery gospodarcze, które wstrząsnęły Polską
Omówiliśmy już najgłośniejsze procesy i zatargi z prawem najbardziej znanych światowych i polskich przedsiębiorców, więc teraz czas wrócić na rodzime pole i pomówić o aferach gospodarczych, które wstrząsnęły naszym krajem w ostatnim dwudziestoleciu.
Afera Amber Gold
Amber Gold to polskie przedsiębiorstwo finansowe założone w 27 stycznia 2009 roku przez kilkakrotnie skazywanego przez sądy za oszustwa Marcina Plichta. Jak doszło do tego, że wielokrotnemu oszustowi udało się założyć firmę „finansową”? Otóż za każde z oszustw Plicht otrzymywał wyrok w zawieszeniu.
Założyciele Amber Gold, podając się za pierwszy dom składowy w Polsce, zajmowała się składowaniem metali szlachetnych, inwestowała w złoto i inne kruszce, a także oferowała klientom kontrowersyjne lokaty w złoto, srebro i platynę, podpisując z nimi tzw. umowy składu. Pierwsze słuchy o oszustwach Amber Gold obiegły Polskę niecały rok później, kiedy to Komisja Nadzoru Finansowego zgłosiła, że firma nie posiada zezwolenia na wykonywanie czynności bankowych, w szczególności na przyjmowanie wkładów pieniężnych w celu obciążania ich ryzykiem. Niemniej aż do 2012 roku piramida finansowa działała bez przeszkód – pomimo licznych skarg i pozwów oszukanych klientów.
W lipcu 2012 Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego wszczęła śledztwo w sprawie wprowadzenia w błąd klientów firmy co do zabezpieczenia ich lokat oraz prania brudnych pieniędzy. Decyzja o likwidacji spółki i zamknięciu jej oddziałów zapadła nieco ponad miesiąc później. W 2013 roku Komitet Stabilności Finansowej ogłosił, że wyłudzenie pieniędzy przez Amber Gold od ponad 11 tys. osób było możliwe dzięki zaniechaniom ze strony instytucji publicznych, takich jak Prokuratura Rejonowa Gdańsk-Wrzeszcz, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ABW oraz CBŚ, a w 2016 roku sąd skazał Marcina Plichtę na 15 lat pozbawienia wolności, a jego żonę – na 12,5 roku – jednak wyrok ogłoszono dopiero w 2019 roku, jako że sąd musiał zawrzeć w nim nazwiska wszystkich pokrzywdzonych jedenastu tysięcy osób, które zostały oszukane na 800 mln zł.
Saga afer paliwowych
Afery paliwowe to jedne z największych i najgłośniejszych skandali gospodarczych w Polsce. Miały one miejsce odpowiednio w latach 1991, 2002 i 2007, a zatrzymania w związku z nimi trwają do dziś. O co w nich chodziło? W wyniku afer paliwowych skarb państwa miał stracić kilkaset milionów złotych – wszystko przez nielegalny obrót olejem napędowym uskuteczniony przez tzw. śląską mafię paliwową.
Grupa pod kierownictwem Henryka Musialskiego, znanego jako baron paliwowy wyłudziła od Skarbu Państwa prawie 500 mln złotych za sprawą nielegalnego i fikcyjnego obrotu paliwami i fałszowania faktur. Poza tym członków mafii paliwowej oskarżono o pranie brudnych pieniędzy oraz wyłudzenia podatkowe.
W 2011 roku sąd skazał Henryka Musialskiego na 6 lat pozbawienia wolności, grzywnę 210 tys. złotych oraz przepadek majątku na rzecz Skarbu Państwa. W sprawie roku skazany został także, między innymi, mecenas Andrzej Dolniak oraz znany celebryta i właściciel biura detektywistycznego Krzysztof Rutkowski.
Działalność mafii paliwowej spowodowała uszczuplenia w podatku VAT na kwotę ponad 700 milionów złotych, a na rok 2022 w śledztwie zarzuty usłyszało jak dotąd ponad 190 osób. Mimo upływu lat w sprawie wciąż padają nowe oskarżenia – w marcu 2022 r. zatrzymano kobietę, która złożyła fałszywe zeznania w toku postępowania. Co więcej, śledczy Centralnego Biura Śledczego nie wykluczają kolejnych zatrzymań.
Kryminalny establishment
Czytając historie najbogatszych biznesmenów i celebrytów, którzy łamali prawo, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że ich zbrodnie i przestępstwa, choć przyciągały więcej uwagi mediów, to przez wymiar sprawiedliwości były traktowane dość łagodnie i niezbyt zaważyły na ich karierze. Jednak ta sytuacja się zmienia za sprawą kultury wykluczenia, która nie jest doskonała i dopiero raczkuje, a mimo to zmienia rozkład sił między znanymi i bogatymi oraz ich ofiarami.
Ciekawe, jak wyglądało życie wyżej wymienionych w zakładach karnych? Czy było one podobne do życia głównej bohaterki „Skazanej”? Drugi sezon tego kultowego serialu jest już dostępny na platformie Player.pl
