Niższy podatek od plastiku dla Polski – dodatkowe 61 mln euro do budżetu

Dobre wieści dla Polski – w 2024 roku zapłaciliśmy 61 mln euro mniej podatku od plastiku do budżetu Unii Europejskiej, ale zanim o tym, zastanówmy się: Czym jest podatek od plastiku? Kto go zapłaci i jak będzie przebiegało rozliczanie tego podatku? I jakie stawki zaserwuje nam Unia w 2025 roku?

Czym jest podatek od plastiku?

Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej, w 2020 roku aż 41% plastikowych opakowań na terenie UE nie było poddawanych recyklingowi, dlatego podatek od plastiku (uwzględniony w znowelizowanej ustawie z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej – Dz.U. 2001 nr 63 poz. 639) ma być ważnym narzędziem w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku. W myśl uchwalonej nowelizacji wprowadzone zostaną nie tylko dodatkowe opłaty, ale także zobowiązanie do zapewnienia konsumentom alternatywy dla jednorazowych produktów wobec przedsiębiorców.  Wprowadzenie opłaty ma również na celu zmniejszenie uzależnienia gospodarek od surowców pierwotnych, takich jak ropa naftowa, która jest znaczącym składnikiem tworzyw sztucznych.

Podatek od plastiku, formalnie określany opłatą za nieprzetworzone odpady z tworzyw sztucznych, został wprowadzony przez Unię Europejską w 2021 roku jako element walki z zanieczyszczeniem środowiska w ramach zaakceptowanej przez poprzedni rząd dyrektywy UE Single Use Plastic. Mechanizm tej regulacji opiera się na prostym założeniu – kraje członkowskie wpłacają do budżetu UE określoną kwotę za każdy kilogram plastiku, który nie został poddany recyklingowi, aby ilość odpadów plastikowych, promować recykling  i zachęcać producentów do projektowania bardziej ekologicznych opakowań. Obecna stawka wynosi 0,80 euro za kilogram niewykorzystanych odpadów z tworzyw sztucznych.

---

---

Ile Polska płaci do budżetu UE?

Zgodnie z komunikatem przedstawicieli Ministerstwa Finansów wysokość wpłat z tytułu nieprzetworzonego plastiku obliczana jest na podstawie prognoz masy odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych niepoddanych recyklingowi. Polska, jako jedno z największych państw członkowskich, wnosi znaczną składkę do budżetu UE z tytułu podatku od plastiku. Co więcej, Polska jest jednym z krajów generujących największe ilości plastikowych odpadów w Europie – średnio 350 tysięcy ton rocznie – a popularność recyklingu wciąż pozostaje na niskim poziomie w porównaniu do innych państw członkowskich. Połączenie tych faktorów sprawiło, że w roku wprowadzenia tego podatku Polska została obarczona opłatą w wysokości 372 mln euro, rok później ta kwota wyniosła 564,9 mln euro, a w 2023 roku spadła do 532,2 mln euro.

Prognozy na 2025 rok wskazują na możliwość obniżenia tej kwoty do około 11%. Przyczyną tej zmiany są postępy w recyklingu oraz spadek zużycia plastiku w Polsce, wynikające z rosnącej świadomości ekologicznej i wprowadzenia bardziej rygorystycznych przepisów. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zakłada, że dzięki inwestycjom w nowoczesne instalacje recyklingowe, możliwe będzie osiągnięcie poziomu recyklingu opakowań plastikowych na poziomie 50% do końca 2025 roku.

Jednak nie oznacza to całkowitego rozwiązania problemu. Eksperci z dziedziny ekologii są zgodni, że  niski poziom segregacji odpadów w gospodarstwach domowych oraz ograniczona infrastruktura recyklingowa mogą wpływać na efektywność Polski w osiąganiu celów klimatycznych, a z raportu Polskiego Instytutu Ekonomicznego wynika, że Polska będzie musiała zainwestować co najmniej 5 miliardów złotych w rozbudowę systemu recyklingu, aby spełnić wymagania unijne.

Kto zapłaci podatek od plastiku?

Jak czytamy na gov.pl:

Opłata dotyczy opakowań, napojów lub żywności pakowanej przez przedsiębiorcę w te opakowania i pobierana jest od użytkownika końcowego. Wartość opłaty została ustalona w rozporządzeniu Ministra Klimatu i Środowiska z 7 grudnia 2023 roku. Opłaty wynoszą 0,20 zł lub 0,25 zł, w zależności od rodzaju opakowania.

W teorii podatek od plastiku stanowi część środków z budżetu państwa, ale w praktyce koszty te są przerzucane na producentów i konsumentów. Jak wskazuje portal Inforlex, obowiązek wniesienia opłaty spoczywa na producentach plastikowych opakowań oraz importerach, którzy wprowadzają takie produkty na rynek. Firmy te muszą uwzględniać dodatkowe koszty w swojej polityce cenowej.

Podatek od plastiku stanowi bodziec do inwestycji w rozwiązania mniej zgubne dla planety i zmusza biznesmenów do przemyślenia strategii produkcyjnych i inwestowania w alternatywne materiały, takie jak papier czy szkło. W rezultacie konsumenci mogą spodziewać się wyższych cen na produkty pakowane w tworzywa sztuczne. Jak wynika z badań rynkowych, koszty opakowań biodegradowalnych mogą być wyższe niż ich plastikowych odpowiedników. To z kolei stawia wyzwania przed małymi i średnimi przedsiębiorstwami, które często nie mają środków na takie inwestycje.

Niektóre firmy już zaczęły wdrażać innowacyjne rozwiązania, aby ograniczyć koszty podatkowe i wpływ na środowisko. Na przykład polski producent wody Nałęczowianka od 2023 roku stosuje butelki wykonane w 100% z recyklingowego PET-u, co pozwoliło zmniejszyć zużycie surowców pierwotnych o kilkanaście tysięcy ton rocznie.

Niższy podatek od plastiku dla Polski w 2025 roku

Stawka za kilogram plastiku pozostaje na poziomie 0,80 euro, co oznacza, że całkowite obciążenie Polski w 2025 roku będzie zależało od ilości plastiku, który nie zostanie poddany recyklingowi. Ministerstwo Klimatu i Środowiska szacuje, że Polska zapłaci około 1,8 miliarda złotych, co stanowi zmniejszenie w porównaniu z poprzednimi latami. Jak czytamy na łamach magazynu „Rzeczpospolita”:

W tym roku doszło do zaskakującej sytuacji: nie było załamania konsumpcji i ilość plastikowych opakowań oddanych do recyklingu raczej nie wzrosła spektakularnie, a Polska zapłaci podatek w wysokości 471,3 mln euro, czyli o 61 mln euro mniej niż przed rokiem.

Z nowości dla przedsiębiorców pojawia się konieczność osiągnięcia minimalnego rocznego poziomu zbierania do recyklingu narzędzi połowowych, które stanowią odpady zawierające tworzywa sztuczne. W 2024 roku obowiązujący próg wagowy wynosi 5%, a kolejnych latach będzie on stopniowo wzrastał do:

• 10% wagowo – w 2025 roku,

• 15% wagowo – w 2026 roku,

• 20% wagowo – w 2027 roku,

• 25% wagowo – w 2028 roku,

• 27% wagowo – w 2029 roku,

• 30% wagowo – w 2030 roku i za każdy kolejny rok.

Na przedsiębiorców, którzy nie spełnią powyższych wymagań, ma zostać nałożona tzw. opłata produktowa, której wysokość wylicza się, mnożąc stawkę wskazaną przez Ministerstwo Klimatu przez różnicę między wymaganym a osiągniętym poziomem odzysku, recyklingu lub zbierania, przeliczonym na wartość masy produktów.

O co chodzi w systemie kaucyjnym?

Według danych z raportu Eurostat, w Polsce nadal aż 60% odpadów z tworzyw sztucznych trafia na składowiska, co generuje dodatkowe koszty ekologiczne i ekonomiczne – aby to zmienić, rząd planuje wprowadzenie dodatkowych ulg podatkowych dla firm inwestujących w recykling, kampanie edukacyjne skierowane do społeczeństwa, oraz rozszerzenie asortymentu produktów objętych kaucją zwrotną.

System kaucyjny zdecydowanie pomoże nam w osiąganiu celów i obniżania tego obciążenia dla społeczeństwa, bo te podatki nie biorą się znikąd. Budżet to przecież nasze podatki. To mieszkańcy ponoszą koszt tego podatku od plastiku

– komentuje wiceszefowa resortu klimatu i środowiska podczas posiedzenia połączonych senackich komisji klimatu oraz gospodarki.

Wprowadzenie systemu kaucyjnego na opakowania jednorazowego użytku ma pomóc w ograniczeniu kosztów związanych z podatkiem od plastiku. Wdrożenie tego systemu ma mieć miejsce w 2025 roku i  objąć trzy typy opakowań:

• butelki plastikowe do 3 litrów,
• szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra,
• metalowe puszki do 1 litra.

Dany system kaucyjny ma być wynikiem działania przedsiębiorców wprowadzających do obrotu napoje, który mają powoływać operatora (podmiot reprezentujący), odpowiedzialnego za wdrożenie i prowadzenie systemu. Duże dyskonty o powierzchni przekraczającej 200 metrów kwadratowych będą zobowiązane do odbioru opakowań w zamian za kaucję w wysokości kilku groszy za sztukę.

Zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, wprowadzenie systemu kaucyjnego może zwiększyć poziom recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych i ograniczyć koszty dla budżetu państwa, jakie wynikają z podatku od plastiku. System ten ma również zachęcić konsumentów do bardziej odpowiedzialnego postępowania z odpadami, jednocześnie wspierając sektor recyklingu.

Jak rozliczać podatek od plastiku?

Jak czytamy na podatki.gov.pl właściciele firm muszą prowadzić szczegółową ewidencję ilości plastiku wprowadzanych na rynek oraz dokumentować, ile z tych opakowań zostało poddanych recyklingowi. Dane te są podstawą do obliczenia wysokości opłaty. Stawka VAT zależy od tego, czy opakowanie jest sprzedawane razem z produktem (napojem lub posiłkiem), czy jako oddzielny produkt:

• w przypadku dostawy produktu w opakowaniu pobraną opłatę należy opodatkować stawką odpowiadającą temu produktowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego towaru (napoju lub posiłku),
• w przypadku odrębnej dostawy opakowania, tj. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju, VAT pobierany jest według zasad (stawki) właściwych dla nabywanego opakowania (23%).

Podatek od plastiku wpływa na rozliczenia w ramach VAT i podatku dochodowego. Przedsiębiorcy powinni szczególnie uważać na prawidłowe klasyfikowanie opłat, aby uniknąć sankcji podatkowych.  Opłata stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar (opakowanie, napój lub żywność), zatem zwiększa podstawę opodatkowania VAT z tytułu dokonanej dostawy. Od kwoty podstawy opodatkowania podatnik powinien wyliczyć należny VAT – wysokość podatku VAT można obliczyć według następującego wzoru:

KP = (WB x SP)/(100+SP)
Pozycje we wzorze oznaczają:
KP – kwotę podatku,
WB – wartość dostarczonych towarów lub wykonanych usług objętych stawką podatku, uwzględniającą kwotę podatku (wartość sprzedaży brutto),
SP – stawkę podatku.

Istotny element polityki środowiskowej UE

Podatek od plastiku w 2025 roku to istotny element polityki środowiskowej Unii Europejskiej. Mimo niejakich postępów w zakresie edukacji środowiskowej wciąż stoi w obliczu wyzwań związanych z modernizacją systemu gospodarowania odpadami. Jak zauważają eksperci, przyszłość zależy od inwestycji w nowe technologie oraz zaangażowania społeczeństw w ochronę środowiska – wspólne działania pozwolą zmniejszyć zależność od plastiku i osiągnąć cele klimatyczne na miarę XXI wieku.

Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Alarm podatkowy”