Przeczytaj zanim założysz Jednoosobową Działalność Gospodarczą. Poradnik dla kandydatów na przedsiębiorców

Zapraszamy na pierwszą część naszego cyklu: „Od pomysłu do pierwszej faktury – jak założyć i prowadzić firmę”

Jednoosobowa działalność gospodarcza to najprostsza forma prowadzenia biznesu w Polsce. Jej założenie stanowi jednak niemałe wyzwanie dla każdego przedsiębiorcy. Z jednej strony jednoosobowa działalność pozwala zachować niezależność, z drugiej zaś wiąże się z ryzykiem. Z tego względu wielu przedsiębiorców zawiesza lub zamyka swoją firmę już po roku od jej uruchomienia.

Jednoosobowa działalność gospodarcza – pojęcie

Zgodnie z przepisami ustawy Prawo przedsiębiorców działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły (art. 3). Jeżeli zaś chodzi o jednoosobową działalność gospodarczą, należy wskazać na następujące jej cechy:

• charakter zarobkowy, czyli nastawienie na zysk,
• prowadzenie w zorganizowany sposób,
• wykonywanie działalności w sposób ciągły, zmierzający do określonego celu,
• wykonywanie działalności we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność.

W kontekście powyższego należy wskazać, iż osoba, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą, odpowiada całym swoim majątkiem za zaciągane przez siebie zobowiązania.

---

---

Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą?

Założenie jednoosobowej działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością dokonania wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Można to zrobić podczas wizyty w urzędzie gminy, za pośrednictwem poczty albo przez Internet – z użyciem bezpiecznego podpisu kwalifikowanego albo korzystając z systemu e-PUAP. Co ważne, dokonanie takiego wpisu jest bezpłatne.

Warto skorzystać przy tym ze wsparcia osoby, która ma w tym doświadczenie. Polecamy ekspertów Faktura.pl, którzy krok po kroku za darmo przejdą z Tobą cały proces zakładania działalności. SPRAWDŹ SZCZEGÓŁY.

Kto może zarejestrować działalność gospodarczą?

Zgodnie z prawem jednoosobową działalność gospodarczą może zarejestrować zarówno osoba pełnoletnia, jak i niepełnoletnia, która ukończyła 13. rok życia. W tym drugim przypadku konieczna jest jednak zgoda przedstawiciela ustawowego, czyli najczęściej rodzica. Brak polskiego obywatelstwa również nie jest przeszkodą w rozpoczęciu działalności.

Nie mogą jednak prowadzić jednoosobowej działalności gospodarczej osoby:

• które pełnią funkcję publiczną,
• wobec których w wyniku prawomocnego wyroku sądowego orzeczono zakaz prowadzenia działalności gospodarczej,
• które zostały ubezwłasnowolnione całkowicie.

Firma

Niezwykle istotną kwestią jest wybór nazwy, czyli firmy, pod którą będzie prowadzona dana działalność. Co ważne, w przepisach pozostawiono w tym zakresie dużą swobodę, aczkolwiek nie oznacza to, że można wymyślić dowolną nazwę. Otóż konieczne jest zawarcie w nazwie swojego imienia i nazwiska. Oprócz tego można dodać element o charakterze wyróżniającym na rynku.

Firmowe adresy

Podczas rejestracji działalności gospodarczej można spotkać się z kilkoma typami adresów, jakie można wskazać. Może to rodzić pewne wątpliwości u początkujących przedsiębiorców.

W kontekście powyższego można wskazać na następujące rodzaje adresów:

• adres do doręczeń – to właśnie na niego kierowana będzie korespondencja wysyłana przez urzędy; co ważne, nie musi on być tożsamy z adresem zamieszkania,
• adres zamieszkania – chodzi tutaj o adres faktycznego zamieszkania, a nie zameldowania; należy podkreślić, że nie zostanie on ujawniony w CEIDG, jednakże jest on potrzebny do rejestracji w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) i w urzędzie skarbowym,
• adres miejsca wykonywania działalności gospodarczej – zgodnie z prawem można podać tylko jeden adres, gdy jedno jest miejsce wykonywania działalności, albo wskazać stałe i dodatkowe miejsce.

Jeżeli natomiast dana działalność gospodarcza polega na wykonywaniu usług u klientów, wówczas można zaznaczyć na formularzu pole Brak stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej.

Warto dodać jeszcze jedną rzecz. Mianowicie w przypadku adresu do doręczeń niezbędne jest posiadanie tytułu prawnego do lokalu, który znajduje się pod tym adresem. Może to być np. akt własności lub umowa najmu.

Koncesje, zezwolenia i działalność regulowana

W przypadku niektórych typów działalności gospodarczej niezbędne jest uzyskanie wymaganej prawem koncesji lub zezwolenia (licencji). Co więcej, istnieje również rejestr działalności regulowanej.

Zgodnie z prawem koncesja jest wymagana w następujących przypadkach:

• poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, podziemne bezzbiornikowe magazynowanie substancji,
• wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
• wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią,
• ochrony osób i mienia,
• rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych,
• przewozów lotniczych.

Zezwolenie natomiast należy uzyskać w przed rozpoczęciem działalności polegającej na:

• wykonywaniu usług transportu drogowego; wykonywania przewozów kolejowych osób lub rzeczy oraz udostępniania pojazdów trakcyjnych,
• pośrednictwie w obrocie nieruchomościami i zarządzaniu nieruchomościami,
• prowadzeniu agencji pracy, agencji pracy tymczasowej, instytucji szkoleniowej dla bezrobotnych organizującej szkolenia za środki publiczne.

Jeśli zaś chodzi o działalność regulowaną, to jest nią w świetle przepisów:

• prowadzenie indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej, oraz kształcenie i kształcenie podyplomowe lekarzy i lekarzy dentystów;
• prowadzenie indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych albo grupowej praktyki pielęgniarek, położnych, a także kształcenie podyplomowe pielęgniarek i położnych;
  przechowywanie dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania;
• organizacja wyścigów konnych;
• wyrób i rozlew wyrobów winiarskich, napojów spirytusowych; wyrób, oczyszczanie, skażanie, odwadnianie alkoholu etylowego;
• usługi detektywistyczne;
• konfekcjonowanie i obrót środkami ochrony roślin;
• obrót materiałem siewnym;
• wytwarzanie i magazynowanie biokomponentów;
• prowadzenie ośrodka szkolenia kierowców, pracowni psychologicznej dla instruktorów, egzaminatorów i kierowców, organizowanie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne;
• działalność telekomunikacyjna;
• organizowanie imprez turystycznych oraz pośredniczenie na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych (nie dotyczy to jednak działania na rzecz organizatorów turystyki legitymujących się stosownym wpisem na listę);
• świadczeniu usług turystycznych obejmujących: polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, polowania za granicą;
• prowadzenie kantoru;
• prowadzenie przedsiębiorstwa składowego (tzw. domu składowego);
• działalność pocztowa niewymagająca zezwolenia;
• prowadzenie stacji kontroli pojazdów;
• organizacja profesjonalnego współzawodnictwa sportowego.

Nie należy lekceważyć wymogów prawnych i prowadzić działalności bez spełnienia wskazanych powyżej obowiązków. Może się to bowiem skończyć bardzo dotkliwymi karami.

NIP i REGON

Złożenie wniosku o rejestrację działalności gospodarczej w CEIDG wiąże się z koniecznością uzyskania przez przedsiębiorcę numeru identyfikacji podatkowej (NIP) oraz numer Rejestru Gospodarki Narodowej (REGON).

Może się jednak tak zdarzyć, że dana osoba w momencie składania wniosku o rejestrację ma już NIP. W takim wypadku numer ten nie ulegnie zmianie. W przeciwnym razie konieczne będzie jego nadanie, co nastąpi po zarejestrowaniu działalności. Numer ten jest niezbędny do dokonywania rozliczeń z urzędem skarbowym.

Z kolei REGON ma przede wszystkim znaczenie w kwestiach statystycznych. Niemniej używa się go przy zawieraniu umów oraz rozliczaniu zobowiązań podatkowych. Numer ten nadaje się po zarejestrowaniu działalności gospodarczej.

Opodatkowanie jednoosobowej działalności gospodarczej

Jak już zostało wcześniej powiedziane, głównym celem prowadzenia działalności gospodarczej jest osiąganie zysków. Te z kolei podlegają opodatkowaniu w ramach podatku dochodowego (PIT). Co ważne, już podczas składania wniosku do CEIDG należy wybrać formę rozliczania się z fiskusem.

Możliwości są następujące:

• opodatkowanie na zasadach ogólnych – podatnik opłaca podatek w wysokości 12% od uzyskanego dochodu, czyli różnicy pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. W tym przypadku możliwe jest skorzystanie z wielu ulg, np. za Internet. Jeżeli jednak podatnik osiągnie w danym roku podatkowym dochód powyżej 120 000 zł, wówczas będzie musiał zapłacić podatek w wysokości 32% od nadwyżki. Należy dodać, że w przypadku wyboru tej formy konieczne jest prowadzenie ewidencji księgowych – ksiąg rachunkowych lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Warto zaznaczyć, że przy wyborze tej formy obowiązuje kwota wolna od podatku w wysokości 30 000 zł;
• podatek liniowy – w tym przypadku podstawę opodatkowania również stanowi różnica pomiędzy przychodem a kosztami jego uzyskania. Wysokość podatku to 19% bez względu na wysokość osiągniętego dochodu. Niestety w tym przypadku nie ma możliwości skorzystania z kwoty wolnej od podatku;
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych – podstawą opodatkowania jest wyłącznie przychód bez możliwości jego pomniejszenia. Wysokość podatku wynosi 2%, 3%, 5,5%, 8,5%, 10%, 12%, 12,5%, 14%, 15% albo 17%, co jest uzależnione od rodzaju sprzedaży, którą należy dokumentować.

Wybór odpowiedniej formy opodatkowania uzależniony jest od rodzaju prowadzonej działalności. Wiele osób decyduje się jednak na rozliczanie na zasadach ogólnych, ponieważ model ten jest powszechny w przypadku pracowników, co ułatwia samodzielne dokonywanie rozliczeń.

Czy trzeba mieć kasę fiskalną?

Kasa fiskalna, zwana również kasą rejestrującą, to urządzenie elektroniczne, które służy do ewidencjonowania obrotu i kwot podatku, jaki należy uiścić urzędowi skarbowemu. Co jednak niezwykle istotne, rejestruje się za jej pomocą tylko transakcje z klientami indywidualnymi. Oznacza to, że w przypadku sprzedaży na rzecz innych przedsiębiorców kasa nie jest potrzebna.

Zgodnie z prawem z obowiązku posiadania kasy fiskalnej zwolnieni są przedsiębiorcy, którzy świadczą usługi pocztowe i kurierskie, finansowe, edukacyjne (aczkolwiek tutaj istnieją pewne wyjątki), a także hotelarskie. Ponadto urządzenia ewidencjonującego nie muszą mieć osoby, które w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły obrotu w wysokości 20 000 zł netto, a także osoby, które przyjmują pieniądze od klientów wyłącznie za pośrednictwem banku (przelew, system płatności elektronicznych, karta kredytowa lub przekaz pocztowy). Każda tego typu transakcja musi być szczegółowo opisana. Powinna m.in. zawierać informacje identyfikujące klienta, a także nazwę sprzedanego towaru bądź usługi.

Składki na ZUS

Obowiązek opłacania składek na ZUS jest dla wielu przedsiębiorców istotnym problemem, ponieważ ich wysokość z roku na rok rośnie. Niemniej jednak ustawodawca przewidział ulgi dla osób, które rozpoczynają działalność.

W przypadku opodatkowania na zasadach ogólnych wysokość składki zdrowotnej wynosi 9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu, jednakże obecnie nie może być to mniej niż 314,96 zł. Natomiast jeśli ktoś rozlicza się w oparciu o podatek liniowy, wówczas płaci 4,9% wartości dochodu z poprzedniego miesiąca, ale również nie mniej niż 314,96 zł. Inaczej wygląda przedmiotowa kwestia w przypadku ryczałtu ewidencjonowanego. Otóż podstawę do wyliczenia składki zdrowotnej stanowi określony procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za IV kwartał poprzedniego roku, uwzględniający także udziały w zyskach. Wysokość składki w procentach zależy od osiągniętego przychodu, a jej wartość wynosi 9% obliczonej podstawy.

Składki na ZUS to również składki na ubezpieczenie społeczne. W tym przypadku początkujący przedsiębiorcy mogą liczyć na pewne preferencje.

Otóż na początku działalności przedsiębiorca może płacić przez 6 miesięcy wyłącznie składkę zdrowotną. Następnie przez 24 miesiące może on korzystać z preferencyjnych składek. Z tej ulgi nie mogą jednak skorzystać przedsiębiorcy, którzy w bieżącym lub poprzednim roku świadczyli te same usługi na rzecz byłego pracodawcy albo prowadzili inną działalność gospodarczą w dowolnej formie w ciągu 60 miesięcy przed rozpoczęciem nowej działalności. Co ważne, dotyczy to zarówno działalności jednoosobowej, jak i prowadzonej w formie spółki cywilnej. Należy dodać, że przedsiębiorcy, którzy osiągają niewielkie przychody – rocznie do 120 000 zł – mogą skorzystać z tzw. małego ZUS-u.

Jeżeli dana osoba oprócz prowadzenia działalności gospodarczej pozostaje w stosunku zatrudnienia i osiąga miesięczne oskładkowane wynagrodzenie równe minimalnemu lub wyższe, nie ma obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Opłaca on natomiast obowiązkowo składkę zdrowotną.

Konto firmowe – czy trzeba je mieć?

W świetle obecnie obowiązującego prawa nie ma obowiązku posiadania konta firmowego przez osobę, która prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Jest to jednak krok, na który warto się zdecydować ze względów praktycznych.

Dzięki firmowemu rachunkowi bankowemu można rozdzielić swoje finanse. Poza tym kontrahenci mogą dokonywać wpłat na konto, co jest niezwykle wygodne dla obydwu stron transakcji. Ponadto dokonywanie płatności, chociażby składek na ZUS i podatków, jest zdecydowanie łatwiejsze, kiedy można to robić z domu lub biura. Oszczędność czasu, który można następnie wykorzystać na inne aktywności, to dla przedsiębiorcy dodatkowy zysk.

Decydując się na otwarcie rachunku firmowego, warto przeanalizować dokładnie oferty poszczególnych banków. Różnią się one bowiem opłatami, o czym dobrze jest wiedzieć podczas poszukiwań najlepszego konta.

---

Prowadzenie jednoosobowej działalności gospodarczej to niemałe wyzwanie, zwłaszcza dla osób, które stawiają pierwsze kroki w biznesie. Z tego względu warto zadbać o wsparcie księgowe, a w razie potrzeby nie obawiać się skorzystać z pomocy prawnika. Pomocne mogą być również szkolenia dla przedsiębiorców, które coraz częściej są organizowane w urzędach gminy. Trzeba bowiem mieć świadomość obowiązujących wymogów, które musi spełnić część przedsiębiorców. Ich niedopełnienie może skutkować poważnymi sankcjami.

Czytaj więcej: Od pomysłu do pierwszej faktury – jak założyć i prowadzić firmę