Miasto kontrastów. Tajemnice Dubaju

Dziś trudno uwierzyć, że Dubaj obecnie kojarzący się z przepychem i luksusem, niegdyś był niewielką wioską rybacką usytuowaną nad Zatoką Perską. To miasto kontrastów, które z jednej strony stanowi jedno z najprężniej rozwijających się miejsc na świecie, a z drugiej światowe centrum współczesnego niewolnictwa, handlu ludźmi i prostytucji. To właśnie to tajemnicze połączenie tradycji i nowoczesności, prawa i bezprawia, a także ubóstwa i luksusu sprawia, że Dubaj stanowi fascynujący temat, który zgłębimy w dzisiejszym artykule.

Historia Dubaju

Dubaj, który jeszcze w XIX wieku był małą wioską rybacką założoną już na początku XX wieku wyrósł na regionalne centrum handlowe, które na przełomie XX i XXI wieku przekształciło się w jeden z największych ośrodków handlu na całym świecie. Jednak zanim do tego doszło, był to niewielki port rybacki nad Zatoką Perską, który do 1822 roku liczył sobie zaledwie 800 mieszkańców. Początek rozwoju Dubaju, jaki znamy obecnie, datuje się na 1833 rok, kiedy to szejk Maktoum bin Butti założył dynastię Al Maktoum, która od tamtej pory sprawuje władze w tym niezwykłym miejscu. W 1833 r., w wyniku waśni plemiennych, członkowie plemienia Al Bu Falasah odłączyli się od Abu Zabi i osiedlili się w Dubaju. Exodusowi z Abu Zabi przewodzili Obeid bin Saeed i Maktoum bin Butti, którzy stali się współwładcami Dubaju aż do śmierci Ubaida w 1836 r., który pozostawił po sobie dynastię Maktoumów. To pod ich przywództwem miasto zaczęło się rozrastać i nabierać znaczenia, jako znaczący punkt na trasie handlowej między Indiami a Europą.

Wolny port

W 1901 roku Maktoum bin Hasher Al Maktoum ustanowił Dubaj wolnym portem bez opodatkowania importu i eksportu, a także zapewnił kupcom działki oraz gwarancje ochrony i tolerancji. Położenie geograficzne Dubaju w pobliżu Iranu sprawiło, że stał się on ważną lokalizacją handlową – to miasto było istotnym portem dla zagranicznych kupców, głównie tych z Iranu, z których wielu ostatecznie osiedliło się w mieście.

Boom na perły

Do lat trzydziestych XX wieku Dubaj był znany głównie z eksportu pereł. Jednak handel perłami został nieodwracalnie zrujnowany przez Wielki Kryzys w 1929 roku i wprowadzenie hodowlanych metod zdobywania pereł. Po upadku przemysłu perłowego Dubaj popadł w głęboką zapaść, przez co wielu mieszkańców żyło w ubóstwie lub wyemigrowało do innych części Zatoki Perskiej. , kiedy podpisano umowę na wydobycie ropy naftowej, która gwarantowała Dubajowi prawa do tantiem i koncesję dla szejka Saeeda bin Maktouma. Jednak z powodu II wojny światowej ropa naftowa nie była tam wydobywana aż do 1966 roku.

Konflikty graniczne

Na początku swojego istnienia Dubaj znajdował się w ciągłym konflikcie z Abu Zabi. W 1947 r. spór graniczny między Dubajem a Abu Zabi w północnym sektorze ich wspólnej granicy przerodził się w wojnę, która została rozstrzygnięta w drodze arbitrażu przeprowadzonego przez rząd brytyjski.

Wielka rozbudowa

Z uwagi na niedostatek ropy naftowej, władca Dubaju, szejk Rashid bin Saeed Al Maktoum, od 1958 roku wykorzystywał dochody z działalności handlowej i turystycznej do rozbudowy infrastruktury. Wówczas utworzone zostały prywatne firmy zajmujące się budową i obsługą infrastruktury, w tym elektryczności, usług telefonicznych, portów i lotnisk. W latach 50. w Dubaju powstało lotnisko (pas startowy zbudowany na solnych równinach), a w 1959 r. zbudowano pierwszy hotel w emiracie, Airlines Hotel. Następnie w 1968 roku powstały hotele Ambassador i Carlton.

W 1959 r. szejk Rashid zlecił Johnowi Harrisowi z brytyjskiej firmy architektonicznej Halcrow stworzenie pierwszego planu zagospodarowania przestrzennego miasta. Harris zaprojektował Dubaj, który wyrastałby z historycznego centrum nad Dubai Creek, z rozległym systemem dróg, zorganizowanymi strefami i centrum miasta. Co więcej, wszystko to można było zbudować przy ograniczonych zasobach finansowych w tamtym czasie.

Plan Dubaju stworzony przez Johna Harrisa

W 1959 r. powstała pierwsza firma telefoniczna w Dubaju, należąca w 51% do IAL (International Aeradio Ltd) i w 49% do szejka Rashida i lokalnych biznesmenów, a w 1961 r. uruchomiono zarówno sieć elektryczną, jak i telefoniczną. Z kolei firma wodociągowa (szejk Rashid był prezesem i większościowym udziałowcem) zbudowała rurociąg ze studni w Awir i szereg zbiorników magazynowych, dzięki czemu od 1968 r. Dubaj dysponował niezawodnymi dostawami wodociągowymi.

Era ropy naftowej

W 1966 roku, po latach poszukiwań w sąsiednim Abu Zabi, na wodach terytorialnych u wybrzeży Dubaju odkryto złoża ropy naftowej, choć w skromniejszych ilościach. Pierwsze pole nazwano Fateh, czyli „szczęście”. Doprowadziło to do przyspieszenia planów rozwoju infrastruktury szejka Rashida i boomu budowlanego, który przyniósł masowy napływ zagranicznych pracowników, głównie Azjatów i mieszkańców Bliskiego Wschodu. W latach 1968-1975 populacja miasta wzrosła o ponad 300%

W ramach infrastruktury do pompowania i transportu ropy naftowej ze złoża Fateh znajdującego się na morzu w rejonie Jebel Ali w Dubaju, zbudowano dwa zbiorniki magazynowe o pojemności 500 000 galonów, znane lokalnie jako 2Kazzans2. Dochody z ropy naftowej, począwszy od 1969 roku, stanowiły wsparcie dla okresu rozkwitu, kiedy szejk Rashid rozpoczął politykę rozbudowy i zdywersyfikowanej gospodarki handlowej na wypadek wyczerpania się rezerw emiratu. Dzięki tym dalekowzrocznym działaniom udział ropy naftowej w PKB w 2004 roku spadł do 7% z 24% z 1990 roku. W 1990 roku Zjednoczone Emiraty Arabskie, których średnia produkcja wynosiła 2,1 miliona baryłek dziennie, osiągnęły 15 miliardów USD przychodów z ropy naftowej, a zasoby ropy naftowej w tym miejscu w 1991 r. szacowano na 4 mld baryłek. Statystyki opracowane przez Departament Rozwoju Gospodarczego Dubaju sugerują, że PKB emiratu wzrósł o 16,7% w 2004 r., osiągając prawie 100 miliardów dirhemów Zjednoczonych Emiratów Arabskich, liczonych według aktualnych cen. Jak twierdzi dyrektor Departamentu Rozwoju Gospodarczego Dubaju:

Fenomenalny wzrost w 2004 r. jest wynikiem kilku czynników, w tym ambitnych inicjatyw zapoczątkowanych przez generała szejka Mohammeda bin Rashida Al Maktouma, księcia koronnego Dubaju i ministra obrony ZEA. Nieograniczone wsparcie rządu Dubaju dla sektora prywatnego w połączeniu z radykalnym wzrostem wydatków lokalnych, stałym rozwojem sektorów niezwiązanych z ropą naftową i utrzymującymi się wysokimi cenami ropy naftowej przyczyniły się do osiągnięcia przez Dubaj rekordowych wskaźników wzrostu. Udział sektorów niezwiązanych z ropą naftową w PKB emiratu, mierzony w aktualnych cenach, wzrósł z 78,22 mld AED, co stanowi 93,4% w 2003 roku, do 91,5 mld AED, co stanowi 94,3% w 2004 roku. Jest to znaczący postęp w porównaniu do 55,9 mld AED w 2000 r. i 34 mld AED w 1995 roku.

W latach 70. XX wieku Dubaj nadal rozwijał się dzięki dochodom generowanym z ropy naftowej, turystyki i handlu. Jednak konflikty graniczne między emiratami trwały nawet po utworzeniu Zjednoczonych Emiratów Arabskich –  dopiero w 1979 roku osiągnięto formalny kompromis, który zakończył ten problem. Wówczas powstał także Jebel Ali Port, głębokowodny port umożliwiający dokowanie większych statków, który z początku nie prosperował najlepiej, więc w 1985 roku szejk Mohammed utworzył wokół niego strefę wolnocłową JAFZA (Jebel Ali Free Zone), która miała zapewnić zagranicznym firmom nieograniczony import siły roboczej i kapitału eksportowego. W tym okresie rozrastał się przemysł lotniczy, a pod koniec 1979 roku stworzono Dubaj World Trade Centre, pierwszy wieżowiec w Dubaju, stał się symbolem transformacji miasta.

Wojna w Zatoce Perskiej

Na początku 1991 roku wybuchła wojna w Zatoce Perskiej, która miała negatywny wpływ na finanse miasta. W tym czasie deponenci wycofali swoje środki, a biznesmeni zaprzestali handlu, jednak po zmianie klimatu politycznego miasto zaczęło rozwijać się w jeszcze szybszym tempie. W latach 90. wiele zagranicznych społeczności handlowych – najpierw z Kuwejtu, podczas wojny w Zatoce Perskiej, a później z Bahrajnu, podczas niepokojów szyickich – przeniosło swoje firmy do Dubaju, ponieważ władze miasta zapewniły bazy paliwowe dla sił sprzymierzonych w Jebel Ali Free Zone podczas wojny w Zatoce Perskiej i ponownie podczas inwazji na Irak w 2003 roku. Po wojnie ugruntowały się plany koncentrowania się na wolnym handlu i turystyce, czyli dwóch sektorach gospodarki, które do dziś mają ogromne znaczenie dla kondycji finansowej miasta.

Kryzys finansowy 2008 roku

Mimo błyskawicznego rozwoju Dubaj doświadczył trudnych chwil w wyniku światowego kryzysu finansowego w 2008 roku. Wstrzymano wówczas wiele projektów, a niektóre nieruchomości straciły na wartości. Mimo to miasto szybko się podniosło i kontynuowało swoją ekspansję.

Pandemia COVID-19

Pandemia COVID-19 również wpłynęła na Dubaj, który jest kluczowy dla gospodarki miasta. Jednak Dubaj podjął wiele działań w celu zachowania bezpieczeństwa mieszkańców i turystów oraz przywrócenia ruchu turystycznego, w tym wprowadzenie programu Dubai Assured gwarantującego bezpieczeństwo podróżujących.

Expo 2020 i dalszy rozwój

Organizacja Expo 2020, która została przeniesiona na rok 2021 z powodu pandemii COVID-19 dała Dubajowi bodziec do dalszego rozwoju. To ogromne międzynarodowe wydarzenie przyciągnęło przedstawicieli z różnych krajów, którzy chcieli zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami technologicznymi i kulturalnymi.  Nowe inwestycje w infrastrukturę, transport publiczny i sektor turystyczny miały na celu przygotowanie Dubaju na przyjęcie milionów odwiedzających z całego świata.

Współpraca z Rosją

Władze Dubaju pozostają w bliskich relacjach politycznych i ekonomicznych z Federacją Rosyjską. Jak donosi Wall Street Journal, Emiraty Arabskie wspierały Kreml, udostępniając rynek zbytu dla rosyjskich środków finansowych w obliczu sankcji nałożonych na Rosję po inwazji na Ukrainę, a także zapewniając azyl dla milionów obywateli Federacji Rosyjskiej. Napływ Rosjan i masowe nabywanie przez nich nieruchomości w Emiratach spowodowało 45% wzrost na rynku nieruchomości w kwietniu i o 51% w maju 2022 w stosunku do analogicznych okresów przed rokiem.

Dubaj w liczbach

Populacja w 2021 roku przekraczała 3,49 miliony mieszkańców. To miejsce wyróżnia się ciepłym klimatem, co przyciąga zarówno turystów, jak i osoby poszukujące nowych możliwości życiowych. Miasto to słynie z wyjątkowych atrakcji turystycznych, w tym imponującej wieży Burdż Chalifa, która jest najwyższym budynkiem na świecie, sięgającym aż 828 metrów. Dubaj jest także domem dla luksusowych hoteli, jak Burdż Al Arab, który jest jednym z najbardziej ekskluzywnych miejsc na świecie

Gospodarka Dubaju jest  jedną z najszybciej rozwijających się na świecie – PKB Dubaju w 2021 r. wyniósł ponad 177 mld USD. Chociaż wiele podstawowych elementów infrastruktury handlowej Dubaju powstało w oparciu o przemysł naftowy, przychody z ropy naftowej i gazu ziemnego stanowią mniej niż 5% przychodów emiratu. Szacuje się, że w Dubaju produkuje się od 50 000 do 70 000 baryłek (7 900 do 11 100 m3) ropy dziennie i wydobywa znaczne ilości gazu ze złóż podmorskich. Udział emiratu w całkowitych przychodach Zjednoczonych Emiratów Arabskich z gazu wynosi około 2%. Dubajskie rezerwy ropy naftowej znacznie się zmniejszyły i oczekuje się, że zostaną wyczerpane w ciągu 20 lat.

Kluczowe sektory gospodarki Dubaju

Administracja Dubaju podjęła daleko idące kroki w celu zbudowania zróżnicowanej i rozwiniętej gospodarki, uniezależnionej od wydobycia ropy naftowej. Obecnie kluczowe sektory gospodarki Dubaju obejmują:

• Handel – Dubaj to globalne centrum handlowe, które przyciąga kupców z całego świata. Najbardziej znanymi ośrodkami handlowymi w tym mieście jest słynny targ Suk Al Bahar oraz Dubai Mall, czyli największe centrum rozrywkowo-handlowe na świecie, gdzie znajduje się ponad 1200 sklepów, dwa domy handlowe i setki lokali gastronomicznych, a sam obiekt zajmuje powierzchnię ponad miliona metrów kwadratowych, co stanowi odpowiednik powierzchni 200 boisk do piłki nożnej.
• Handel międzynarodowy – Dubaj odgrywa kluczową rolę w międzynarodowym handlu jako strategiczne położenie na trasie handlowej między Europą i Azją. Port Jebel Ali to jeden z największych portów na świecie, co sprzyja importowi i eksportowi towarów.
• Turystyka – sektor turystyczny odgrywa kluczową rolę w gospodarce Dubaju. Miasto oferuje luksusowe hotele, plaże, centra handlowe i wiele atrakcji turystycznych.
• Finanse – Dubaj to miasto znane z rozwiniętego sektora finansowego. DIFC (Dubai International Financial Centre) to centrum finansowe, które przyciąga firmy z sektora bankowości, inwestycji i ubezpieczeń.
• Nieruchomości – sektor nieruchomości odgrywa kluczową rolę w rozwoju Dubaju. Luksusowe apartamenty, wille i wieżowce przyciągają inwestorów z całego świata.
• Technologia – władze Dubaju dążą osiągnięcia statusu lidera w dziedzinie technologii i innowacji. Projekt „Dubaj 10X” ma na celu przekształcenie Dubaju w miasto przyszłości, wykorzystując nowoczesne rozwiązania technologiczne, takie jak sztuczna inteligencja, blockchain i robotyka.

Gospodarka Dubaju w latach 2022/2023

Zgodnie z danymi urzędu statystycznego Dubaju, który zaktualizował i zrewidował dane o PKB za pierwszy kwartał 2023 roku, tempo wzrostu gospodarczego spadło do 2,8% r/r., co oznacza spowolnienie w porównaniu ze wzrostem o 5,7% odnotowanym w 1. kwartale 2022 r, jednak wzrost w pierwszym kwartale ubiegłego roku został pobudzony przez ożywienie po pandemii COVID-19 i jest wysoką wartością bazową.

Najszybciej rozwijającym się sektorem w pierwszym kwartale tego roku był transport i logistyka, który wzrósł o 10,3% r/r, nawet w porównaniu z wysoką ubiegłoroczną wartością bazową, ponieważ podróże lotnicze nadal odradzały się po pandemii. Kolejnymi szczególnie szybko rozwijającymi się branżami były hotelarstwo (wzrost o 5,6% r/r w I kwartale 2023 r.), oraz usługi finansowe (wzrost o 3,2% r/r) i produkcja (2,4% r/r).

Biznes w Dubaju

Dubaj jest globalnym centrum biznesu i handlu. Jego strategiczne położenie na skrzyżowaniu Europy, Azji i Afryki przyciąga firmy z różnych sektorów gospodarki. Kluczowymi branżami w Dubaju są handel, turystyka, finanse oraz sektor nieruchomości.

Koszty życia i prowadzenia biznesu w Dubaju są stosunkowo niskie w porównaniu do innych miast o podobnym standardzie życia. Brak podatków dochodowych dla obcokrajowców, niskie ceny benzyny oraz dostępność luksusowych nieruchomości przyciągają wielu przedsiębiorców i inwestorów. Jednak niekoniecznie dla pracowników.

Dubajskie firmy były wielokrotnie krytykowane za łamanie praw człowieka względem swoich pracowników, zwłaszcza tych z innych krajów. Ponoć część z 250 000 zagranicznych pracowników w Dubaju żyli w warunkach określanych przez Human Rights Watch jako „mniej niż humanitarne”. Złe traktowanie zagranicznych pracowników stało się przedmiotem filmu dokumentalnego „Slaves in Dubai” (Niewolnicy w Dubaju) z 2009 roku.

Od tego czasu sytuacja nie ulega poprawie, a wręcz przeciwnie. Administracja Dubaju zaprzecza oskarżeniom, a od 2020 roku za przestępstwo uznaje się przerwanie pracy lub odmowę wykonania jednego z obowiązków przez trzech pracowników, za co grozi od 6 do 12 miesięcy pozbawienia wolności. Co więcej, każdy akt szerzenia „niezgody” wśród pracowników będzie podlegał karze pozbawienia wolności, lub deportacją w przypadku cudzoziemców – a wszystko to, żeby uniknąć strajków pracowników i powstawania związków zawodowych.

Zgodnie z szacunkami zawartymi w raporcie Global Slavery Index 2023 (Globalny Indeks Niewolnictwa 2023) w 2021 roku w Zjednoczonych Emiratach Arabskich żyło 132 000 osób, określanych mianem współczesnych niewolników, czyli 13,4 osób na tysiąc mieszkańców kraju.

Reportaż VICE, zatytułowany „Megalopolis sekretnie wybudowane przez niewolników”.

Ciekawostki o Dubaju

Dubaj słynie z ekstrawagancji i przepychu. To miasto, w którym znajduje się najdroższy hotel na świecie, Burdż Al Arab, który oferuje gościom niezapomniane luksusowe doświadczenia. Dubaj Mall, jedno z największych centrów handlowych na świecie, przyciąga miłośników zakupów z całego globu. Nie można także zapominać o inżynieryjnych arcydziełach Dubaju, takich jak sztuczne wyspy Palm Jumeirah i The World, które są widoczne z kosmosu. Co więcej, miasto to organizuje imponujące wydarzenia sportowe, takie jak wyścigi Formuły 1 na torze Yas Marina Circuit w sąsiednim Abu Zabi.

Oto jeszcze kilka ciekawostek na temat tego miasta:

• Burdż Chalifa – to najwyższy budynek na świecie, który zachwyca nie tylko swoją wysokością, ale także ekskluzywnymi mieszkaniami i apartamentami. Warto dodać, że na jego dachu znajduje się lądowisko dla helikopterów, a na 148 piętrze jedna z najwyżej położonych restauracji na świecie, At.mosphere, z niesamowitym widokiem na miasto.
• Pochodzenie nazwy Dubaj – istnieje wiele teorii dotyczących pochodzenia słowa „Dubaj”. Jedna z nich sugeruje, że nawiązuje do arabskiego przysłowia „Daba Dubai” (arabski: دبا دبي), które oznacza „Przybyli z dużą ilością pieniędzy”.
• Grzywna lub więzienie za post w mediach społecznościowych – zniesławienie w mediach społecznościowych stanowi w Dubaju przestępstwo podlegające karze grzywny do pół miliona dirhemów i karze pozbawienia wolności do 2 lat. W styczniu 2020 roku trzech emigrantów ze Sri Lanki zostało ukaranych grzywną w wysokości 500 000 dirhemów (136 000 USD) każdy za publikowanie „islamofobicznych” postów na Facebooku i Instagramie, których treść nigdy nie została ujawniona.
• Wolność słowa – wolność słowa w Dubaju jest ograniczona, a zarówno dla obywateli, jak i mieszkańców. Za wypowiadanie się przeciwko rodzinie królewskiej lub lokalnym prawom i kulturze grożą surowe sankcje ze strony rządu.
• Homoseksualność i pozamałżeńskie akty seksualne – w myśl prawa Zjednoczonych Emiratów Arabskich akty homoseksualne i pozamałżeńskie są nielegalne i zagrożone karą pozbawienia wolności. Jednocześnie Dubaj stanowi światowe centrum handlu ludźmi i prostytucji.
• Stok narciarski pośrodku pustyni – w Dubaju znajduje się słynny kompleks narciarski Ski Dubai, położony w centrum handlowym Mall of the Emirates na środku pustyni.
• Sztuczne archipelagi – oprócz znanej już Palm Jumeirah, Dubaj może poszczycić się innymi projektami sztucznych wysp. The World to grupa sztucznych wysp w kształcie globu z własnymi prywatnymi rezydencjami, natomiast projekt The Universe, który jest w trakcie budowy, ma być jeszcze większym archipelagiem w kształcie kosmicznego układu słonecznego.
• Policja w luksusowych autach – policja w Dubaju może się pochwalić flotą samochodów policyjnych, która składa się z najbardziej ekskluzywnych i najszybszych samochodów na świecie. Widok policyjnego Lamborghini czy Ferrari na ulicach miasta może być prawdziwym zaskoczeniem dla turystów.

Dubaj miasto kontrastów

W Dubaju historia łączy się z nowoczesnością, tradycja przenika się z innowacyjnością, luksus miesza się z ubóstwem, religia przenika się z kulturą, a biznes idzie w parze niewolnictwem. Mimo tych kontrastów miasto wciąż zaskakuje swoim rozmachem i dostępnymi tam możliwościami biznesowymi, jednak te mogą wykorzystać tylko wybrani.

 

Opisywany Dubaj można zobaczyć w produkcji „Dziewczyny z Dubaju”, która jest dostępna na platformie Player.pl