Pod koniec października 2024 r. na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt, którego celem jest uporządkowanie kwestii zwolnień pracowniczych. Niewydolny system orzecznictwa lekarskiego i zmieniająca się sytuacja na rynku pracowniczym sprawiły, że Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało propozycję, która jest zaskakująco życiowa, uwzględnia potrzeby przedsiębiorców-pracodawców oraz likwiduje kilka istniejących do tej pory absurdów związanych z L4.
Praca zarobkowa
Pierwszym istotnym elementem zaproponowanych zmian jest wprowadzenie definicji pracy zarobkowej. Zgodnie z ustawową definicją jest to każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od stosunku prawnego będącego podstawą jej wykonania, z wyłączeniem czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności. Definicja ta jest zgodna z tą wypracowaną przez lata w orzecznictwie polskich sądów. Kluczowy jest jej ostatni fragment. Ustawodawca zamierza bowiem wyłączyć z „pracy zarobkowej” czynności incydentalne, których potrzeba wynika z ważnych okoliczności. Oznacza to, że – o ile będzie to możliwe – pracodawca może polecić pracownikowi wykonanie określonych czynności, a ten nie będzie z tego powodu pozbawiony prawa do zasiłku chorobowego. Chodzi tu o takie sytuacje jak zalogowanie się na indywidualne konto w systemie przedsiębiorstwa czy podpisanie dokumentów, które przywieziono do domu pracownika.
Warto jednak pamiętać, że wprowadzając zastrzeżenie, by były to czynności incydentalne oraz spowodowane ważnymi okolicznościami, ustawodawca przestrzega przed nadużywaniem tej instytucji. Zmuszanie pracownika do podejmowania działań wbrew powyższym zasadom będzie stanowić naruszenie jego praw.
Aktywność niezgodna z celem zwolnienia
Kolejna przesłanka utraty prawa do zasiłku chorobowego to wykorzystanie zwolnienia od pracy w sposób niezgodny z jego celem. Po zmianach przesłanka ta ma przyjąć postać aktywności niezgodnej z celem zwolnienia. Według zaproponowanej definicji aktywnością niezgodną z celem zwolnienia są wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję, z wyłączeniem zwykłych czynności dnia codziennego lub czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności. Tutaj także Ministerstwo przejęło utrwalone w orzecznictwie poglądy dotyczącego tego, co możemy uznać za działania niezgodne z celem zwolnienia, a co nie.
Przesłanka powyższa ma istotne znaczenie przede wszystkim dla pracowników, ponieważ wreszcie umożliwia im wykonywanie zwykłych czynności dnia codziennego bez obawy, że utracą oni prawo do zasiłku. Obejmuje to np. pójście po leki albo niezbędne zakupy, co jest istotne zwłaszcza dla osób mieszkających i żyjących samotnie. Ustawodawca wychodzi z założenia, że pracownik powinien podejmować czynności przyspieszające i ułatwiające mu powrót do zdrowia, co jest korzystne dla pracodawcy łatającego braki kadrowe w firmie.
Ile zajmuje Tobie fakturowanie? W Faktura.pl najszybsi robią to w 30 sekund
Przez pierwszy miesiąc darmowego korzystania z aplikacji zobaczysz, jak jej funkcje uproszczą Ci życie. Oto zalety korzystania z Faktura.pl:
➔ Automatyczne wystawianie faktur cyklicznych
➔ Wysyłka dokumentów z poziomu aplikacji
➔ Program zintegrowany z Krajowym Systemem e-Faktur
➔ Możliwość księgowania swoich kosztów za pomocą kilku kliknięć
➔ Natychmiastowa płatność przy pomocy przycisku „Kliknij, aby opłacić fakturę” umieszczonego na dokumencie
➔ Funkcja magazynu z możliwością zintegrowania z Allegro
Miejsce pobytu pracownika
Zupełnie nową przesłanką utraty zasiłku chorobowego jest sytuacja, w której pracownik przebywa w innym miejscu niż wskazane w zwolnieniu. Miejscem wskazanym w zwolnieniu lub zawiadomieniu może być adres pobytu w innym państwie, jeżeli uzasadnione to jest zaleceniami lekarza lub innymi istotnymi okolicznościami, chyba że ZUS ma możliwość zlecenia przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia w tym państwie na mocy przepisów odrębnych. Pracownik nie utraci prawa do zasiłku, jeśli udokumentuje, że nieobecność była uzasadniona względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia czynności incydentalnych, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności.
Zapis ten jest z perspektywy pracodawców bardzo korzystny, ponieważ umożliwia pracownikom – w zakresie dopuszczalnym przez stan zdrowia – załatwianie incydentalnych czynności zawodowych nie tylko w domu, ale także osobiście w zakładzie pracy.
Więcej tytułów ubezpieczenia
Jak wynika z zaproponowanego art. 17 ust. 1d ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, w przypadku spełniania warunków do podlegania ubezpieczeniom społecznym z co najmniej dwóch tytułów do tych ubezpieczeń, niezdolność do pracy z powodu choroby dotyczy każdego z tych tytułów, chyba że wystawiający zwolnienie od pracy wskaże w orzeczeniu, że praca zarobkowa w ramach określonego tytułu może być wykonywana z uwagi na rodzaj tej pracy.
Jest to zmiana wręcz rewolucyjna z perspektywy pracodawców. Wynika z niej, że jeśli pracownik posiada np. umowę o pracę i własną działalność gospodarczą, w określonych przypadkach zwolnienie będzie mogło dotyczyć tylko jednego z powyższych tytułów ubezpieczenia. Przykładowo, jeśli pracownik zatrudniony na stanowisku informatyka jednocześnie prowadzi działalność jako przedsiębiorca zajmujący się budową światłowodów, grypa żołądkowa może uniemożliwić mu wyjazd na budowę, ale już nie zdalne zajmowanie się siecią komputerową pracodawcy.
Podsumowanie
Zaproponowane zmiany uważam za dobry przykład tego, że interesy pracodawców i pracowników nie zawsze są sprzeczne. Oczywiście dopiero w praktyce będziemy mogli przekonać się, jak działają nowe przepisy, ale już teraz widać, że ministerstwo spróbowało uczynić zadość zarówno potrzebom pracowników (większa mobilność, bardziej liberalne podejście do świadczenia pracy), jak i pracodawców (umożliwienie wykonywania przez pracowników zadań w niezbędnym zakresie, promowanie ich szybkiego powrotu do zdrowia). Zaproponowane zmiany ułatwią także kontrole ZUS wobec nieuczciwych pracowników, którzy niezasadnie korzystają ze zwolnienia lekarskiego.
Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Poradnik przedsiębiorcy”
