Samozatrudnienie staje się coraz bardziej popularną formą aktywności zawodowej. Z raportu „Aktywność ekonomiczna ludności Polski – 1 kwartał 2023 r.” opublikowanego przez GUS wynika, że prowadzący działalność gospodarczą stanowią już 18,8% ogólnej liczby pracujących. Popularyzacja pracy na własny rachunek wynika z mniejszych obciążeń podatkowo-składkowych samozatrudnionych oraz łatwiejszego pozyskiwania i rozliczania incydentalnych zleceń. Dla zleceniodawców współpraca na B2B oznacza ograniczenie kosztów zatrudnienia. Jednakże, przy zawieraniu umów B2B, trzeba pamiętać o ich prawidłowej formie. Zobacz, jakich zapisów umownych i nie tylko należy unikać!
Klient i dostawca, a nie pracodawca i pracownik!
Podstawowym błędem jest nazywanie stron umowy pracodawcą i pracownikiem. Wynika on z tworzenia zapisów umów B2B na podstawie wzorów umów o pracę. Na szczęście, wraz z popularyzacją samozatrudnienia, jest on coraz rzadziej spotykany. Niestety, w dalszym ciągu w umowach o współpracę pojawiają się zapisy nawiązujące do stosunku pracy. Niechlubnym przykładem są nazwy zajmowanych stanowisk i zakres obowiązków, wskazujące na wykonywanie określonego rodzaju pracy, zamiast określenia usług świadczonych przez przedsiębiorcę w przedmiocie umowy. Należy przypomnieć, że umowa o współpracy między przedsiębiorcami jest zawierana w myśl art.353¹ Kodeksu cywilnego, czyli zgodnie z zasadą swobody zawierania umów. W ramach umów B2B, stosunki między stronami reguluje Kodeks cywilny. Natomiast zasady zawierania umów o pracę określa odrębna ustawa – Kodeks pracy. W kontekście samozatrudnienia, trzeba zachować szczególną ostrożność wprowadzając zapisy odnoszące się do stron i przedmiotu umowy w związku z brzmieniem art. 22 §1¹ Kodeksu pracy. O ile zawierana umowa spełnia kryteria nawiązania stosunku pracy, to niezależnie od nadanej nazwy, świadczy o zatrudnieniu pracowniczym. Dlatego zapisy umowne, noszące znamiona zawarcia stosunku pracy, mogą prowadzić do, niekorzystnego dla obu stron, przekwalifikowania zawartej umowy B2B na stosunek pracy.
Kierownictwo oraz wyznaczone miejsce i czas pracy
Kolejnym błędem jest określanie konkretnego miejsca i czasu pracy osoby współpracującej na B2B oraz wyznaczanie jej bezpośredniego kierownictwa w ramach struktury firmy. Powyższe kryteria wymienione są wprost w art. 22 §1 Kodeksu pracy jako elementy definicji nawiązania stosunku pracy. Samozatrudniony powinien mieć dowolność w ustalaniu czasu i miejsca świadczenia przez siebie usług. Nie wyklucza to także wizyt w siedzibie klienta lub innym wyznaczonym miejscu w celu wykonania usługi lub świadczenia usług zgodnie z harmonogramem zawartym w umowie. Jednak zapis o stałych godzinach świadczenia usług w miejscu wyznaczonym przez JEDYNEGO klienta, może być przesłanką to przekwalifikowania umowy B2B na stosunek pracy. Samozatrudniony nie powinien mieć również bezpośredniego przełożonego, kontrolującego wykonywane przez niego usługi w strukturach klienta. Natomiast, normalną praktyką jest wyznaczenie podwykonawcy osoby do kontaktu, z którą ustala zakres wykonywanych przez siebie usług w danym projekcie lub okresie czasu. Nie oznacza to także, że samozatrudniony jest bezkarny. Klient może pociągnąć go do odpowiedzialności za błędy i uchybienia zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.
Podobne artykuły
Urlopy i choroby
Prawo do wypoczynku ma każdy… pracownik (zgodnie z art. 14 Kodeksu pracy). Na gruncie umów o współpracę w ramach B2B funkcjonuje wynagrodzenie za pozostawanie do dyspozycji klienta oraz okres przerwy w świadczeniu usług. Możliwość otrzymania zasiłku w razie choroby jest indywidualną decyzją osoby prowadzącej działalność gospodarczą, ponieważ to ona dokonuje zgłoszenia siebie do ubezpieczeń społecznych. Jeśli przedsiębiorca zgłosi się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i będzie je opłacał terminowo może, w razie niezdolności do świadczenia usług potwierdzonego zwolnieniem lekarskim, otrzymać zasiłek chorobowy z ZUS.
Brak ryzyka biznesowego
Przedsiębiorca musi ponosić ryzyko gospodarcze prowadzonej przez siebie działalności. Pod pojęciem ryzyka gospodarczego rozumie się m.in ryzyko pogorszenia kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa. O nieponoszeniu przez przedsiębiorcę ryzyka gospodarczego świadczyć może wykonywanie usług wyłącznie dla jednego podmiotu za wynagrodzeniem o stałej, z góry określonej wysokości, wypłacanym periodycznie, które nie ulega obniżeniu lub ulega obniżeniu jedynie w przypadkach przewidzianych w umowie. Ponadto, po stronie przedsiębiorcy nie występuje ryzyko jego utraty po stronie samozatrudnionego i jednocześnie nie ma możliwości świadczenia takich usług przez inny podmiot lub na rzecz innych kontrahentów (II FSK 1050/17). Dlatego istotne jest, aby w umowie o współpracy wskazany został sposób kalkulacji wynagrodzenia podwykonawcy oraz sytuacje, w których wynagrodzenie nie przysługuje lub przysługuje w niepełnej wysokości. O braku ryzyka biznesowego można mówić także w sytuacji, gdy samozatrudniony nie ponosi samodzielnie wydatków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Przykładem takiej sytuacji może być zobowiązanie umowne jedynego klienta do pokrywania wydatków związanych z np. odbywaniem podróży służbowych lub szkoleniami, niezbędnymi do realizacji usług świadczonych przez przedsiębiorcę. Nie wyklucza to jednak wprowadzenia zapisów umownych o dodatkowym wynagrodzeniu podwykonawcy oraz określenia sytuacji, w jakich ono przysługuje.
Podwykonawca bez sprzętu i narzędzi
Brak własnych narzędzi i sprzętu, niezbędnych do świadczenia usług i jednoczesne wykorzystywanie infrastruktury oraz organizacji wewnętrznych jedynego klienta może świadczyć o nieponoszeniu ryzyka biznesowego przez przedsiębiorcę. Wyjątkiem może być sytuacja, w której samozatrudniony wykorzystuje narzędzia i sprzęt klienta ze względów bezpieczeństwa i zachowania poufności danych. W przeciwnym razie, klient powinien obciążyć samozatrudnionego kosztami korzystania z infrastruktury w celu wykonania usługi.
Zakaz wykonywania usług przez osoby trzecie
Obowiązek osobistego świadczenia pracy jest jedną z podstawowych cech stosunku pracy. Dlatego, w umowach B2B nie powinny znajdować się zapisy obligujące samozatrudnionego do osobistego wykonania usługi. Przedsiębiorca powinien móc wykonywać czynności objęte umową przy pomocy osób trzecich związanych z nim stosunkiem pracy lub umową cywilnoprawną. Strony mogą ponadto postanowić, że nie będzie się to odbywać bez informacji ze strony zleceniobiorcy i zgody ze strony zleceniodawcy.
Zakaz konkurencji
Zakaz konkurencji został zdefiniowany w rozdziale IIa Kodeksu pracy i może dotyczyć zarówno pracownika pozostającego w stosunku pracy jak i byłego pracownika. Przepisy nie przewidują odpowiednika zakazu konkurencji w relacji dwóch podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Jednakże, z zasady swobody zawierania umów gospodarczych (art. 353¹ Kodeksu cywilnego) wynika, że:
strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Natomiast, zgodnie z art.3 ust.2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, czynem nieuczciwej konkurencji jest m.in. naruszenie tajemnicy przedsiębiorca. Na gruncie powyższych przepisów możliwe jest wprowadzenie do umowy B2B zapisów ograniczających możliwość podejmowania współpracy podwykonawcy z bezpośrednimi konkurentami zlecającego. Jednakże sposób wprowadzenia zapisów, chroniących klienta przed nieuczciwą konkurencją, nie powinien godzić w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej dostawcy. Dlatego w umowach nie powinny znajdować się zapisy wyłączające możliwość świadczenia konkretnych usług np. według klasyfikacji PKD, bo to w praktyce może uniemożliwiać samozatrudnionemu prowadzenie działalności w danym obszarze. Dość częstą praktyką jest wprowadzanie zapisów ograniczających możliwość współpracy z konkretnymi, bezpośrednimi konkurentami zlecającego lub z podmiotami z tej samej branży w trakcie trwania umowy. Zazwyczaj umowy przewidują także odszkodowanie należne zleceniodawcy za niedotrzymanie warunków przez podwykonawcę.
Zarządzanie na działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 13 ust. 9 ustawy o PIT, za przychody z działalności wykonywanej osobiście uznaje się przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze także osiągane przez podatnika w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Oznacza to, że jeśli samozatrudniony zawrze kontrakt menedżerski w ramach umowy B2B, zostanie on potraktowany tak samo jak zawarcie umowy cywilnoprawnej z osobą nieprowadzącą działalności gospodarczej. Zlecający będzie miał obowiązek naliczenia i odprowadzenia składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Wyłącza to możliwość skorzystania z innych form opodatkowania – ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub liniowo.
Dbaj o osobę na B2B jak o najlepszych pracowników
Jak pisaliśmy wcześniej – świadczący usługi na B2B to finansowa oszczędność dla zlecającego usługi. Często pracodawca o tym zapomina i traktuje gorzej tak zatrudnioną osobę, ograniczając jej dostęp do benefitów pozapłacowych.
A dlaczego tak zatrudniony nie miałby dostać np. programu do faktur czy usług księgowości od zatrudniającego? Pracownik na umowie o pracę ma te świadczenia w ramach umowy, wykonuje je dział księgowości.
Obecnie pracodawca możesz skorzystać z pakietu benefitowego faktura.pl i dać zatrudnionym na umowę o współpracę na B2B takie usługi za darmo! Więcej o takim pakiecie tutaj.
Konsekwencje przekwalifikowania B2B na UoP
Potencjalnych konsekwencji przekwalifikowania umowy o współpracę B2B na umowę o pracę jest wiele i mogą być dotkliwe zarówno dla zlecającego jak i zleceniobiorcy. Przykładowo, zlecający zostanie potraktowany jak pracodawca i będzie zobowiązany do opłacenia zaległych składek ZUS społecznych i zdrowotnych oraz zaliczek na podatek dochodowy wraz z odsetkami od przekwalifikowanego na wynagrodzenie podwykonawcy. Ponadto, będzie zobowiązany do złożenia korekt deklaracji złożonych do ZUS i US. Mogą powstać również zaległości w podatku VAT w związku z brakiem możliwości odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur wystawionych przez przekwalifikowanego pracownika. Zawieranie umowy cywilnoprawnej w warunkach, w których zgodnie z art.22 §1 Kodeksu pracy powinna być zawarta umowa o pracę jest zagrożone również karą grzywny od 1000 do 30 000 zł (art. 281 §1 pkt 1 Kodeks pracy). Podwykonawca przekwalifikowany na pracownika może być zobowiązany natomiast do uregulowania różnicy w kwocie podatku dochodowego wynikającego z obowiązkowego opodatkowania przychodów ze stosunku pracy na zasadach ogólnych. Ma również prawo do dochodzenia od pracodawcy zapłaty za nadgodziny oraz zaległy urlop wypoczynkowy za okres do 3 lat wstecz.
Pomóż założyć działalność gospodarczą
Często czynnikiem, który tworzy opór pracownika przed przejściem z Umowy O Pracę na kontrakt B2B są kwestie księgowe, o których do tej pory nie miał pojęcia. Założenie firmy i znalezienie wykwalifikowanej obsługi księgowej, jak i przesyłanie deklaracji do odpowiednich urzędów powoduje niechęć do zmiany stosunku zatrudnienia u obecnego lub przyszłego pracodawcy. Jako właściciel firmy możesz jednak pokazać, że otoczysz go niezbędną opieką, ułatwiając korzystanie z nowych narzędzi. Jeśli pomożesz mu w założeniu działalności, a także zapewnisz opiekę księgową zwiększasz szansę na zatrudnienie najlepszych specjalistów na rynku.
Podsumowanie
Współpraca na zasadach B2B może być bardzo korzystna dla obu stron. Dlatego warto zadbać o prawidłową konstrukcję zapisów umowy, które nie będą nosiły znamion zawarcia stosunku pracy w myśl Kodeksu pracy. Pewnym drogowskazem może być także art. 5b ust. 1 ustawy o PIT, który zawiera negatywną definicję działalności gospodarczej :
Art. 5b. [Pozarolnicza działalność gospodarcza]
1. Za pozarolniczą działalność gospodarczą nie uznaje się czynności, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
1)odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie, z wyłączeniem odpowiedzialności za popełnienie czynów niedozwolonych, ponosi zlecający wykonanie tych czynności;
2)są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności;
3)wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością.
