Ryczałt – dla kogo jest to dobre rozwiązanie? Uważaj, możesz stracić!

Nowy Ład spopularyzował ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako formę opłacania podatku dochodowego. Korzystne stawki opodatkowania dla działalności generujących wysokie przychody kuszą specjalistów z branży IT, lekarzy czy architektów. Potencjalnie prosta konstrukcja podatku, pozwalająca na łatwe oszacowanie obciążeń podatkowych sprawia, że przedsiębiorcy coraz częściej przechodzą na ryczałt zakładając, że ewentualna kontrola podatkowa będzie formalnością. Niestety, nie zawsze. Czy na pewno ryczałt jest dla każdego? Sprawdź!

Ryczałt – dziecinnie prosty?

Zasady opłacania podatku dochodowego w tej formie określa ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Podstawową różnicą w stosunku do pozostałych form opłacania podatku przez przedsiębiorców, która sprawia, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest uznawany za najprostszą z nich, jest brak możliwości odliczania od podstawy opodatkowania kosztów uzyskania przychodów. Koszty uzyskania przychodów  w polskich ustawach podatkowych stanowią katalog otwarty. Oznacza to, że ustawodawca zdefiniował w jakich warunkach wydatki stanowią koszt uzyskania przychodu oraz określił wyłączenia z kosztów uzyskania przychodu, jednak nie dokonał enumeratywnego wyliczenia, co stanowi koszt podatkowy. Dlatego przedsiębiorca, rozliczający się na zasadach ogólnych lub liniowo, za każdym razem musi dokonywać samodzielnej kwalifikacji danego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu, czym może się narażać na spór z organami podatkowymi. W przypadku opłacania podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych taki problem nie występuję. Podstawę opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym stanowi przychód z działalności gospodarczej pomniejszony o odliczenia wykazane w art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Najczęściej występującymi pomniejszeniami u osób prowadzących działalność gospodarczą są:

1. Opłaty dokonane w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących;
2. 50% składek na ubezpieczenie zdrowotne zapłaconych w roku podatkowym z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych za przedsiębiorcę oraz za osoby z nim współpracujące;
3. Straty z lat ubiegłych (poniesione w latach opłacania podatku dochodowego na zasadach ogólnych lub liniowo);
4. Wpłaty na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) dokonane przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego;
5. Wydatki na cele rehabilitacyjne oraz wydatki związane z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne;
6. Darowizny na rzecz OPP oraz na cele m.in kultu religijnego i krwiodawstwa;
7. Ulgi termomodernizacyjne oraz na zabytki.

Zobowiązanie podatkowe w zryczałtowanym podatku dochodowym obliczane jest poprzez przemnożenie podstawy opodatkowania (przychód pomniejszony o odliczenia) przez odpowiednią dla natury przychodu stawkę podatku wskazaną w art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym. Tak, jak w przypadku pozostałych form opłacania podatku dochodowego, podatnicy mogą miesięcznie obliczać ryczałt i wpłacać go na rachunek urzędu skarbowego do 20. dnia następnego miesiąca lub kwartalnie (jeśli ich przychody w roku ubiegłym nie przekroczyły kwoty 200.000 EURO).

Warto wspomnieć także, że kolejnym uproszczeniem przy opłacaniu podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych jest brak obowiązku prowadzenia ksiąg (art. 5 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym). Przedsiębiorcy są zobowiązani jedynie do prowadzenia ewidencji przychodów (odrębnej za każdy rok), wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oraz posiadania i przechowywania dowodów zakupu towaru (art. 15 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Niestety, nie każdy może skorzystać z formy opłacania podatku dochodowego w formie zryczałtowanego wydatku. Z takiej możliwości nie mogą skorzystać podatnicy:

• opłacający podatek w formie karty podatkowej;
• korzystających, na podstawie przepisów innych niż ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym, z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego;
• osiągający w całości lub w części przychody z tytułu:
  • prowadzenia aptek,
  • działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
  • działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych;
• wytwarzający wyroby opodatkowane akcyzą na podstawie odrębnych przepisów z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii;
• podejmujący wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej:
  • samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem,
  • w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków,
  • samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka
    • jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na zasadach ogólnych;

Przepisy wyłączają także możliwość opłacania podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, jeśli podatnik uzyska przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub ze świadczenia usług na rzecz obecnego lub byłego pracodawcy (w okresie 2 lat od momentu ustania stosunku pracy), które odpowiadają czynnościom wykonywanym przez podatnika w ramach stosunku pracy.

Prosta konstrukcja podatku, mniej obowiązków dokumentacyjnych – brzmi jak remedium na bolączki przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. Niestety, pozory mogą mylić.

Problem tkwi w prawidłowej stawce podatku

W art. 12 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym wymienione są stawki podatku, które mają zastosowanie do konkretnych kategorii przychodów. Wysokość ryczałtu waha się od 17% do 2%. W przypadku niektórych przychodów, przepisy nie pozostawiają najmniejszych wątpliwości, którą stawkę należy zastosować, np.:

• 17% przychodów osiąganych w zakresie wolnych zawodów

Wolny zawód został zdefiniowany w art. 4 ust. 1 pkt. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku – pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana osobiście przez m.in. tłumaczy, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, biegłych rewidentów, księgowych;

• 5,5% przychodów z działalności wytwórczej, robót budowlanych lub w zakresie przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton;
• 3,0% przychodów z działalności gastronomicznej (definicja w art. 4 ust 1 pkt 2 ww. ustawy – usługi związane z przygotowaniem posiłków oraz sprzedażą posiłków i towarów), z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%.

Niestety, w zakresie stawek ryczałtu, w wielu miejscach ustawa odwołuje się do klasyfikacji PKWIU (Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług). Oznacza to, że zastosowanie konkretnej stawki ryczałtu jest zależne, od grupowania PKWIU, do którego przynależy dana usługa lub wyrób. Klasyfikacji PKWIU nie należy mylić z PKD (Polską Klasyfikacją Działalności). Kod PKWIU to, w uproszczeniu, kod nadany w celu kwalifikacji konkretnych wyrobów i usług do grupowania, natomiast kod PKD definiuje rodzaj prowadzonej działalności gospodarczej. Nierozróżnianie tych dwóch różnych typów klasyfikacji to częsty błąd popełniany przez przedsiębiorców wybierających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Zakładają oni, że jeśli wskażą we wniosku CEIDG-1 konkretny kod PKD, to będą opłacali zryczałtowany podatek dochodowy według określonej stawki. Niestety, nic bardziej mylnego. Ustawa o zryczałtowanym podatku dochodowym nie odwołuje się do kodów Polskiej Klasyfikacji Działalności.

Nadawaniem zarówno kodów PKD indywidualnym przedsiębiorcom, jak i PKWIU dla konkretnych wyrobów i usług przedsiębiorcy zajmuje się Ośrodek Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. Z takiej usługi może skorzystać każdy podatnik, wypełniając TEN wniosek i opłacając wydanie opinii.

Przedsiębiorca może oczywiście samodzielnie przyporządkować swoje wyroby i usługi do konkretnego grupowania PKWIU na podstawie opublikowanej klasyfikacji oraz jej zasad metodycznych. Niestety, w takim przypadku, opłacając podatek dochodowy w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych naraża się spór z organami podatkowymi, który może prowadzić do zakwalifikowania uzyskiwanych przez niego przychodów do innej stawki zryczałtowanego podatku dochodowego a co za tym idzie do zaległości podatkowych.

---

Czy fakturowanie to dla Ciebie strata czasu?

Program Faktura.pl sprawi, że fakturowanie zajmie Ci mniej, niż 30 sekund. Przez pierwszy miesiąc darmowego korzystania z aplikacji zobaczysz, jak jej funkcje uproszczą Ci życie. Oto zalety korzystania z Faktura.pl:

✅ Automatyczne wystawianie faktur cyklicznych
✅ Wysyłka dokumentów z poziomu aplikacji
✅ Program zintegrowany z Krajowym Systemem e-Faktur
✅ Możliwość księgowania swoich kosztów za pomocą kilku kliknięć
✅ Natychmiastowa płatność przy pomocy przycisku „Kliknij, aby opłacić fakturę” umieszczonego na dokumencie
✅ Funkcja magazynu z możliwością zintegrowania z Allegro

---

Niełatwa i długa droga do zabezpieczenia

Wystąpienie z wnioskiem o nadanie symbolu klasyfikacyjnego PKWIU dla wyrobów lub usług  to dopiero pierwszy etap zabezpieczania stosowania konkretnej stawki ryczałtu. Kolejnym jest wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego, w której podatnik zada pytanie, czy przy konkretnie nadanym kodzie PKWIU zastosowanie ma stawka ryczałtu wynikająca z ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym lub stawka 8,5%  (art. 12 ust 1 pkt 5 lit. a) zarezerwowaną dla tzw. działalności usługowej (art.4 ust 1 pkt 1) niezakwalifikowanej do żadnej innej stawki zryczałtowanego podatku i jednocześnie niewyłączonej z możliwości opodatkowania ryczałtem. I tu zaczynają się schody. Niestety, czas oczekiwania na nadanie symbolu klasyfikacyjnego PKWIU przez Urząd Statyczny w Łodzi, ze względu na duże zainteresowanie, to nawet kilka miesięcy. Przygotowanie i złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego zazwyczaj będzie wymagało skorzystania ze wsparcia doradcy podatkowego. Należy liczyć się także z tym, że dyrektor KIS może wzywać do uzupełnienia powyższego wniosku np. w przypadku niewyczerpującego opisu stanu faktycznego sprawy, co może wydłużyć cały proces i generować dodatkowe koszty. Niestety, jest to jedyna droga, aby zabezpieczyć stosowanie konkretnej stawki ryczałtu, szczególnie bardzo korzystnej dla podatnika, a jednocześnie skąpo zdefiniowanej w przepisach stawki dla „działalności usługowej” – 8,5%.

O słuszności zabezpieczania stosowania stawek ryczałtu klasyfikacją PKWIU swoich wyrobów i usług oraz interpretacją indywidualną przekonują się konkretne branże. Niedawno była to branża IT. W ostatnim czasie, zostały wydane dwie sprzeczne interpretacje indywidualne dla tego samego grupowania PKWIU 62.02.30.0. W interpretacji z dnia 17 kwietnia 2023 roku (0115-KDST2-1.4011.92.2023.2.AW), dyrektor KIS przyznał rację podatnikowi w zakresie zastosowania stawki 8,5% dla świadczonych przez niego usług w zakresie testów bezpieczeństwa IT, obejmujące m.in. aplikacje, infrastrukturę, systemy, sieci i procesy IT, w tym analizy kodów źródłowych aplikacji pod kątem występowania luk bezpieczeństwa. Podatnik uzyskał opinię Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, zgodnie z którą świadczone przez niego usługi mieszczą się w grupowaniu PKWiU 62.02.30.0, tj. usługi pomocy technicznej w zakresie technologii informatycznych i sprzętu komputerowego.

Natomiast, w interpretacji z 19 kwietnia 2023 roku (0112-KDSL1-2.4011.48.2023.3.AP), dyrektor KIS stwierdził, że testy oprogramowania oraz analiza systemów komputerowych klientów, które zgodnie z opinią Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi, mieszczą się w grupowaniu PKWiU 62.02.30.0, tj. usługi pomocy technicznej w zakresie technologii informatycznych i sprzętu komputerowego, powinny być opodatkowane stawką 12%. W uzasadnieniu interpretacji indywidualnej wskazano, że  czynności sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 62.02.30.0 są związane z doradztwem w zakresie oprogramowania, ponieważ podatnik de facto doradza klientom, jak konfigurować rozwiązania informatyczne dostarczane przez inne firmy.

Warto podkreślić, że interpretacja indywidualna przepisów prawa podatkowego ma szanse uchronić tylko tego podatnika, w którego sprawie została wydana. Niewystąpienie o wydanie interpretacji indywidualnej we własnej sprawie a jedynie powoływanie się na interpretacje wydane w podobnych stanach faktycznych nie gwarantuje sukcesu w razie sporu z organem podatkowym. Z drugiej jednak strony, występowanie o wydanie interpretacji indywidualne w sytuacji, gdy występują rozbieżności orzecznicze w podobnych stanach faktycznych, powoduje niepewność co do uzyskanej odpowiedzi, co w wielu przypadkach stawia opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych pod znakiem zapytania.

Kto zyskuje a kto traci?

Mimo potencjalnych problemów z określeniem prawidłowej stawki podatku dla danego rodzaju przychodu, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych potrafi być bardzo korzystną formą opłacania podatku dochodowego dla podatnika. Dużą zaletą rozliczania się na ryczałcie jest składka zdrowotna ZUS, która nie stanowi konkretnego procentu przychodu osiągniętego przez przedsiębiorcę. Składka zdrowotna dla ryczałtowców jest również zryczałtowana. W zależności od sumy osiąganych przychodów w danym roku lub osiągniętych w roku poprzednim, przedsiębiorca płaci składkę zdrowotną według poniższych progów. Podstawę wymiaru składki stanowi procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce w IV kwartale poprzedniego roku. W roku 2023 roku progi i wysokości składek zdrowotnych ZUS kształtują się następująco :

 

Roczny przychód przedsiębiorcy	Podstawa wymiary składki zdrowotnej	Wysokość składki zdrowotnej 2023
Poniżej 60.000 PLN	60% przeciętnego wynagrodzenia (60% x 6965,94 PLN = 4179,56 PLN)	9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej (376,16 PLN)
Powyżej 60.000 PLN do 300.000 PLN	100% przeciętnego wynagrodzenia (6965,94 PLN)	9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej (626,93 PLN)
Powyżej 300.000 PLN	180% przeciętnego wynagrodzenia (180% x 6965,94 PLN = 12538,69 PLN)	9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej (1128,48 PLN)

 

Zryczałtowana składka zdrowotna daje podatnikom dużą przewidywalność obciążeń publicznoprawnych związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Każdy dodatkowy przychód nie generuje zarówno natychmiastowego wzrostu należnego podatku dochodowego, jak i składki zdrowotnej. Należy jednak pamiętać, że skutki wzrostu przychodów mogą być odczuwalne w rozliczeniu rocznym składki zdrowotnej ZUS.

Kolejną zaletą ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych może być niższa realna stopa opodatkowania dochodów przedsiębiorcy w porównaniu do pozostałych form opłacania podatku dochodowego. Oczywiście jest to zależne od stawki ryczałtu stosowanej do przychodów osiąganych przez podatnika oraz wysokości jego przychodów. W roku 2023 realna stopa opodatkowania przy zasadach ogólnych (bez uwzględnienia kwoty wolnej od opodatkowania) wynosi 21% (12% stawka podatku + 9% ZUS zdrowotny), natomiast w przypadku podatku liniowego jest to minimum 22,97% (przy założeniu, że podatnik nie przekroczył limitu składek zdrowotnych ZUS, które można zaliczyć w koszty podatkowe lub odliczyć od podstawy opodatkowania; 19% stawka podatku + 4,9% ZUS zdrowotny – 0,93% odliczenia ZUS zdrowotnego od podatku). Przy opłacaniu podatku w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych można osiągnąć zdecydowanie niższą realną stopę opodatkowania. Nie jest to jednak pewnikiem.

Przykład

Pani Ania osiąga przychody ze sprzedaży  miejsca reklamowego w wykazach i listach telefonicznych, zaklasyfikowanych do PKWIU 58.12.40.0 na mocy uzyskanej opinii Ośrodka Klasyfikacji i Nomenklatur Urzędu Statystycznego w Łodzi. Stawka ryczałtu, którą powinna zastosować, zgodnie z uzyskaną interpretacją indywidualną wydaną przez dyrektora KIS, wynosi 15% (art. 12 ust 1 pkt. 2 lit f ustawy o zryczałtowanym podatku). Dla uproszczenia przyjmijmy, że korzysta z ulgi na start i opłaca tylko składkę na ubezpieczenie zdrowotne a jej jedynym kosztem uzyskania przychodu są wydatki na usługi księgowe w wysokości 300 PLN/ mc. Przy przychodach w wysokości 160.000 PLN w roku , w zależności od wybranej formy opłacania podatku dochodowego, jej roczne obciążenia publicznoprawne będą kształtowały się w sposób następujący:

Podatek liniowy	Zasady ogólne	Ryczałt
35 625,87 zł	35 621,91 zł	31 035,22 zł

 

Natomiast przy przychodach w wysokości 100.000 PLN w roku, przy braku zmiany innych założeń, roczne obciążenia publicznoprawne wyglądają następująco:

Podatek liniowy	Zasady ogólne	Ryczałt
22 047,87 zł	16 191,91 zł	22 092,22 zł

 

Załóżmy, że Pani Ania zatrudniła pracownika. Jej stałe miesięczne koszty wzrosły o 5000 PLN. Przychody, w wyniku rozwoju działalności, wzrosły do poziomu 240 000 PLN w roku. Roczne obciążenia publicznoprawne będą się w takiej sytuacji kształtowały następująco:

Podatek liniowy	Zasady ogólne	Ryczałt
39 881,30 zł	43 188,90 zł	43 016,22 zł

 

Jak widać na powyższym przykładzie, na ryczałcie można również stracić. Podejmując decyzję o wyborze opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych należy wziąć pod uwagę czynniki, które przesądzają o jego opłacalności tj. :

• stawkę ryczałtu przypisana osiąganym przychodom,
• wysokość rocznych przychodów,
• wysokość składki zdrowotnej ZUS,
• wysokość stałych miesięcznych wydatków stanowiących koszty uzyskania przychodu przedsiębiorcy.

Warto także wspomnieć, że opłacanie podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych z działalności gospodarczej, wyłącza możliwość wspólnego rozliczania się małżonków. To kolejny aspekt, który może wpłynąć na opłacalność wyboru zryczałtowanego podatku dochodowego.

Jedna transakcja generuje całą korzyść podatkową?

Czasem bywa tak, że o opłacalności ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przesądza jedna transakcja dokonana przez podatnika w danym roku. Przykładem takiej transakcji może być sprzedaż samochodu stanowiącego środek trwały przedsiębiorcy. Do przychodu wynikającego z transakcji zastosowanie ma, co do zasady, stawka ryczałtu w wysokości 3% (art. 12 ust.1 pkt. 7 lit. f ustawy o zryczałtowanym podatku). To bardzo korzystna stawka opodatkowania w porównaniu do pozostałych form opłacania podatku dochodowego. Dokonując tej samej transakcji na zasadach ogólnych (12%) lub rozliczając się liniowo (19%) trzeba rozważyć jeszcze kwestie związaną ze składką zdrowotną od danej transakcji (potencjalne 9% – zasady ogólne; 4,9% liniowo). W przypadku ryczałtu wzrośnie tylko ogólna suma przychodów w roku, co oczywiście może oznaczać dopłatę składki zdrowotnej w rozliczeniu rocznym, ale wcale nie musi.

Podsumowanie

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może być bardzo korzystną formą rozliczania podatku dochodowego dla podatnika, ale zdecydowanie nie dla każdego. Przed wyborem tej formy opodatkowania, przedsiębiorca powinien dokładnie przeanalizować swoją sytuację i zastanowić się, czy ewentualne wydatki związane z bezpiecznym korzystaniem z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie przekraczają „zysku” wynikającego z różnicy w obciążeniach publicznoprawnych.