Niezależnie od sytuacji gospodarczej i politycznej zawsze można znaleźć dobry na założenie działalności gospodarczej. Co więcej, wielu uważa, że nie ma na to lepszej okazji niż kryzys, kiedy wiele firm nie radzi sobie z otaczającą sytuacją i upada. Niepodważalnym faktem jest, że każdego roku z różnych względów zamyka lub zawiesza się w Polsce setki tysięcy działalności gospodarczych. Jako że większość firm to JDG, w tym artykule podpowiadam, jak zamknąć działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG (Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej).
Ustawa Wilczka – akt prawny, który napędził przedsiębiorczość
Zanim podpowiem, jak zamknąć działalność gospodarczą, spróbuję odpowiedzieć na pytanie, dlaczego prowadzenie biznesu w Polsce jest trudne. Od wielu lat można bowiem usłyszeć, że rządzący rzucają przedsiębiorcom przysłowiowe kłody pod nogi. Nie jest też żadną tajemnicą, że żadna władza, która od wyborów w 1991 roku rządziła w „wolnej Polsce”, nie liczyła się z przedsiębiorcami. Żeby było śmieszniej, z punktu widzenia przedsiębiorców najlepszym aktem prawnym, o którym dziś ludzie przedsiębiorczy mogą tylko pomarzyć, była tzw. ustawa Wilczka… ostatnia rewolucja Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z 1988 roku.
O ustawie Mieczysława Wilczka można powiedzieć „małe jest piękne”. Ustawa liczyła tylko 54 artykuły usystematyzowane w 6 rozdziałach i pozwalała każdemu obywatelowi podejmować i prowadzić działalność gospodarczą na równych zasadach. Efekt? Aktywizacja drobnych przedsiębiorców, przejście od gospodarki niedoboru do gospodarki wolnorynkowej, cud gospodarczy końca XX wieku i kilka milionów nowych miejsc pracy.
Przeczytaj też: „Wybory parlamentarne 2023 – jak mogą wpłynąć na nasze finanse?„
Niestety, „ustawa Wilczka” szybko zaczęła być nowelizowana (łącznie 40 razy), a niemal każda kolejna zmiana prowadziła do ograniczenia wolności gospodarczej. Później ustawę zastąpiono ustawą Prawo działalności gospodarczej i było już tylko gorzej. Każdy rząd – w mniejszym lub większym stopniu – ograniczał i ogranicza przedsiębiorców, zwłaszcza tych najmniejszych. Nie tylko nie pomaga, ale szkodzi gospodarce wolnorynkowej. Według raportu GUS największym źródłem problemów polskich firm są m.in.:
- niepewna ogólna sytuacja gospodarcza;
- wysokie koszty zatrudnienia;
- wysokie obciążenia na rzecz budżetu państwa;
- niejasne i niespójne prawodawstwo.
Sektor MŚP najważniejszym ogniwem polskiej gospodarki
To moja subiektywna opinia, ale uważam, że polski rząd – obecny i wszystkie poprzednie – nie lubią polskich przedsiębiorców, zwłaszcza tych z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Mimo iż z retoryki rządzących może wynikać co innego, w praktyce przychylnym okiem patrzą na duże firmy, szczególnie z kapitałem zagranicznym, podczas kiedy zaniedbują polskie przedsiębiorstwa z sektora MŚP.
Trudno znaleźć w tym logikę, ponieważ wciąż to sektor MŚP jest najważniejszym ogniwem polskiej gospodarki. Potwierdza to „Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce”, przygotowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP).
Według raportu sektor przedsiębiorstw wytwarza 72,3% wartości PKB. Jednocześnie aż 49,6% wartości PKB, a więc co druga złotówka, jest generowana przez małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP). Największy udział w tworzeniu PKB mają mikroprzedsiębiorstwa (30,6%).
Problemy firm w statystykach – w 2022 roku aż 30-procentowy wzrost bankructw i niewypłacalności
Powyższe dane mogłyby wskazywać, że rządzący powinni dbać o najmniejszych polskich przedsiębiorców, ponieważ to dzięki nim mogą realizować programy socjalne. W rzeczywistości jest inaczej. Podwyższa się koszty pracy, wprowadza nowe regulacje i podatki. Zmorą mikroprzedsiębiorców są także stale rosnące stawki ZUS.
Przeczytaj też: „Składki ZUS dla przedsiębiorców w 2023 roku„
Przy niepewnej ogólnej sytuacji gospodarczej nie wróży to najlepiej, ale trudno oczekiwać zmian. Przedsiębiorcy to zbyt mała grupa wyborcza, podobnie jak rolnicy, aby władza działała na ich korzyść. Tutaj mamy do czynienia z pewnym paradoksem, ponieważ w obu przypadkach – i rolnicy, i przedsiębiorcy – pośrednio wpływają na życie każdego obywatela.
O tym, że prowadzenie firmy nie jest łatwe, świadczą statystyki. Otóż pierwszy rok działalności udaje się przetrwać 67% firm (za PARP).
Natomiast według raportu GUS (na podstawie rejestru REGON), w Polsce aktywnych jest 4,3 mln działalności gospodarczych oraz 602 tys. spółek. W samym 2022 roku zarejestrowano w Polsce ponad 366 tys. działalności, co oznacza 4,6-procentowy wzrost względem 2021 roku. W rok miało Polsce przybyć niemal 159 tys. firm, ale są to dane fałszywe. Znacząco wzrosła bowiem liczba zawieszonych podmiotów (658 tys. w 2022 r. do 559 tys. w 2021 r.).
Niepokojący jest też raport Coface, który wskazuje, że w 2022 roku niewypłacalność ogłosiły 2752 przedsiębiorstwa. Przy ogólnej liczbie firm może wydawać się to niewiele, jednak wzrost tego wskaźnika rok do roku wyniósł aż 30 proc. Oczywiście rokrocznie z rynku znika znacznie więcej firm, ponieważ powyższe statystyki wskazują jedynie postępowania upadłościowe prowadzone według formalnych procedur. Dane CEiDG wskazują, że w 2022 roku zamknęło się w Polsce ponad 193 tys. działalności, zostało zawieszonych – ponad 347 tys., zarejestrowanych – ponad 463 tys.
Zamykanie i zawieszanie działalności ma miejsce nie bez powodu. Część z nich to na pewno firmy źle zarządzane. Jednak trzeba pamiętać, że w 2022 roku warunki do prowadzenia działalności mocno się pogorszyły (m.in. wysokie ceny energii, wysokie koszty pracy, wysoka inflacja, hamujący popyt, spowolnienie gospodarcze, wojna).
Jak zamknąć działalność gospodarczą w CEIDG?
Sytuacja firm jest różna w zależności od branży, a nawet regionu. Jednak już 2022 rok pokazał, że jest ciężko, a prognozy na 12 miesięcy 2023 roku nie są optymistyczne. Ubezpieczyciele należności handlowych obserwują wzrost liczby i wartości zgłoszeń przeterminowanych należności, a firmy wnioskują o wydłużenie terminów płatności. Można spodziewać się więc rosnących problemów ze spłatą zadłużenia i zatorów płatniczych.
Przeczytaj też: „Firmy zwalczające długi – jak z nich korzystać i ile kosztują ich usługi?„
Jeżeli jako przedsiębiorca musisz zamknąć działalność, masz pewne obowiązki wobec państwowych instytucji. Musisz także zakończyć działalność zarejestrowaną w CEIDG.
Wniosek o wykreślenie działalności gospodarczej w CEIDG
Żeby zakończyć działalność gospodarczą, w terminie 7 dni od zaprzestania sprzedaży towarów lub oferowania usług składasz wniosek CEIDG-1 o wykreślenie firmy. Możesz to zrobić:
- przez Internet – poprzez stronę biznes.gov.pl (potrzebujesz profilu zaufanego lub podpisu kwalifikowanego);
- osobiście w urzędzie miasta lub gminy;
- pocztą – wyślij wniosek do urzędu miasta lub gminy (musisz poświadczyć autentyczność podpisu u notariusza i dołączyć poświadczenie).
Wyrejestrowanie firmy z ZUS i US
Informacja o wykreśleniu firmy z CEIDG zostanie przesłana automatycznie do GUS, US oraz ZUS. Nie musisz zawiadamiać tych instytucji, aczkolwiek są pewne wyjątki:
- US – jeżeli opłacasz podatek w formie karty podatkowej, złóż formularz PIT-16Z.
- ZUS – zostaniesz wyrejestrowany jako płatnik składek (ZUS ZWPA). Jeżeli zatrudniałeś pracowników, w ciągu 7 dni od daty ustania obowiązku ubezpieczeń musisz wyrejestrować takie osoby z ubezpieczeń (formularz ZUS ZWUA – pracownicy, ZUS ZCNA – zgłoszeni członkowie rodziny).
Ostatnie składki opłacasz w kolejnym miesiącu po zamknięciu działalności:
- składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana w pełnej wysokości;
- składka na ubezpieczenie społeczne jest opłacana w wysokości proporcjonalnej do okresu prowadzenia działalności.
Oprócz tego musisz także sporządzić wykaz składników majątku firmy oraz spis z natury na dzień zamknięcia działalności (to ostatnie, jeżeli prowadziłeś PKPiR). Nie masz obowiązku składania ich do urzędu skarbowego, ale zachowaj dokumenty na wypadek kontroli skarbowej. Jeżeli byłeś podatnikiem VAT, konieczne jest także sporządzenie spisu z natury dla celów podatku VAT. W ciągu 7 dni od zakończenia działalności złóż także formularz VAT-Z (wykreślenie podatnika z rejestru VAT).
Ewentualne dodatkowe obowiązki to m.in. wyrejestrowanie kasy fiskalnej i rozwiązanie umów z pracownikami. W zależności od rodzaju dokumentów zwykle musisz je przechowywać przez okres 5-10 lat.
Wiesz już, jak zamknąć jednoosobową działalność gospodarczą. To dosyć proste i możesz to zrobić w dowolnym momencie. Najprostsza i najszybsza jest likwidacja działalności gospodarczej przez Internet. Pamiętaj też, że likwidacja działalności to tylko jedna z opcji. Możesz zawiesić działalność gospodarczą na okres nie krótszy niż 30 dni. To możliwe, o ile nie zatrudniasz pracowników. W tym celu również składasz wniosek do CEIDG (formularz CEIDG-1). Na okres zawieszenia na uiszczasz zaliczek na podatek dochodowy, nie opłacasz składek ZUS i nie musisz składać deklaracji VAT.
