Jeżeli polski przedsiębiorca nabywa towary od firm z Unii Europejskiej, istnieje możliwość, że będzie musiał naliczyć VAT. W przypadku, jeśli takie nabycie spełnia przesłanki do wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, wówczas przedsiębiorca dokonujący zakupu jest zobowiązany do wykazania VAT należnego. Z drugiej jednak strony, jeśli spełni pewne warunki zawarte w ustawie, może sobie kwotę VAT-u odliczyć.
Definicja WNT.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) jest opisane w ustawie o podatku od towarów i usług. W art. 9 ust.1 ustawy o VAT czytamy:
Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, o którym mowa w art. 5 ust. 1 pkt 4, rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Oznacza to, że WNT zostaje spełnione, jeśli zakupiony towar jest przetransportowany z jednego kraju należącego do Unii Europejskiej do drugiego.
Obowiązki podatnika przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów.
Każdy czynny podatnik VAT, który nabywa towary z obszaru Unii Europejskiej ma do czynienia z wewnątrzwspólnotowym nabyciem towarów. Rodzi to dla niego pewne obowiązki, jak na przykład obowiązek rejestracji do VAT-UE. Aby to zrobić, należy we właściwym sobie urzędzie skarbowym złożyć formularz VAT-R.
Podatnicy, którzy są objęci zwolnieniem z VAT, mają możliwość skorzystania z dodatkowego zwolnienia dotyczącego rozliczania wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów (WNT), pod warunkiem, że całkowita wartość nabywanych towarów z krajów UE w ciągu roku podatkowego nie przekracza kwoty 50.000 zł. Jeśli ta wartość nie zostanie przekroczona, to takie nabycie można traktować jako standardową transakcję krajową, bez konieczności rozliczania podatku VAT. Jednak jeśli podatnik zwolniony z VAT zdecyduje się na wykazanie nabycia towaru w ramach WNT lub przekroczy limit 50.000 zł, będzie musiał zarejestrować się jako podatnik VAT-UE przed dokonaniem wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Zgodnie z ustawą o VAT (art. 20 ust. 5) obowiązek podatkowy dla podatnika będącego vatowcem powstaje z momentem wystawienia faktury, jednak nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca otrzymał towar, który jest przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia.
VAT odliczony i należny – jak to rozliczyć?
Kwestie podatku VAT w wewnątrzwspólnotowym obrocie towarami reguluje obecnie pakiet Slim Vat 3, czyli nowelizacja z 26 maja 2023 roku ustawy o VAT. Część zmian zaczęła obowiązywać już od 6. czerwca 2023 roku, czyli już od następnego dnia po jej ogłoszeniu. Wprowadza ona szereg zmian ułatwiających rozliczanie podatku VAT, również tego, który dotyczy WNT.
Artykuł 86 ust. 10b pkt 2 lit. a ustawy o VAT określa, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje pod warunkiem, że podatnik otrzyma fakturę dokumentującą nabycie towarów, w ramach wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, w terminie trzech miesięcy, licząc od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy. Jeśli podatnik nie dotrzyma tego terminu, musi pomniejszyć kwotę podatku VAT naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym upłynął ten termin. Jest to niekorzystne rozwiązanie dla podatnika, który jest zobowiązany do złożenia korekty za ten okres. Pomimo tego, po otrzymaniu dokumentu nabycia towaru, podatnik ma możliwość ponownego odliczenia naliczonego VAT. Jednakże, takie rozwiązanie może być niekomfortowe ze względu na zablokowanie płynności finansowej podmiotu.
Podatnicy będą mogli zastosować znowelizowane przepisy już przy złożeniu pliku kontrolnego JPK-V7M za lipiec 2023 roku lub – stosując kwartalną formę rozliczenia – przy złożeniu ewidencji VAT za III kwartał 2023 roku.
Od 1 lipca 2023 roku, zgodnie z przepisami wprowadzonymi w ramach Slim Vat 3, nie będzie wymaganie posiadania formalnej faktury dokumentującej wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) w celu odliczenia podatku naliczonego z tego tytułu. Oznacza to, że podatek naliczony i podatek należny będą rozliczane w tym samym okresie rozliczeniowym, co sprawi, że podatek VAT będzie neutralny dla podatnika.
Zasada neutralności podatku VAT.
Opiera się ona na możliwości obniżenia podatku należnego, który naliczamy przy sprzedaży towarów i usług, o kwotę podatku naliczonego, który płacimy w momencie dokonywania zakupów. W takiej sytuacji powinniśmy mieć możliwość uzyskania nadwyżki podatku naliczonego nad kwotą podatku należnego. Przestrzeganie tej zasady ma na celu ochronę przedsiębiorców przed obciążeniem podatkiem VAT. Ogólnie rzecz ujmując, podatek VAT powinien być ekonomicznie niewidoczny. Wcześniejsze założenia ustawy o VAT nie zapewniały zachowania zasady neutralności VAT.
Korekta faktur dla wewnątrzwspólnotowego obrotu towarami.
Znaczącą zmianą dla podatników nabywających towary z obszarów Unii Europejskiej, którą wprowadził pakiet Slim Vat 3, jest zmiana, a właściwie uregulowanie przepisów dotyczących zasad korygowania faktur w walucie obcej. Do chwili obecnej przepisy nie określały w jasny sposób stosowania kursów walut podczas wystawiania faktury korygującej.
Nowe przepisy wprowadzają zasadę, zgodnie z którą korekta faktury VAT wystawionej w walucie obcej jest rozliczana przy użyciu kursu waluty obcej zastosowanego do przeliczenia kwot używanych do ustalenia podstawy opodatkowania przed jej zmianą, czyli tzw. kursu historycznego (zastosowanego na pierwotnej fakturze). W rezultacie nie ma znaczenia, czy faktura korygująca obniża czy zwiększa podstawę opodatkowania, ani jaka jest przyczyna wystawienia korekty. W przypadku udzielenia korekty faktury, podatnik powinien zastosować ten sam kurs waluty obcej, który został użyty pierwotnie do opodatkowania transakcji. Jednakże, jeśli korekta dotyczy udzielenia opustu lub obniżki ceny, nowe przepisy pozwalają na zastosowanie jednego kursu waluty obcej, który obowiązywał w dniu poprzedzającym wystawienie faktury korygującej, dla zbiorczych korekt in minus dotyczących wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Ustawodawca jednoznacznie określił, że zastosowanie aktualnego kursu waluty obcej dla transakcji wewnątrzwspólnotowych będzie możliwe jedynie pod warunkiem spełnienia następujących warunków:
- Korekta dotyczy zmniejszenia podstawy opodatkowania.
- Korekta wynika z udzielenia opustu lub obniżki ceny.
- Kontrahent wystawił zbiorczą fakturę korygującą.
Nowe przepisy mają na celu zapewnienie jasnych wytycznych dotyczących stosowania kursów walut obcych w przypadku korekt faktur.
Przepisy te nie są do końca jednoznaczne dla podatników i mogą przysparzać im niemałych problemów i powodować kolejne rozbieżności w ich interpretacji.
Podsumowanie
Nowe przepisy w zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, zdecydowanie dążą do polepszenia sytuacji finansowej przedsiębiorców. Choć niektóre przepisy nadal wymagają dopracowania, to powinna zmniejszyć się ilość składanych korekt deklaracji VAT, a płynność finansowa firm będzie lepsza.
