W ubiegłym roku padł niechlubny rekord liczby wakatów w polskiej policji. Był to wynik ogromnej liczby zwolnień policjantów w roku 2023, który zakończył się liczbą wolnych stanowisk na poziomie 9,72%. Największe luki etatowe wystąpiły w Centralnym Biurze Zwalczania Cyberprzestępczości, wynosząc prawie 50%. Na drugim miejscu znalazła się służba kontrterrorystyczna, w której brakowało prawie 20% funkcjonariuszy. Dlaczego pracownicy służb mundurowych tłumnie rezygnują ze służby? Czy Polacy mogą czuć się bezpiecznie?
Dlaczego policjanci odchodzą ze służby?
Jak to zwykle bywa podstawowym powodem wystąpień ze służby może być wysokość zarobków. Choć pensje policjantów nie należą do najniższych w Polsce, to nie sięgają jednak do średniej krajowej. Na wysokość wynagrodzenia policjanta składa się kilka czynników. Przede wszystkim jest to grupa zaszeregowania. Poza tym w jego skład wchodzą dodatki: stażowy, funkcyjny i za stopień. Zgodnie ze stanem na czerwiec 2023 wynagrodzenia policjantów netto na wybranych stanowiskach kształtują się następująco:
| Kursant | 3799 |
| Policjant | 4782 |
| Dzielnicowy/Kontroler ruchu drogowego | 5275 |
| Detektyw/Asystent | 5674 |
| Kierownik referatu | 6884 |
| Komendant powiatowy | 10011 |
| Komendant wojewódzki | 13498 |
| Zastępca Komendanta Głównego | 18228 |
| Komendant Główny | 19800 |
Choć wynagrodzenia na wysokich stanowiskach prezentują się bardzo korzystnie, to należy pamiętać, że znacząca większość osób zatrudnionych w policji to pracownicy niższego szczebla. Wg danych na czerwiec 2023 na 94,2 tys. funkcjonariuszy policji, ponad 80,8% pełniło funkcje wykonawcze – wg powyższej tabeli to te zaczynające się od kursanta, a kończące na detektywie/asystencie. Oznacza to, że dla prawie 86% osób zatrudnionych w policji średnie wynagrodzenie wynosiło ok. 4883 zł. Największa grupa zatrudnionych, stanowiąca ponad 16% ogólnej liczby funkcjonariuszy to policjanci, których pensja wynosiła w 2023 roku 4782zł.
Podobne artykuły
Wysokość pensji to jednak nie jedyny powód fali odejść z Policji. Na decyzję o zakończeniu kariery policjanta wpływają też trudne warunki pracy, wypalenie zawodowe oraz duże obciążenie psychiczne związane z wykonywanym zawodem. Dodatkowym czynnikiem, który spowodował istotne problemy kadrowe w służbach mundurowych jest naturalny proces odchodzenia na emeryturę policjantów, którzy rozpoczęli pracę na początku lat 90 – w okresie największego naboru. Na decyzję o przejściu na emeryturę mocno wpływa też jej wysoka w ostatnich latach waloryzacja. W wielu przypadkach zakończenie służby jest po prostu opłacalne.
Emerytury to jednak niewystarczające wyjaśnienie zaistniałej sytuacji. Zarówno w roku 2023, jak i 2024 grupą, która najliczniej rezygnowała z pracy w policji byli bowiem funkcjonariusze ze stażem od 15 do 20 lat służby, a więc tacy, którzy nabyli już prawa emerytalne, jednak na niekorzystnych warunkach. Po przepracowaniu 15 lat policjantowi przysługuje świadczenie emerytalne w wysokości 40% podstawy wymiaru zatrudnienia. Wysokość potencjalnego świadczenia wzrasta o 2.6% za każdy kolejny rok pracy, osiągając maksymalną możliwą wartość, wynoszącą 75% podstawy wymiaru zatrudnienia po ok. 32 latach służby. Biorąc zatem pod uwagę wyłącznie aspekt finansowy – opłaca się pracować jak najdłużej. Przyczyn rezygnacji należy szukać zatem w tej grupie gdzie indziej.
Twoja firma potrzebuje finansowania?
eFaktor to faktoring do 15 000 000 zł!
Dzięki eFaktor środki z wystawionych faktur otrzymasz przed terminem. Zadbaj o płynność finansową Twojej firmy.
➔ Zaliczka do 100%
➔ Pieniądze z faktury w 24 godziny na koncie
➔ Oszczędność i pewność pieniędzy tu i teraz
Fala zwolnień 2023
W 2023 roku ze służby zwolnionych zostało 12 430 funkcjonariuszy. Choć największa część zwolnień dotyczy Policji (9458 zwolnień), to nie jest to jedyny obszar obronny dotknięty kadrowym kryzysem. Problem pojawił się także w Straży Granicznej (1338 zwolnień), Państwowej Straży Pożarnej (1444 zwolnień) i Służbie Ochrony Państwa (190 zwolnień). W samej policji rok został zamknięty z liczbą 10411 wolnych etatów, co stanowiło 9,72% ogółu wakatów. Jednocześnie liczba przyjęć w 2023 roku utrzymała się na niskim poziomie, wynosząc 5174 pracowników.
Problem w zapewnieniu odpowiedniej liczebności pracowników w służbach, gwarantujących Polakom bezpieczeństwo to nie tylko fala zwolnień, ale także małe zainteresowanie zatrudnieniem. Choć sytuacja rok do roku uległa poprawie, to aby wyrównać braki kadrowe konieczne jest uatrakcyjnienie służby. Zadanie, jakie stoi przed MSWiA jest tym bardziej trudne, że zgodnie z planem założonym na lata 2022-2025 liczba etatów miała co roku istotnie wzrastać, tak aby w 2025 roku osiągnąć 110 707 zatrudnionych policjantów. Wg założeń najbardziej wzmocnione ma zostać Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości, czyli ta jednostka, w której braki kadrowe są największe.
Jaki jest plan na zatrzymanie zwolnień i zwiększenie przyjęć w policji?
W ramach zwiększenia poziomu wypełnienia wakatów w policji wprowadzona została ustawa z dnia 1 października 2024 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z utworzeniem oddziałów o profilu mundurowym oraz ułatwieniem powrotu do służby w policji i straży granicznej. Głównym celem, dla którego powstała jest zwiększenie efektywności postępowań rekrutacyjnych w policji i straży granicznej oraz w efekcie zwiększenie profesjonalizacji w tych służbach.
Realnie dość dużo zmian pojawiło się w procesie naboru do służby. Przede wszystkim zmniejszona została liczba prób sprawnościowych (z ośmiu do czterech). Zmniejszona liczba testów ma dawać rekrutującym takie same informacje na temat sprawności kandydatów. Osoby, które uzyskały pozytywny wynik testu sprawnościowego w ostatniej klasie szkoły o profilu mundurowym będą miały prawo do zwolnienia z testów w procesie rekrutacyjnym. Kolejna zmiana to wydłużenie terminu ważności pozytywnych wyników: badań psychofizjologicznych oraz testów psychologicznych. Zgodnie z założeniami ustawy, proces rekrutacji ma być ułatwiony dla absolwentów klas mundurowych oraz byłych pracowników służb. Najmniejszą, ale również istotną z perspektywy kandydatów zmianą jest wprowadzenie możliwości składania dokumentów rekrutacyjnych elektronicznie, co jak dotąd nie było praktykowane.
Kolejnym elementem, mającym na celu zwiększenie komfortu pracy w służbach mundurowych jest powołanie zespołu, składającego się z komendantów oraz reprezentantów organizacji związkowych. Celem pracy zespołu jest wprowadzenie zmian, które zwiększą komfort oraz bezpieczeństwo pracy w policji, straży granicznej i pozostałych służbach.
Najważniejszy czynnik, mający zachęcić do pracy w policji to wzrost uposażeń. W 2024 r. funkcjonariusze Policji, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa oraz Państwowej Straży Pożarnej otrzymali 20 proc. podwyżki. Na ten rok zaplanowany jest kolejny wzrost wynagrodzeń, który ma wynieść 5%. W kwestii finansów wykonano również krok w stronę osób, zastanawiających się nad wstąpieniem do służb. Wysokość wynagrodzenia w ramach pierwszego uposażenia została wyrównana z pensją początkujących żołnierzy zawodowych.
Bardzo ważna zmiana to znaczący wzrost ogólnego budżetu policji z 14,4 mld zł w 2023 roku do 20,3 mld zł w 2025. Oznacza to różnicę, wynoszącą aż 41%.
Sytuacja opanowana?
Dane z 2024 wskazują, że sytuację uda się opanować. Podjęte działania bardziej niż na zatrzymanie odpływu funkcjonariuszy na emeryturę zadziałały jako wabik na nowych kandydatów do służb mundurowych. Taki też zdawał się być założony przez rząd cel. W 2024 roku do polskiej policji zostało przyjętych 6411 nowych funkcjonariuszy, co oznacza wzrost o 1237 osób względem roku poprzedzającego. Oznacza to wzrost liczby zatrudnień o ponad 19%. Skuteczność podjętych działań najlepiej obrazuje liczba osób aplikujących do służby w policji, która w 2024 roku wyniosła 21063 osoby, a zatem o 6653 więcej niż rok wcześniej, gdy do służby pragnęło się dostać tylko 14410 osób.
Wzmocnienie napływu nowych chętnych do pracy w policji to niewątpliwy sukces. Kolejnym krokiem dla rządzących będzie utrzymanie stanu zatrudnienia, a zatem zadbanie o nowych strażników bezpieczeństwa Polaków, tak aby nie chcieli oni odchodzić z policji. Jeden z kroków, jakie są podejmowane w tym kierunku to szukanie rozwiązań w kwestii mieszkaniowej – wzrost wysokości dodatków mieszkaniowych oraz budowa nowych mieszkań dla policjantów w lokalizacjach, w których dziś jest o nie trudno, np. w Warszawie. Konieczne jest również stałe polepszanie warunków pracy funkcjonariuszy oraz zadbanie o ich bezpieczeństwo. Niedawne wydarzenia, takie jak zastrzelenie policjanta przez kolegę podczas służby czy zabicie pracownika pogotowia przez osobę, która wezwała pomoc nie powodują wzrostu zaufania do służb jako miejsca zatrudnienia. Jeśli Polacy mają czuć się w kraju bezpiecznie, to w pierwszej kolejności potrzebne jest zadbanie o bezpieczeństwo tych, których rolą jest zapewnienie go obywatelom.
Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Biznes pod lupą”
