Jednym z obowiązków przedsiębiorcy podczas zakładania działalności gospodarczej jest wybór formy opodatkowania. Obecnie do wyboru są trzy opcje – skala podatkowa (zasady ogólne), podatek liniowy oraz ryczałt. Natomiast podatnik nie jest stale związany z wybraną formą opodatkowania. Zmiana modelu rozliczenia jest możliwa, ale musi zostać przeprowadzona w terminie określonym przepisami. Oczywiście wcześniej należy przeanalizować, czy rozliczanie podatku na nowych zasadach będzie opłacalne.
Rodzaje form opodatkowania
Zacznę od tego, że w artykule będę odnosił się do trzech form opodatkowania, które mogą wybrać przedsiębiorcy prowadzący jednoosobowe działalności gospodarcze (JDG), ponieważ pośród wszystkich firm w Polsce jest ich nawet 99,8%. To skala podatkowa (zasady ogólne), podatek liniowy oraz ryczałt. Istnieje jeszcze karta podatkowa, natomiast ta forma opodatkowania jest dostępna tylko dla przedsiębiorców, którzy już korzystają z tego rozwiązania. Od 1 stycznia 2022 roku nie ma bowiem możliwości wyboru karty podatkowej przez pozostałych przedsiębiorców:
- Zasady ogólne (PIT 36) – najpopularniejsza forma rozliczenia dostępna dla każdego przedsiębiorcy niezależnie od branży. Podatnik rozlicza się według dwóch skal podatkowych – 12% (dochody poniżej 120 000 złotych) i 32% (nadwyżka dochodów powyżej 120 000 złotych). Podatnik rozliczający się według skali podatkowej może skorzystać z wielu przywilejów (m.in. odliczanie kosztów uzyskania przychodów, kwota wolna od podatku – w 2025 roku to 30 000 złotych). Obowiązkowo musi prowadzić księgę przychodów i rozchodów.
- Podatek liniowy (PIT-36L) – stała stawka opodatkowania wynosząca 19%. Minusem jest brak możliwości skorzystania z większości ulg podatkowych. Nie obowiązuje także kwota wolna od podatku i nie można rozliczać się wspólnie z małżonkiem. Obowiązkowe jest prowadzenie księgi przychodów i rozchodów.
- Ryczałt ewidencjonowany (PIT-28) – opcja dla przedsiębiorców z rocznymi przychodami poniżej równowartości 2 000 000 euro. Innym ograniczeniem jest wykluczenie niektórych branż (m.in. apteki, lombardy czy kantory). Stawki opodatkowania są różne i wynoszą od 2% do 17% przychodu. Podatnik nie może odliczać kosztów uzyskania przychodów. Do obowiązków przedsiębiorcy należy prowadzenie wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Przeczytaj też: „Zalety JDG, czyli dlaczego warto zmienić etat na własną firmę„
Podobne artykuły
Formy opodatkowania – porównanie
| Zasady ogólne (skala podatkowa) | Podatek liniowy | Ryczałt ewidencjonowany | |
| Stawka podatku
|
12% (do 120 000 PLN) i 32% dochodu (nadwyżka powyżej 120 000 PLN) | 19% dochodu | Od 2% do 17% przychodu
|
| Składka zdrowotna | 9% dochodu, ale w 2025 roku nie mniej niż 314,96 PLN miesięcznie (nie jest kosztem uzyskania przychodów, nie jest odliczana od dochodu) | 4,9% dochodu, ale w 2025 roku nie mniej niż 314,96 PLN miesięcznie (może być kosztem uzyskania przychodów lub być odliczana od dochodu – maksymalny limit w 2025 roku to 12 900 PLN) | 1. Przychód w 2024 roku do 60 000 PLN – wysokość składki zdrowotnej w 2025 roku to 461,66 PLN miesięcznie
2. Przychód w 2024 roku od 60 000 do 300 000 PLN – wysokość składki zdrowotnej w 2025 roku to 769,43 PLN miesięcznie 3. Przychód w 2024 roku powyżej 300 000 PLN – wysokość składki zdrowotnej w 2025 roku to 1384,97 PLN miesięcznie
Można odliczyć od przychodu 50% zapłaconych składek |
| Dla jakich branż? | Wszystkie branże | Wszystkie branże | Wykluczone podmioty: apteki, kantory, handel częściami samochodowymi, produkcja wyrobów akcyzowych (poza wytwarzaniem prądu z OZE) |
| Dla których przedsiębiorców? | Wszyscy przedsiębiorcy | Wykluczeni przedsiębiorcy świadczący usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w bieżącym roku | Wykluczeni przedsiębiorcy świadczący usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy w bieżącym i minionym roku
Ograniczenie przychodów do limitu 2 000 000 EUR |
Przeczytaj też: „Jak zgłosić wakacje ZUS?„
Formy opodatkowania – wady i zalety
| Forma opodatkowania | Zalety | Wady |
| Zasady ogólne (skala podatkowa) |
|
|
| Podatek liniowy |
|
|
| Ryczałt ewidencjonowany |
|
|
Przeczytaj też: „Ulga na dziecko – dla kogo, limity, jak odliczyć?„
Ile zajmuje Tobie fakturowanie? W Faktura.pl najszybsi robią to w 30 sekund
Przez pierwszy miesiąc darmowego korzystania z aplikacji zobaczysz, jak jej funkcje uproszczą Ci życie. Oto zalety korzystania z Faktura.pl:
➔ Automatyczne wystawianie faktur cyklicznych
➔ Wysyłka dokumentów z poziomu aplikacji
➔ Program zintegrowany z Krajowym Systemem e-Faktur
➔ Możliwość księgowania swoich kosztów za pomocą kilku kliknięć
➔ Natychmiastowa płatność przy pomocy przycisku „Kliknij, aby opłacić fakturę” umieszczonego na dokumencie
➔ Funkcja magazynu z możliwością zintegrowania z Allegro
Do kiedy można zmienić formę opodatkowania?
To w pełni zrozumiałe, że forma opodatkowania wybrana przy zakładaniu działalności nie musi być optymalnym rozwiązaniem w kolejnych latach prowadzenia biznesu. Na szczęście nie ma potrzeby zamykania działalności i ponownego zakładania biznesu. Wystarczy zmienić formę opodatkowania.
Jak wskazuje ustawa o PIT, formę opodatkowania można zmienić raz w roku. Przedsiębiorca może to zrobić do 20. dnia miesiąca, który następuje po miesiącu z pierwszym przychodem w danym roku podatkowym. Jeżeli 20. dzień miesiąca jest wolny od pracy, za termin graniczny uznaje się kolejny dzień roboczy. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy pierwszy przychód osiągnięto w grudniu. Wówczas formę opodatkowania można zmienić tylko do końca danego roku.
W większości przypadków pierwsze przychody w roku firmy uzyskują w styczniu. W takiej sytuacji czas na zmianę formy opodatkowania upływa 20 lutego.
| Miesiąc, w którym uzyskano pierwszy przychód w roku podatkowym | Termin zmiany opodatkowania |
| Styczeń | Do 20 lutego |
| Luty | Do 20 marca |
| Marzec | Do 20 kwietnia |
| Kwiecień | Do 20 maja |
| Maj | Do 20 czerwca |
| Czerwiec | Do 20 lipca |
| Lipiec | Do 20 sierpnia |
| Sierpień | Do 20 września |
| Wrzesień | Do 20 października |
| Październik | Do 20 listopada |
| Listopad | Do 20 grudnia |
| Grudzień | Do końca grudnia |
Dla uzupełnienia warto dodać, że nieco inaczej wygląda to w przypadku przedsiębiorcy, który dotychczas rozliczał się na zasadach karty podatkowej. Wówczas oświadczenie o wyborze nowej formy opodatkowania podatnik składa do 20 stycznia danego roku podatkowego.
Zmiana formy opodatkowania w dowolnym momencie w roku – sytuacje nadzwyczajne:
W szczególnych przypadkach zmiana formy opodatkowania następuje w dowolnym momencie w roku. To jednak rzadkie sytuacje nadzwyczajne:
- Rozszerzenie bądź zmiana rodzaju prowadzonej działalności przez przedsiębiorców rozliczających się na zasadzie ryczałtu na działalność, która nie może być rozliczana ryczałtem (apteki, kantory, handel częściami samochodowymi, wyroby akcyzowe poza wytwarzaniem prądu z OZE) – rozliczenie części roku na zasadach ryczałtu i pozostałej części na zasadach ogólnych.
- Rozpoczęcie sprzedaży towarów lub świadczenia usług na rzecz obecnego bądź byłego pracodawcy przy podobnych czynnościach wykonywanych w minionym lub bieżącym roku przez przedsiębiorców rozliczających się na zasadzie ryczałtu – rozliczenie części roku na zasadach ryczałtu i pozostałej części na zasadach ogólnych.
- Rozpoczęcie sprzedaży towarów lub świadczenia usług na rzecz obecnego bądź byłego pracodawcy przy podobnych czynnościach wykonywanych w bieżącym roku przez przedsiębiorcę rozliczającym się podatkiem liniowym – rozliczenie całego roku na zasadach ogólnych.
Jak wybrać nową formę opodatkowania?
Zmiany formy opodatkowania można dokonać na dwa sposoby:
- przez Internet i zmianę danych we wpisie CEIDG-1 za pośrednictwem Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub serwisu Biznes.gov.pl;
- osobiście w urzędzie skarbowym, miasta lub gminy.
Oczywiście najłatwiej zrobić to przez Internet. Wystarczy złożyć oświadczenie we „Wniosku o zmianę danych firmy” poprzez serwis Biznes.gov.pl. W elektronicznym kreatorze podatnik wypełnia pole „Oświadczenie o formie opłacania podatku dochodowego” i wskazuje wybraną formę rozliczania. Wybór nowej formy podatkowej oznacza automatyczną rezygnację z poprzedniej.
Następnie trzeba podpisać i wysłać wniosek. Po poprawnym wysłaniu elektronicznego dokumentu, na adres e-mail podany w CEIDG przychodzi potwierdzenie wysłania wniosku. Poza tym Urzędowe Potwierdzenie Odbioru (UPO) trafia też na Konto Przedsiębiorcy (zakładka „Moja Firma”).
Przeczytaj też: „Emerytury będą coraz niższe. Czy dobrowolny ZUS to dobry pomysł?„
Jaką formę opodatkowania wybrać – skala podatkowa, podatek liniowy czy ryczałt?
Oczywiście nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, która forma opodatkowania jest najlepsza. Każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie. Pod uwagę należy wziąć nie tylko przychody i koszty, ale również obciążenia związane z wysokością składki zdrowotnej, ponieważ w każdej formie jest ona wyliczana inaczej. Poszczególne formy opodatkowania różnią się też w obszarze możliwości odliczania ulg podatkowych oraz innych preferencji.
Decyzja musi być przemyślana, a zmiana formy opodatkowania powinna być poprzedzona wyliczeniami. Optymalna forma rozliczania z fiskusem pozwoli firmie zaoszczędzić sporo pieniędzy, jednak błąd może doprowadzić do poważnych strat finansowych.
Przeczytaj też: „Emerytura obywatelska – czy równe emerytury to dobry pomysł?„
Przy braku odpowiedniej wiedzy lub obawach o podjęcie najlepszej decyzji warto skontaktować się ze specjalistą. Pomoc w wyborze najlepszej formy opodatkowania można otrzymać np. w Faktura.pl. Wsparcia przedsiębiorcy udzielają biegli księgowi mogący pochwalić się ekspercką wiedzą, którzy zawsze dbają o najlepszy interes klienta.
Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Poradnik przedsiębiorcy”
