Niestety, wiedza Polaków o systemie emerytalnym wciąż jest niska. Natomiast część społeczeństwa zastanawia się nad tym, jak oszczędzać na emeryturę. Słusznie, ponieważ w przyszłości świadczenia emerytalne będą niskie i za 30-40 lat stopa zastąpienia wynieść może jedynie kilkanaście procent ostatniej pensji. Raczej nie wyobrażasz sobie, że jesteś w stanie przeżyć za 20% swojego wynagrodzenia, dlatego wybierz optymalną dla siebie metodę i zacznij odkładać na emeryturę.
Wysokość emerytur – prognozy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
Kultura oszczędzania nie jest w Polsce dobrze rozwinięta i nawet 40% Polaków nie ma żadnych oszczędności. Tym bardziej trudno sobie wyobrazić, aby większa część społeczeństwa zaczęła odkładać na emeryturę, którą ma otrzymać dopiero za kilkadziesiąt lat. Jednak prognozy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych jasno wskazują, że jest to niezbędne, aby cieszyć się świadczeniem emerytalnym na przyzwoitym poziomie.
Jak wskazuje ZUS, w 2020 roku stopa zstąpienia wynosiła 42,4%. Oznacza to, że pracownik przechodzący na emeryturę mógł liczyć na 42,4% ostatniego wynagrodzenia. W 2060 roku będzie to już tylko 18,7%. Bardziej optymistyczne prognozy stawia Komisja Europejska, ale i ta instytucja wskazuje jedynie na 25%.
Podobne artykuły
Oczywiście do tego czasu wiele może się zmienić. Możliwe scenariusze to m.in.:
- podwyższenie wieku emerytalnego;
- wprowadzenie tzw. emerytury obywatelskiej (niska, ale równa emerytura obywatelska dla każdego, kto osiągnie wiek emerytalny).
Przeczytaj też: „Emerytura obywatelska – czy równe emerytury to dobry pomysł?„
Nie ma też ryzyka, że w przyszłości państwo przestanie wypłacać emerytury, chociaż wcale nie muszą to być świadczenia emerytalne wypłacane przez ZUS. Natomiast wiele wskazuje, że większość otrzyma emeryturę minimalną, ledwo wystarczającą na przeżycie. Teraz wyobraź sobie, że przejście na emeryturę będzie oznaczać utratę z dnia na dzień 80% pensji. Przy tak drastycznym cięciu bez dodatkowych oszczędności nie da się utrzymać przyzwoitej stopy życia.
Kiedy zacząć oszczędzać na emeryturę i ile odkładać?
Nie ma jednej i dokładnej odpowiedzi na pytanie o moment rozpoczęcia oszczędzania na emeryturę i kwot, jakie należy odkładać każdego miesiąca. Najlepiej rozpocząć jak najwcześniej i odkładać od 10 do 20% wynagrodzenia. Procent może być mniejszy, jeżeli przyszły emeryt jest na początku swojej kariery zawodowej i wiek emerytalny osiągnie za 35 czy 40 lat.
Problem stanowi oszacowanie kosztów życia w przyszłości, zwłaszcza w perspektywie kilkudziesięciu lat. Różne mogą być też cele przyszłego emeryta (np. oszczędzanie na rachunki i podstawowe zakupy, realizacja pasji). Przy racjonalnej ocenie należy założyć, że długość życia na emeryturze to ok. 20 lat.
Jak oszczędzać na emeryturę – gotówka
Na emeryturę można oszczędzać w gotówce. Natomiast ta forma oszczędzania ma kilka mankamentów, a jednym z nich jest inflacja. Poniżej wskazuję kilka sposobów na oszczędzanie w gotówce:
- Trzymanie gotówki w domu – zawsze warto mieć przy sobie gotówkę, chociażby na wypadek awarii bankomatów lub oblężenia banków na czas kryzysu. Natomiast nie należy trzymać jej zbyt dużo, ponieważ zachodzi ryzyko utraty oszczędności (np. kradzież, zgubienie, pożar).
- Trzymanie pieniędzy w banku – trzymanie gotówki na procencie to wolniejsze tempo utraty wartości wskutek inflacji. Można wybrać lokatę (należy określić termin zapadalności, a wcześniejsza wypłata oznacza utratę odsetek) lub konto oszczędnościowe (niższy procent, ale stały dostęp do gotówki). Plusem jest zabezpieczenie przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny do równowartości 100 000 zł.
- Waluty obce – za najbezpieczniejsze waluty FIAT uznaje się dolara amerykańskiego, franka szwajcarskiego czy funta szterlinga. Jednak wciąż to pieniądze fiducjarne nieoparte na parytecie złota, które w dłuższej perspektywie czasu tracą na wartości. Waluty obce można przechowywać w domu w formie banknotów lub w banku na koncie walutowym.
Odkładanie na emeryturę w III filarze systemu emerytalnego
Rozsądne może być oszczędzanie w ramach nieobowiązkowego III filaru systemu emerytalnego:
- Pracownicze Plany Emerytalne (PPE) i Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) – programy zapewniające dodatkowe wsparcie finansowe dla emerytów. W PPK z wynagrodzenia pracownika odprowadza się składki przekazywane na specjalny rachunek otwarty w wybranej instytucji (2% wynagrodzenia pracownika + 1,5% od pracodawcy). Dodatkowo to 250 zł na start + 240 zł premii rocznie od państwa. W PPK można oszczędzać do osiągnięcia 60. roku życia. Minusem jest mocne ograniczenie wcześniejszych wypłat. PPE to rozwiązanie dobrowolne prowadzone przez pracodawców dla pracowników. Pracodawca może opłacać składkę w wysokości do 7% wynagrodzenia, a pracownik nie musi się dokładać. W programie można odkładać do 70. roku życia (tylko pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o dzieło).
- Indywidualne Konta Emerytalne (IKE) lub Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) – w IKE środki zgromadzone na koncie są zwolnione z podatku od zysków kapitałowych (pod pewnymi warunkami). W IKZE można odliczyć wpłatę od dochodu w PIT. W rzeczywistości to narzędzia inwestycyjne. IKE i IKZE są zarządzane przez instytucje finansowe. Minusem są corocznie określane limity wpłat. W 2023 roku to 20 805 zł (IKE), 8322 zł (w IKZE dla osób fizycznych) lub 12 483 zł (w IKZE dla działalności gospodarczej). Środki można wypłacić nawet przed osiągnięciem pułapu wieku, ale należy zapłacić podatek (IKE – 55 lub 60 lat, IKZE – 65 lat). W IKZE środki można wypłacić jednorazowo lub robić to regularnie (np. każdego miesiąca).
Jak oszczędzać na emeryturę – pozostałe metody
Inwestowanie na giełdzie lub crowdfunding udziałowy
Na giełdzie można inwestować samodzielnie, aczkolwiek wymaga to pewnej wiedzy. Giełda daje szansę na wysokie zyski, ale inwestowanie wiąże się także z ryzykiem. Inwestować można w akcje spółek, aby zarabiać na wzroście cen akcji lub dywidendach wypłacanych przez spółki dla akcjonariuszy. Brokerzy giełdowi dają także możliwość inwestowania w inne aktywa (np. metale, surowce, waluty, indeksy, kryptowaluty).
Alternatywą jest inwestowanie poprzez fundusze inwestycyjne. Przez fundusz należy rozumieć zespół specjalistów inwestujący pieniądze klientów w różne aktywa (m.in. akcje, obligacje, bony skarbowe, nieruchomości, surowce). W Polsce do wyboru jest kilka tysięcy funduszy inwestycyjnych, a najniższy próg wejścia to zaledwie kilkadziesiąt złotych. Wybór funduszu powinien być przemyślany – na podstawie analizy historycznych zysków i strat oraz opinii fachowców. Istotny jest również poziom akceptowalnego ryzyka (fundusze pieniężne – najmniej ryzykowne, dłużne – bardziej ryzykowne, akcyjne – najbardziej ryzykowne).
Inwestować można też w ramach crowdfundingu udziałowego, a więc w inne biznesy w zamian za udziały w firmie. Również w tym przypadku istnieje ryzyko utraty zainwestowanych środków, ale też możliwość osiągnięcia dużego zysku, jeżeli firma odniesie sukces na rynku. Inwestowanie swoich nadwyżek w takie projekty jest możliwe poprzez serwisy crowdfundingowe.
Obligacje – papiery dłużne skarbowe, komunalne lub korporacyjne
Obligacje skarbowe to papiery dłużne. To jedna z bezpieczniejszych form oszczędzania, zwłaszcza obligacje skarbowe. Wyróżnia się papiery dłużne:
- skarbowe – emitowane przez Ministerstwo Finansów (obligacje Skarbu Państwa);
- komunalne – emitowane przez samorządy;
- korporacyjne – emitowane przez firmy.
Za najbezpieczniejsze uznaje się obligacje emitowane przez Skarb Państwa. Różny jest też termin wykupu (np. obligacje 2-, 3-, 5- czy 10-letnie), a także oprocentowanie. Przy bezpiecznym oszczędzaniu na emeryturę można inwestować w obligacje skarbowe indeksowane inflacją.
Kryptowaluty
Najpopularniejszą walutą cyfrową jest Bitcoin, który został okrzyknięty złotem XXI wieku. Natomiast trudno jednoznacznie stwierdzić, czy w dalekiej przyszłości Bitcoin mocno urośnie, a już dziś jest on bardzo drogi. Oczywiście istnieją inne kryptowaluty cyfrowe, ale duża część z nich nie zapewni zysków, a projekty skończą się porażką. Wydaje się jednak, że zainwestowanie kilku procent nadwyżek w waluty cyfrowe może być rozsądne.
Jak oszczędzać na emeryturę – moje TOP 2 metody odkładania na emeryturę
Na koniec w mojej subiektywnej ocenie dwie najlepsze metody oszczędzania na emeryturę – nieruchomości oraz metale szlachetne:
- Zakup nieruchomości – może to być dom, mieszkanie, lokal użytkowy czy działka. Zakupioną nieruchomość można spieniężyć, a pozyskane środki przeznaczyć jako dodatek do świadczenia emerytalnego. Jeżeli to nieruchomość mieszkalna czy komercyjna, regularne, miesięczne profity czerpać można z wynajmu. Minusem oszczędzania na emeryturę w tej formie jest wysoki koszt wejścia, ponieważ zakup nieruchomości to wydatek rzędu kilkuset tysięcy złotych. Alternatywą może być zakup na kredyt i wynajem, kiedy wysokość czynszu lokatorskiego jest zbliżona do wysokości raty kredytowej. Inwestowanie w nieruchomości dla wyższej emerytury mogłoby być dobrym rozwiązaniem również dla przedsiębiorców, jeżeli zostaliby oni zwolnieni z obowiązkowego ZUS-u. W takiej sytuacji środki zaoszczędzone na składkę mogliby przeznaczyć na ratę kredytową.
- Metale szlachetne – jedna z najpewniejszych inwestycji, która nie wymaga dużych nakładów finansowych. W zasadzie jest to przechowanie wartości pieniądza. Inwestować można w monety lub sztabki, zwłaszcza złote i srebrne. Największym problemem jest kwestia przechowywania fizycznego metalu (np. w sejfie w domu, w skrytce).
Przeczytaj też: „Emerytury będą coraz niższe. Czy dobrowolny ZUS to dobry pomysł?„
Jak widzisz, jest wiele metod i sposobów oszczędzania na emeryturę. Oczywiście to tylko kilka z nich, natomiast najważniejsza jest świadomość, że odkładanie na emeryturę jest konieczne, aby świadczenie nie było minimalne i ledwo wystarczało na skromne przeżycie. Najlepiej robić to regularnie i zacząć oszczędzać jak najwcześniej.
Osobiście uważam, że najlepsza forma to metale szlachetne, szczególnie że w srebro i złoto inwestować można kwoty rzędu kilkuset złotych. Dobrym pomysłem są też programy oszczędnościowe w ramach III filaru systemu emerytalnego, aczkolwiek przykład Otwartych Funduszy Emerytalnych pokazuje, że zaufanie do państwowych rozwiązań jest mocno ograniczone.
Podobał Ci się ten artykuł? Sprawdź inne w naszym cyklu „Zadbaj o swój portfel”
Artykuł nie jest poradą inwestycjną
