Była celebrytką zanim to było modne. Na czym polegał fenomen Księżnej Diany i co po sobie zostawiła?

Mimo że Księżna Diana zmarła dwadzieścia sześć lat temu, to jej legenda jest wiecznie żywa. Jej wizerunek od lat inspiruje projektantów modowych, reżyserów i zwykłych ludzi, którzy widzą w jej historii opowieść rodem z bajek Disneya. Dynamiczne i obficie relacjonowane życie publiczne Diany przygotowało opinię publiczną na całym świecie na współczesną erę celebrytów, bowiem Diana jako pierwsza wykorzystała zainteresowanie rodziną królewską ze sprytem i rozmachem charakterystycznym dla Hollywood. W tym artykule przyjrzymy się spuściźnie tej niezwykłej postaci w historii brytyjskiej monarchii.

Majątek Księżnej Diany

Chociaż początkowo wizerunek Diany w mediach kreowano na kopciuszka, a jej związek z Karolem okrzyknięto mezaliansem, to nie miało to za wiele wspólnego z rzeczywistością. Diana Spencer nie była prostą dziewczyną z sąsiedztwa. Pochodziła z zamożnej rodziny arystokratycznej. Jej ojciec, John Spencer, był 8. hrabią Spencer, a jej rodzina posiadała znaczną ziemię i posiadłości w Anglii. Niemniej jednak jej majątek osobisty nie był tak pokaźny jak majątek rodziny królewskiej.

Po ślubie z księciem Karolem w 1981 roku Diana stała się członkinią brytyjskiej rodziny królewskiej i zyskała dostęp do bogactwa i zasobów związanych z królewskim domem. Chociaż szczegóły jej majątku osobistego nie zostały oficjalnie ujawnione, to wiadomo, że miała ona dostęp do szeregu zasobów, w tym do królewskich rezydencji, personelu i pokaźnego dodatku na ubrania.

W ugodzie rozwodowej, która nastąpiła po jej separacji z księciem Karolem w 1992 roku, Diana otrzymała zryczałtowaną kwotę 17 milionów funtów (równowartość 34 milionów funtów w 2021 roku), a także 400 000 funtów rocznie do końca życia. Oprócz tego zachowała prawo do korzystania z Pałacu Kensington i tytuł „księżnej Walii”.

Jednak prawdziwe bogactwo Diany nie było materialne. Diana fascynowała Brytyjczyków swoją otwartością i prostotą, stała się światową ikoną mody i była zaangażowana w różne działania filantropijne, a jej wpływ i popularność wykraczały również poza kwestie finansowe.

Kariera Księżnej Diany

Księżna Diana nie robiła kariery w tradycyjnym sensie i nie wydawało się, żeby miała takie aspiracje nawet przed poznaniem przyszłego króla Wielkiej Brytanii. Z uwagi na swoje pochodzenie nie narzekała na finanse, dlatego po studiach mieszkała w apartamencie, który otrzymała z okazji osiemnastych urodzin i wykonywała jedynie dorywcze prace, takie jak opieka nad dzieckiem przyjaciół rodziny, praca hostessy, czy pomoc w sprzątaniu domu swojej siostry. Po ślubie z księciem Karolem stała się twarzą brytyjskiej rodziny królewskiej i pełniła oficjalne funkcje, a zatem uczęszczała na wydarzenia i angażowała się w działalność charytatywną.

I to właśnie w tym upatrzyła sobie swoją misję. Uwielbiała bywać na salonach i skupiać na sobie wzrok zarówno zwykłych obywateli, jak i tych z wyższych sfer. Była równie znana ze swojego zaangażowania w szeroki zakres działań charytatywnych i humanitarnych. Wykorzystała swoją pozycję i rozpoznawalność, aby szerzyć świadomość i pozyskiwać fundusze na takie cele,  jak walka z kryzysem bezdomności, szerzenie świadomości na temat AIDS, trądu i nowotworów, czy usuwanie min lądowych. Jej działalność filantropijna była powszechnie uznawana i doceniana, a ona sama była często chwalona za współczucie i zaangażowanie w pomoc potrzebującym.

Poza działalnością charytatywną Diana była również ważną postacią w świecie mody i mediów. Jej styl i wybory modowe były uważnie śledzone i podziwiane przez wielu, dzięki czemu zyskała status globalnej ikony mody. Pojawiła się na okładkach wielu magazynów i była często fotografowana podczas różnych wydarzeń publicznych. Należy zauważyć, że chociaż Diana nie miała konwencjonalnej kariery, jej wpływ i oddziaływanie przewyższały tradycyjne granice królewskiej roli.

Skandale Księżnej Diany

Diana w odróżnieniu od reszty członków rodziny królewskiej lubiła rozgłos i chętnie dzieliła się swoimi przemyśleniami, ale mediom wciąż było jej mało. Od początku związku z Karolem Diana była pod ostrzałem paparazzich, co doprowadziło do kilku głośnych skandali z jej udziałem.

W listopadzie 1980 roku w Sunday Mirror opublikowano artykuł, którego autor utrzymywał, że Karol dwukrotnie skorzystał z królewskiego pociągu na potajemne miłosne schadzki z Dianą, co skłoniło władze królewskie do wydania oświadczenia. Chociaż rodzina królewska domagała się zdementowania tej informacji, to redaktorzy gazety upierali się, że kobietą wsiadającą do pociągu była Diana i odmówili przeprosin. Już dwa lata później, w lutym 1982 roku do mediów wyciekły zdjęcia ciężarnej Diany w bikini podczas wakacji, co królowa Elżbieta dość melodramatycznie nazwała „najczarniejszym dniem w historii brytyjskiego dziennikarstwa”.

W 1993 roku w Mirror Group Newspapers (MGN) opublikowano fotografie Diany wykonane przez właściciela siłowni Bryce’a Taylora, które przedstawiały ją ćwiczącą w siłowni LA Fitness w trykocie i spodenkach kolarskich. W odpowiedzi na tę publikację prawnicy Diany natychmiast złożyli zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, w którym domagali się „stałego zakazu sprzedaży i publikacji zdjęć” na całym świecie.  Mimo to niektóre gazety poza Wielką Brytanią opublikowały zdjęcia.  Sąd zakazał MGN, dalszej publikacji, ale MGN opublikowało przeprosiny dopiero po tym, jak spotkało się z ogromną falą krytyki ze strony opinii publicznej i przekazało Dianie 1 milion funtów jako zapłatę za jej koszty prawne, jednocześnie ofiarowując 200 000 funtów na jej cele charytatywne. Marka LA Fitness wydała własne przeprosiny w czerwcu 1994 roku, a w lutym 1995 przeprosił także Taylor i przekazał 300 000 funtów, które zarobił na sprzedaży zdjęć w ramach ugody pozasądowej na tydzień przed rozpoczęciem sprawy.

Nie był to jednak koniec ekscesów. Kolejne sensacyjne fotografie Diany wypłynęły w 1994 roku. Wówczas zdjęcia Diany opalającej się topless w hotelu Costa del Sol zostały wystawione na sprzedaż przez hiszpańską agencję fotograficzną za cenę 1 miliona funtów. W 1996 r. zestaw zdjęć Diany opalającej się topless pojawił się w Mirror, a w 1996 r. Stuart Higgins z The Sun napisał na pierwszej stronie historię o intymnym filmie, na którym Diana miała rzekomo występować z Jamesem Hewittem.

Jak widać, już same skandale powodowały, że pieniądze szły szerokim strumieniem. Prawnicy na usługach Rodziny Królewskiej mieli ręce pełne roboty – wszystko za sprawą brytyjskich dziennikarzy, którzy do dzisiaj znani są z głośnych tytułów i kontrowersyjnych zdjęć. Jednak to osoba Księżnej Diany, jako pierwsza, tak bardzo zainteresowała żurnalistów znad Sekwany, którzy z kolei byli napędzani przez czytelników żądnych sensacji. Dziś – w dobie Pudelków i innych tego typu portali – takie artykuły to norma, ale w tamtych czasach to było coś nowego. Można śmiało stwierdzić, że Księżna Diana przecierała szlaki współczesnym celebrytom w tym zakresie. Dlaczego akurat ona? Aby poznać odpowiedź na to pytanie, należy zrozumieć jej fenomen.

Na czym polegał fenomen Diany?

Fenomen Diany sprowadza się do bezprecedensowej i ogromnej popularności, fascynacji i wpływu kulturowego, które towarzyszyły księżnej Dianie od czasów, gdy była członkiem brytyjskiej rodziny królewskiej. Do fenomenu Diany przyczyniło się kilka kluczowych czynników.

Otwartość

Diana, jako jedna z nielicznych członków rodziny królewskiej chętnie dawała wywiady i obcowała z mediami. Jej strategia polegała na przełamywaniu barier sławy szczerą, intymną atmosferą, a następnie wycofywaniu się do wystudiowanej prywatności. Ta zabawa w kotka i myszkę okazała się strzałem w dziesiątkę, ponieważ Dianie przez wiele lat udało się utrzymać zainteresowanie mediów.

Praca charytatywna

Diana aktywnie angażowała się w działalność charytatywną i humanitarną, co odróżniało ją od innych członków rodziny królewskiej, którzy traktowali te działania jedynie jako sposób na poprawę wizerunku. Co więcej, Diana zwracała uwagę na kwestie, które często były uważane za tabu lub ignorowane przez media głównego nurtu, takie jak AIDS, bezdomność i usuwanie min lądowych. Jej empatia i współczucie przemawiały do ludzi, a ona wykorzystała swoją rolę, by wywrzeć pozytywny wpływ na otaczający ją świat.

Odwaga

Diana otwarcie mówiła o swoich zmaganiach w życiu osobistym. Wypowiadała się na trudne tematy, począwszy od kłopotów małżeńskich, aż po trudności związane ze zdrowiem psychicznym, co było bezprecedensową postawą wśród celebrytów tamtych czasów. Księżna nie kryła się z tym, że cierpiała na depresję i bulimię, które doprowadziły ją do epizodów samookaleczenia i nie próbowała robić z siebie ideału. To właśnie gotowość do publicznego omawiania tych tematów sprawiła, że stała się wiarygodna i pomogła przełamać otaczające ją stereotypy. Ta bezbronność wzbudziła współczucie i wsparcie ze strony ludzi, którzy podziwiali jej odwagę, oraz tych, którzy się z nią utożsamiali.

Moda

Diana nie była uważana za wybitną piękność, ale nikt nie odmawiał jej wyczucia stylu. Wybory modowe Diany zostały zauważone przez media i podchwycone przez rzesze naśladowniczek.  Jej garderoba, fryzury i biżuteria były bacznie obserwowane i adaptowane przez ludzi na całym świecie. Była uważana za trendsetterkę, a jej kreacje wywarły ogromny wpływ na ówczesne trendy w modzie. Sukienki Diany stały się symbolem, bo odzwierciedlały jej dyskretny, ale elegancki styl – Diana pokazała, że prostota może być równie efektowna, jak wyszukane projekty.

Relacje na żywo

Życie Diany było szeroko relacjonowane przez media, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i na arenie międzynarodowej. Ta ciągła uwaga mediów, choć czasami uciążliwa, również przyczyniła się do jej kultowego statusu. Każdy jej ruch, od wystąpień publicznych po życie osobiste, był szczegółowo analizowany i omawiany na stronach tabloidów.

Królewskie małżeństwo i rozwód

Małżeństwo Diany z księciem Karolem i ich późniejszy rozwód były pożywką dla mediów. Ich związek wraz z rewelacjami na temat zdrad i konfliktów były powszechnie omawiane przez opinię publiczną, co sprawiło, że Diana zyskała status zdradzonej żony i męczennicy, a co za tym idzie, przysporzyło jej jeszcze więcej sympatii wśród Brytyjczyków.

Tragiczna śmierć

Przedwczesna śmierć Diany w wypadku samochodowym w 1997 roku jeszcze bardziej zintensyfikowała jej globalny status. Jej śmierć w stosunkowo młodym wieku wywołała żal i żałobę wśród ludzi na całym świecie. Jej pogrzeb był oglądany przez miliony i stał się decydującym składnikiem jej spuścizny – szczególnie po rozpowszechnieniu się teorii spiskowych na ten temat.

Zasadniczo fenomen Diany sprowadzał się do jej niedoskonałego i wieloaspektowego wizerunku w mediach. Tożsamość Diany była pełna sprzeczności. Była jednocześnie symbolem monarchii i nowoczesności. Luksusu i prostoty. Wrażliwości i humoru. Diana nie była idealna i miała odwagę to pokazać, przez co ludzie utożsamiali się z nią i jej problemami, a jej wpływ na kulturę popularną, społeczeństwo i rodzinę królewską jest widoczny nawet po latach od jej śmierci.

Spuścizna Księżnej Diany

Fascynacja postacią Księżnej Diany nie zakończyła się w chwili jej śmierci. Wręcz przeciwnie. To tragiczne wydarzenie przyczyniło się do tego, że z byłej żony Karola stała się idolką ludzi z całego świata. Ten rozgłos sprawił, że co kilka lat na aukcjach pojawiają się jej przedmioty osobiste. W marcu 2013 roku dziesięć sukienek Diany, w tym granatowa aksamitna suknia, którą nosiła na państwowej kolacji w Białym Domu w 1985 roku, kiedy tańczyła z Johnem Travoltą (znana jako sukienka Travolty), sprzedano na aukcji w Londynie za ponad 800 000 funtów.

W styczniu 2017 roku seria listów, które Diana i inni członkowie rodziny królewskiej napisali do stewarda Pałacu Buckingham, została sprzedana jako część kolekcji zatytułowanej „prywatne listy wymienione między zaufanym kamerdynerem a rodziną królewską”. Sześć listów napisanych przez Dianę zawierało informacje o codziennym życiu jej młodych synów i kosztowało 15 100 funtów. Kolejna kolekcja 40 listów napisanych przez Dianę w latach 1990-1997 została sprzedana za 67 900 funtów na aukcji w 2021 roku, a w 2023  dwóch przyjaciół Diany wystawiło na aukcję 32 bardzo osobiste listy i kartki napisane przez nią podczas rozwodu, zapowiadając, że dochód ze sprzedaży zostanie przekazany organizacjom charytatywnym związanym z nimi lub Dianą.

W 2019 roku z okazji 22. rocznicy śmierci Diany uruchomiono Wirtualne Muzeum Księżnej Diany 3D, obsługiwane przez Princess & the Platypus Foundation. Ekspozycja składała się z ponad 1000 przedmiotów Diany, które zostały sfotografowane i zdigitalizowane przy użyciu technik wirtualnej rzeczywistości.

Odzież i biżuteria noszona przez księżną Dianę osiągają niebotyczne ceny na aukcjach. Jakiś czas temu Kim Kardashian kupiła wisiorek z krzyżem, który Diana nosiła na imprezie charytatywnej za prawie 200 000 dolarów na aukcji Sotheby’s. W zeszłym roku sukienka noszona przez Dianę podczas podróży do Bahrajnu w 1986 roku została sprzedana za prawie 200 000 dolarów na aukcji po tym, jak podobno została odkryta w sklepie z używaną odzieżą w Anglii, a inna z najsłynniejszych sukni Diany, tak zwana suknia zemsty, którą miała na sobie w dniu, w którym jej mąż, obecnie król Karol III, przyznał się na antenie do zdrady, została sprzedana za 74 000 dolarów na aukcji w 1997 roku. Kupił ją szkocki biznesmen Graeme Mackenzie, który od tamtej pory rzadko wystawiał ją na widok publiczny.

Księżna Diana – przykład umiejętnego wykorzystania sławy do szczytnych celów

Z perspektywy czasu trudno wytypować bardziej skuteczną celebrytkę z drugiej połowy XX wieku. Diana doskonale rozumiała mechanizmy rządzące mediami i wykorzystała swój talent do snucia opowieści, aby stworzyć atrakcyjny i popularny reportaż medialny ze swoich wzlotów i upadków.

Jej wyjątkowość polegała na tym, że Diana nie miała nic do sprzedania poza samą sobą. Rozgłos nie był dla niej źródłem utrzymania, dlatego w odróżnieniu od współczesnych celebrytów nie wymagała od swojej publiczności, aby zapłacili jej za wstęp za kulisy własnego życia. Nie sprzedawała swojej prywatności za bilety na swój koncert, wyświetlenia, czy kupno ubrań sygnowanych jej imieniem. Diana pozwalała swojej publiczności poczuć się częścią jej życia zupełnie za darmo i dała zrozumieć Brytyjczykom, że arystokracja nie różni się nadto od zwykłych ludzi i właśnie za zburzenie tej iluzji pokochały ją miliony.

Jak wspominaliśmy Diana miała wpływ na popkulturę do dzisiaj. Dowodem tego jest m.in. film „Diana”, który można nazwać portretem największej celebrytki lat 90. To dzieło można obejrzeć na platformie Player.pl

Fot. BBC