Zaczyna się niewinnie… a kończy w spirali długów. Kup teraz, płać później – rewolucja czy pułapka?

W dobie konsumpcjonizmu sprzedawcy prześcigają się w rozwiązaniach, które pomagają zwabić i przekonać klientów. Jedną z takich usług są zakupy z odroczoną płatnością. To wygodna forma finansowania pozwalająca wykonać zakupy i zapłacić za produkt w późniejszym terminie, najczęściej w ciągu 30 dni. Nic dziwnego, że z odroczonych płatności korzysta coraz więcej konsumentów w Polsce. Jednak jak niemal każde rozwiązanie, również odroczone płatności mają dość długą listę wad. Dlatego konsument zdecydowany na tę formę płatności musi znać zagrożenia, jakie niesie system BNPL.

Czym są zakupy z odroczoną płatnością?

Zakupy z odroczoną płatnością są określane także jako „Buy Now, Pay Later”, „BNPL” czy „kup teraz, zapłać później”. Niezależnie od terminu system działa w ten sam sposób – pozwala zrobić zakupy bez konieczności natychmiastowej zapłaty. Rozwiązanie, w którym możesz otrzymać towar bez natychmiastowego obciążenia rachunku bankowego, niewątpliwie jest kuszące. Szczególnie że często nie musisz z tego tytułu ponosić dodatkowych kosztów.

To wygodny system, który pozwala zrealizować zakup w momencie, kiedy konsument nie ma akurat wystarczających środków. Natomiast sam okres karencji jest wystarczająco długi, żeby zebrać i uregulować należność, przynajmniej dla rozsądnych, odpowiedzialnych konsumentów. Jednak nie zawsze odroczenie płatności jest stosowane przy aktualnym braku wystarczających środków na koncie. System stosuje się również w przypadku zakupów nieobarczonych ryzykiem finansowym, zwłaszcza jako forma przymierzenia bądź sprawdzenia produktu.

Ze względu na popularność rozwiązania zakupy z odroczoną płatnością oferuje wiele sklepów internetowych i platform sprzedażowych. Różne analizy wskazują, że z odroczonych płatności korzysta już 7 na 10 klientów e-sklepów. Coraz częściej płatności odroczone można spotkać także w sklepach stacjonarnych.

---

---

Jak działają odroczone płatności?

Mechanizm odroczonych płatności jest stosunkowo prosty. Schemat tej formy uiszczenia opłaty za towar można sprowadzić do trzech etapów:

1. Konsument kupuje produkt w sklepie online i wybiera opcję odroczonej płatności.
2. Dostawca usługi BNPL pokrywa koszt zakupu, a klient może natychmiast otrzymać produkt.
3. W określonym czasie (zwykle 30 dni) konsument musi uregulować należność w formie jednorazowej wpłaty lub rozłożenia kwoty na raty.

Ze względu na rosnącą popularność usługi finansowej, na rynku jest coraz więcej fintechów oferujących odroczone płatności (m.in. PayU, Dotpay, Twisto, Przelewy24, PayPo, Allegro Pay, Klarna czy BLIK Płacę Później). Poszczególni operatorzy mogą mieć inne warunki, natomiast zasadniczo wygląda to podobnie. Najczęściej całość jest sprowadzona do minimum formalności, bez długiej i żmudnej weryfikacji konsumenta. Dług należy spłacić zwykle w okresie 30 dni. Przy wyższych kosztach dostawcy usługi BNPL oferują również płatności ratalne. W ten sposób można rozłożyć koszt zakupu na kilka miesięcznych rat.

Przeczytaj też: „Twój bank Ci tego nie powie – sposób na obniżenie rat kredytu hipotecznego„

Odroczone płatności jako kredyt konsumencki

Odroczone płatności zwykle mają charakter kredytu konsumenckiego. W usłudze w takiej formie firmy mają obowiązek raportowania transakcji do Biura Informacji Kredytowej (BIK). Informacje do tej instytucji o transakcjach przekazują między innymi PayPo, Twisto, czy BLIK Płacę Później. Oznacza to, że nieuregulowanie długu lub znaczące opóźnienie w spłacie wpłynie negatywnie na zdolność kredytową.

Ustawie o kredycie konsumenckim podlega większość dostawców oferujących usługę odroczonej płatności. Jednym z niewielu wyjątków jest Klarna. Ta szwedzka firma z branży fintech nie oferuje kredytów konsumenckich, ale metody płatnicze. W tym przypadku transakcje nie są raportowane do Biura Informacji Kredytowej.

Zalety i wady płatności odroczonych

Zalety płatności odroczonych	Wady płatności odroczonych
Możliwość zakupu towaru lub usługi bez natychmiastowego angażowania środków	Ryzyko wpadnięcia w spiralę zadłużenia
Większa elastyczność budżetowa	Możliwe odsetki (przy opóźnieniach w spłacie)
Rozłożenie wydatków w czasie	Konieczność podawania danych osobowych (niezbędne do weryfikacji)
Szansa na skorzystanie z rabatów i promocji	Możliwy negatywny wpływ na zdolność kredytową (przy problemach ze spłatą)
Minimum formalności
Brak dodatkowych kosztów (tylko przy spłacie w terminie)

Przeczytaj też: „Inwestowanie w waluty – jak handlować walutami?„

Jak odroczone płatności wpływają na historię kredytową?

Jeżeli chcesz skorzystać z systemu płatności odroczonych, miej na uwadze, że mają one wpływ na historię kredytową. W związku z tym, że to forma finansowania zwykle traktowana jako kredyt, informacja ta trafia do Biura Informacji Kredytowej. Oznacza to, że przy ewentualnym ubieganiu się o kredyt kredytodawca będzie mieć wgląd w te dane. Natomiast nie jest prawdą, że korzystanie z odroczonych płatności ma wyłącznie negatywny wpływ na zdolność kredytową. Wiele zależy od tego, czy spłacasz dług w terminie:

• Negatywny wpływ na zdolność kredytową – w sytuacji, kiedy nie spłacasz swoich zakupów w terminie. Nie tylko narażasz się wówczas na dodatkowe opłaty i odsetki. Jeżeli zaległości przekroczą 60 dni, trafisz do Rejestru Dłużników BIG InfoMonitor. To natomiast obniża zdolność kredytową i znacząco utrudnia uzyskanie finansowania.
• Pozytywny wpływ na zdolność kredytową – w sytuacji, kiedy spłacasz zobowiązanie w terminie. Dla instytucji finansowej, na przykład banku, jest to znak, że jesteś wiarygodnym kredytobiorcą. Spłata należności na czas podnosi scoring i zwiększa zdolność kredytową.

Pamiętaj, że już sama decyzja o korzystaniu z płatności odroczonych wpływa na zdolność kredytową. Zasada jest prosta: im wyższe obciążenia, tym w domowym budżecie pozostaje mniej środków, a więc spada zdolność kredytobiorcy.

Przeczytaj też: „Czy jest sens kupować srebrne monety? Niekorzystna zmiana – wprowadzenie pełnego VAT-u„

Korzystanie z odroczonych płatności – jakich błędów unikać?

Korzystanie z płatności BNPL jest bardzo wygodne. Jednak jest to miecz obusieczny. Niewłaściwe korzystanie z rozwiązania może doprowadzić do spirali zadłużenia. Dzieje się tak, kiedy użytkownik nie jest w stanie wywiązywać się ze swoich zobowiązań, czego konsekwencją są kolejne zaciągane długi na spłatę poprzednich kredytów i pożyczek.

Niestety, coraz szersze grono konsumentów nie korzysta rozważnie z systemu odroczonych płatności. Dlatego warto znać najczęściej popełniane błędy przy systemie płatności „Buy Now, Pay Later”:

• Zakupy ponad możliwości – pamiętaj, że odroczone płatności to pożyczka, którą musisz spłacić. Dlatego zastanów się, czy możesz sobie pozwolić na taki zakup i będziesz mieć w budżecie środki na zwrot należnej kwoty w terminie.
• Nieterminowe spłaty – żeby nie narażać się na konsekwencje, musisz dokonać zwrotu środków w terminie. Pomoże ustawienie przypomnienia w kalendarzu.
• Brak zapoznania się z warunkami umowy – czytanie regulaminów i umów nie należy do przyjemnych, natomiast pominięcie tego etapu może skutkować naliczeniem dodatkowych, niespodziewanych kosztów. Zawsze trzeba zapoznać się z umową, zwłaszcza wysokością rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania (RRSO) i opłat za brak spłaty w terminie.
• Korzystanie z niesprawdzonych partnerów – dostawca usług powinien być podmiotem finansowym działającym w zgodzie z przepisami prawa. Partner musi zapewniać wysoki poziom bezpieczeństwa usług. Żaden legalny podmiot oferujący usługę odroczonych płatności nigdy nie prosi o dane kart płatniczych czy rachunków bankowych.

Problem z nieodpowiedzialnym korzystaniem z płatności odroczonych wśród polskich konsumentów zauważył również Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK). Dlatego powstała kampania „Sprawdź, czy Cię stać!”, ostrzegająca przed konsekwencjami nieodpowiedzialnego korzystania z zakupów z odroczoną płatnością.

 

Jak bezpiecznie korzystać z płatności BNPL?

System płatności odroczonych może przynosić liczne korzyści. Natomiast powinien to być tylko wygodny dodatek. Jeżeli więc chcesz w sposób odpowiedzialny korzystać z tego rozwiązania, pamiętaj o poniższych zasadach:

1. Nie kupuj towarów, na które Cię nie stać.
2. Spłacaj pożyczki w terminie.
3. Czytaj warunki umowy określające oprocentowanie i opłaty.
4. Korzystaj ze sprawdzonych i legalnych partnerów BNPL.

Równocześnie możesz zrobić krok w kierunku ograniczenia zakupów w sieci. Pamiętaj, że żyjemy w dobie totalnego konsumpcjonizmu. Zakupy online sprawiły, że niemal dowolne towary i produkty są na wyciągnięcie ręki. Wystarczy telefon i dostęp do Internetu.

Dlatego warto usunąć lub przynajmniej ograniczyć aplikacje zakupowe. Szczególnie jeżeli masz problem z zakupoholizmem charakteryzującym się obsesyjnym kupowaniem rzeczy, które w praktyce są zbędne. Zakupy na kredyt, a więc również przez odroczone płatności, mogą wówczas doprowadzić do problemów finansowych i spirali zadłużenia.

Podsumowując, BNPL jest innowacyjną metodą płatności wymagającą odpowiedzialności. Rozwiązanie może być przydatne i korzystne, ale równocześnie doprowadzić do wpadnięcia w finansową pułapkę. Płatności odroczone są rozwiązaniem krótkoterminowym, dlatego nie mogą być substytutem stabilności finansowej i sposobem na radzenie sobie z brakiem oszczędności. Wręcz przeciwnie – planując kolejne zakupy z systemem odroczonych płatności, za każdym razem musisz kontrolować swoje wydatki.

W rzeczywistości jest to bowiem kredyt, który należy spłacić w terminie podanym w umowie, zwykle w ciągu 30 dni. Brak uiszczenia należności może przynieść przykre i poważne konsekwencje, w tym utratę zdolności kredytowej i zgłoszenie do rejestru dłużników.

Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Poradnik przedsiębiorcy”