Przez tzw. blackout należy rozumieć całkowitą lub częściową przerwę w dostawie prądu na dużym obszarze, która może potrwać nawet kilka dni. Świeżym przykładem z kwietnia 2025 roku były braki w dostawach energii w Hiszpanii i Portugalii, spowodowane zwłaszcza nadprodukcją prądu z fotowoltaiki przy niewystarczającej ilości magazynów energii. Skoro udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) stale rośnie, blackouty mogą być coraz częstsze. Dlatego warto wiedzieć, jak przygotować się na dłuższe przerwy w dostawie energii. O ile w przypadku zwykłych obywateli odpowiedź jest stosunkowo prosta, o tyle z punktu widzenia przedsiębiorstw nie jest to już takie oczywiste.
Czym jest blackout?
Mało kto wyobraża sobie dziś sytuację, kiedy nagle prąd zostaje odcięty na kilka godzin lub dni. Idąc dalej, większość nie zdaje sobie sprawy z tego, jakie konsekwencje niesie blackout, a nie są to jedynie niedziałające urządzenia w domu czy firmie. Blackout oznacza całkowitą przerwę w dostawie energii elektrycznej, która nie jest do przewidzenia, a czego konsekwencją są poważne zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa ludzi.
Przyczyny blackoutów mogą być bardzo różne, a często jest to wynik kilku okoliczności. Najczęściej jest to spowodowane awarią techniczną w elektrowniach lub uszkodzeniem linii przesyłowych czy stacji transformatorowych, czemu może sprzyjać starzejąca się infrastruktura. Winna może być też sieć przeciążona wskutek nadmiernego zapotrzebowanie na energię, zwłaszcza w okresach ekstremalnych temperatur. Inne możliwe przyczyny blackoutu to ekstremalne zjawiska pogodowe, błędy ludzkie czy czynniki zewnętrzne (np. problem z dostawami paliw czy konflikty zbrojne).
Podobne artykuły
Czy Ty też nie znosisz czekać na przelew od kontrahentów?
Termin płatności na fakturze może wynieść nawet kilkadziesiąt dni, a pieniądze są potrzebne tu i teraz. Nie czekaj z założonymi rękami, skorzystaj z eFaktor i wymień faktury na gotówkę.
➔ Zaliczka do 100%
➔ Pieniądze z faktury w 24 godziny na koncie
➔ Finansowanie do 15 000 000 zł
Jakie konsekwencja niesie blackout?
Pierwszą konsekwencją blackoutu jest dyskomfort codziennego życia. Przerwy w dostępie do prądu oznaczają, że większość urządzeń przestaje działać, dlatego problematyczne jest przechowywanie i przygotowywanie posiłków. Nie ma oświetlenia, a często także ciepła, w tym ciepłej wody. Pojawiają się również problemy z komunikacją telefoniczną oraz Internetem. Wprawdzie telefony komórkowe mogą działać, ale tylko w częściowym zakresie. Nie da się też zatankować na stacji paliw i zrobić zakupów, przynajmniej jeżeli nie masz gotówki i chcesz zapłacić kartą.
Co ważniejsze z punktu widzenia całego państwa czy regionu, blackout niesie w sobie także poważne konsekwencje obejmujące gospodarkę i bezpieczeństwo. W ograniczonym zakresie pracują szpitale, blackout utrudnia także działanie służb. Chaos obejmuje również szeroko pojęty transport. Nie tylko nie działa sygnalizacja świetlna, przez co tworzą się korki, a w panice dochodzi do większej liczby wypadków. Nie działa także metro, a tramwaje i pociągi zostają zatrzymane. Następuje też całkowity paraliż powietrzny. Jak łatwo się domyślić, ogromne straty ponosi cała gospodarka.
Przeczytaj też: „Prezes InPostu jak Elon Musk? Czy polskim firmom w końcu będzie łatwiej?„
Ostatnie blackouty w Europie
W ostatnich latach nagłe i duże przerwy w dostawie energii elektrycznej w Europie miały miejsce przynajmniej kilkukrotnie:
- Hiszpania – w kwietniu 2025 roku blackout dotknął Hiszpanię, Portugalię oraz część południowo-zachodniej Francji, pozbawiając prądu dziesiątki milionów ludzi. Przyczyną problemu była duża nadprodukcja energii elektrycznej z OZE, czego nie wytrzymały przestarzałe i nieelastyczne sieci energetyczne. Pełna stabilizacja systemu zajęła kilka dni.
- Wielka Brytania – w sierpniu 2019 roku, w wyniku usterki sieci spowodowanej uderzeniem pioruna i wyłączeniem dwóch elektrowni, ponad pół miliona odbiorców w Anglii i Walii zostało odciętych od prądu. Mimo że stabilność sieci przywrócono po kilkudziesięciu minutach, blackout przypadł na popołudniowy szczyt, a więc konsekwencją były poważne zakłócenia komunikacyjne.
- Turcja – w marcu 2015 roku blackout objął aż 49 z 81 tureckich prowincji. Przerwy w dostawie prądu były spowodowane kaskadowym zanikiem częstotliwości w systemie po przeciążeniu linii przesyłowej, a w konsekwencji odłączeniem od systemu europejskiego i załamaniem sieci.
- Holandia – w marcu 2015 roku blackout przytrafił się także północnej Holandii, odcinając od energii blisko milion gospodarstw. Przyczyną była awaria w stacji przesyłowej, a całkowite przywrócenie systemu trwało kilka godzin.
Blackouty miały miejsce także w Polsce, chociażby w 2008 roku w Szczecinie, kiedy uszkodzono dwie linie doprowadzające prąd do stolicy województwa zachodniopomorskiego. W kilku innych sytuacjach było tego bardzo blisko. Mogło do tego dojść między innymi w czerwcu 2020 roku, kiedy wskutek awarii w elektrowniach z systemu wypadły 4 gigawaty (GW) mocy. Natomiast w grudniu 2021 roku Polskie Sieci Elektroenergetyczne musiały prosić o pomoc interwencyjną operatorów z Niemiec, Szwecji, Litwy, Ukrainy i Słowacji ze względu na niedostateczną ilość mocy dla zaspokojenia potrzeb obywateli.
Przeczytaj też: „Mamy droższy prąd, niż w Niemczech – 60 proc firm wskazuje podwyżki cen prądu jako główne zagrożenie dla biznesu„
Jak przygotować się na blackout?
Jeżeli przydarzy się dłuższa przerwa w dostawie energii, przede wszystkim nie należy panikować. Z pewnością jest to sytuacja dość problematyczna, dlatego przynajmniej w podstawowym zakresie warto być przygotowanym na blackout. Szczególnie że nie wymaga to specjalnych działań. Wartością dodaną w trakcie blackoutu jest oczywiście agregat prądotwórczy. Jednak ważniejsze, żeby przygotować podstawowy niezbędnik (m.in. powerbank, latarki z zapasem baterii, świece z zapałkami lub zapalniczką, radio na baterie lub z panelem słonecznym, krótkofalówki).
W elementarzu powinny znaleźć się również zapasy wody i żywności, która nie zepsuje się poza lodówką, najlepiej na okres przynajmniej 3 dni. Tutaj wskazać należy także na kuchenkę turystyczną na kartusze gazowe, której ceny startują z poziomu już kilkudziesięciu złotych. Obowiązkowa jest też uzupełniona apteczka oraz kilkudniowy zapas przyjmowanych leków. Natomiast dla utrzymania komfortu termicznego przydadzą się ciepłe koce, kołdry czy ubrania. Bezcenna może być także gotówka, szczególnie w małych nominałach. Praktycznym dodatkiem jest też multitool, a karty, gry planszowe i książki pozwolą zająć wolny czas.
Jak zabezpieczyć się przed przerwą w dostawach prądu?
Nowoczesne rozwiązania dają możliwość odcięcia się od sieci i zabezpieczenia w dostawach prądu. Pozwala na to instalacja fotowoltaiczna, natomiast pod pewnymi warunkami. Nie jest to możliwe w przypadku instalacji typu „on-grid” połączoną z siecią przesyłową. Jeżeli więc dojdzie do awarii systemu, prąd z paneli nie dotrze do urządzeń w gospodarstwie czy firmie.
Jest to możliwe tylko wówczas, kiedy instalacja fotowoltaiczna zostanie uzupełniona o magazyn energii. To tzw. system „off-grid”. Instalacja z magazynem zapewnia całkowitą niezależność, natomiast nadal nie jest to popularne rozwiązanie. Wynika to z obowiązku dokładniejszego rozplanowania zużycia oraz wyższych nakładów początkowych ze względu na dodatkowy magazyn energii.
Jak chronić firmę przed skutkami blackoutu – plan awaryjny
Bardzo poważne skutki blackout rodzi również dla przedsiębiorstw. Firma jest wówczas zmuszona do przerwy w pracy. Pracownicy nie są w stanie wykonywać codziennych zadań, czego wynikiem są opóźnienia w realizacji projektów. W konsekwencji blackout prowadzi więc do strat finansowych. Przerwy w dostawie energii skutkują również brakiem dostępu do kluczowych systemów oraz utratą krytycznych danych.
Przede wszystkim warto opracować plan awaryjny. Dokument powinien obejmować procedury, które należy podjąć w przypadku przerw w dostawie prądu. Pozwoli to zapewnić ciągłość działania firmy w sytuacjach kryzysowych. Oczywiście najlepiej, żeby dokument miał formę papierową, ponieważ wówczas będzie dostępny również w razie braku zasilania. W planie powinny znaleźć się następujące elementy:
- lista systemów biznesowych wykorzystywanych na co dzień;
- systemy i urządzenia, które muszą działać stale, również w okresie przerw w dostawie energii;
- sprawdzenie, czy firma korzysta z systemów, które można uchronić od wyłączenia;
- lista zadań do podjęcia w razie wystąpienia awarii;
- wyznaczenie osób odpowiedzialnych z podziałem obowiązków;
- określenie sposobu monitorowania i raportowania podejmowanych działań.
W dokumencie warto również uwzględnić źródła zasilania awaryjnego (UPS/EPS) czy alternatywne łącze (np. GSM). Plan musi także określać kolejne kroki w zakresie bezpiecznego wyłączania urządzeń elektronicznych. Ważne jest też zabezpieczenie danych i systemów poprzez kopie (backup) czy zapasowe centrum danych (DRC).
Jak zabezpieczyć sprzęt, infrastrukturę i dane w firmie na czas blackoutu?
Działalność firmy może sparaliżować nawet krótkie braki w dostawie energii, kiedy pracownicy tracą dostęp do dokumentów i danych, często bezpowrotnie wskutek uszkodzenia sprzętu IT. Wszystko dlatego, że obecnie stosowane systemy pamięci masowej, serwery i urządzenia sieciowe są wyposażane w zminiaturyzowane komponenty podatne na awarie i skoki napięcia.
Może wydawać się, że skutecznym rozwiązaniem jest generator prądu czy ogranicznik przepięć. Natomiast dużo skuteczniejsze są awaryjne zasilacze bezprzerwowe (UPS, ang. Uninterruptible Power Supply), które zapewnią zasilanie wystarczająco długo, żeby bezpiecznie wyłączyć urządzenia i zapisać ważne dane. Jeżeli w budynku znajduje się agregat, urządzenia UPS najczęściej podtrzymują zasilanie do kilkunastu minut, aż pracę przejmuje generator.
Przeczytaj też: „Cyberzagrożenia w Polsce wymykają się spod kontroli – nowe regulacje NIS2 to ratunek czy biurokratyczny koszmar?„
Duże straty wygenerować może również utrata danych przechowywanych na dyskach twardych. Żeby zapobiec takim sytuacjom, firmy powinny na bieżąco wykonywać kopie zapasowe, a równocześnie przechowywać dokumenty w bezpiecznych lokalizacjach niezależnych od głównego systemu informatycznego. Ciekawą alternatywą jest przechowywanie cyfrowych danych w tzw. chmurze.
Niewątpliwie blackout stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla osób fizycznych. Ogromne straty z tego powodu ponoszą również przedsiębiorstwa, szczególnie jeżeli firma nie wdroży zawczasu odpowiednich rozwiązań. W związku z tym, że ryzyko nagłych przerw w dostawie energii jest coraz większe, brak przygotowania się na blackout jest dużym błędem firmy. Koszty przywracania działalności będą dużo wyższe. Dlatego zapobiegawczo firma powinna pomyśleć o urządzeniach UPS i generatorach. Warto przygotować także plan działania na czas sytuacji kryzysowej oraz regularnie konserwować, modernizować i testować firmową infrastrukturę. To wszystko pomoże w zminimalizowaniu skutków awarii.
Zainteresował Cię ten artykuł? Czytaj więcej takich treści w ramach cyklu „Poradnik przedsiębiorcy”
